Buitengebied, Zaltbommel

3.3 Water

Met het Waterbeleid 21ste eeuw speelt het Rijk in op toekomstige ontwikkelingen, die hogere eisen stellen aan het waterbeheer. Het gaat hierbij om onder andere de klimaatverandering, bodemdaling en zeespiegelrijzing. Het waterbeleid 21ste eeuw heeft twee principes voor duurzaam waterbeheer geïntroduceerd. Dit zijn de tritsen:

• vasthouden, bergen en afvoeren;
• schoonhouden, scheiden en zuiveren.

De trits 'vasthouden, bergen en afvoeren' houdt in, dat overtollig water zoveel mogelijk bovenstrooms in een stroomgebied wordt vastgehouden in de bodem en in het oppervlaktewater. Vervolgens wordt, zo nodig, het water tijdelijk geborgen in bergingsgebieden en pas als vasthouden en bergen te weinig opleveren, wordt het water afgevoerd. Bij 'schoonhouden, scheiden en zuiveren' gaat het erom dat het water zoveel mogelijk schoon wordt gehouden. Vervolgens worden schoon en vuil water zoveel mogelijk gescheiden en als laatste, wanneer schoonhouden en scheiden niet mogelijk is, komt het zuiveren van verontreinigd water aan bod.

In overeenstemming met het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) en de Kaderrichtlijn Water (KRW) moet bij elke ontwikkeling rekening worden gehouden met de gevolgen voor de waterkwantiteit en waterkwaliteit door middel van een watertoets. Met name bij een toename van het verhard oppervlak moet worden gezorgd voor voldoende compensatie van het waterbergend vermogen.

Op basis van beleid, dat voortkomt uit de nota 'Waterbeleid 21ste eeuw', is een watertoets verplicht gesteld bij de ruimtelijke planvorming. Deze watertoets is een (proces)instrument om ruimtelijke plannen en besluiten te toetsen, op de mate waarin rekening is gehouden met waterhuishoudkundige aspecten. Het gaat daarbij onder meer om aspecten als:

• voldoende ruimte voor water (berging, infiltratie, aan- en afvoer);
• voorkomen van wateroverlast en afwenteling van wateroverschotten op anderen;
• voldoende aandacht voor effecten op de ecologische waterkwaliteit (biologisch gezond);
• het garanderen van de veiligheid (overstroming);
• het voorkomen van te lage of te hoge grondwaterstanden.

De watertoets is niet alleen een toets, maar is het hele proces van vroegtijdig informeren, adviseren, afwegen en uiteindelijk beoordelen van ruimtelijke plannen en besluiten.

In het kader van het vooroverleg, als bedoeld in artikel 3.1.1. van het Besluit ruimtelijke ordening, is het overleg met het Waterschap Rivierenland gevoerd. In hoofdstuk 6 worden de reacties van het vooroverleg nader uitgewerkt.

Watersysteem

De Afgedamde Maas en de Waal zijn de dominante waterelementen die bepalend zijn geweest voor de omgang met water in de gemeente Zaltbommel. De brede en uitgestrekte uiterwaarden zijn omvangrijke overloopgebieden in geval van rivieroverstromingen.

De komgebieden zijn waterrijk door de lagere ligging van de gronden. Het slotensysteem - hiërarchisch opgebouwd van kleinschalig tot grootschalig - ten behoeve van afwatering van de kavels, sluit aan op de centrale oostwestelijke afvoerwatergang (Capreton). Al het water wordt afgevoerd richting de Afgedamde Maas.

De hoofdstructuren van het watersysteem vervullen, naast afvoer, ook de rol van waterberging en hebben zowel ecologische als historische doelen, bijvoorbeeld de aanwezige wielen. Kleinschalige wateroppervlakten zoals eendenkooien en poelen liggen verspreid door het gehele komgebied. Daarnaast heeft de Afgedamde Maas ook een functie als scheepsvaartverbinding en drinkwatervoorziening.

Kwel en infiltratie

Kwel is water dat door natuurlijke of kunstmatige hoogteverschillen in grondwaterspiegels door dijken of doorlatende ondergrond in polders terecht komt. Kwelwater kan direct aan het grondoppervlak naar buiten treden, maar ook in bijvoorbeeld sloten of drains.

Kwelgebieden zijn hoofdzakelijk te vinden in de lagere (tussen circa 0,0 m en 2,5 m NAP) gebieden rondom de kommen. Infiltratie vindt plaats op de hogere (boven 2,5 m NAP) gelegen gronden van de oeverwallen. In de kommen komt doorgaans zowel kwel als infiltratie voor (intermediair regime).

Oppervlaktewater

Voor een bescherming van watergangen beschikt het waterschap over een Keur oppervlaktewater. Bescherming door middel van het bestemmingsplan wordt als een complementaire aanvulling van de keur gezien. Het bestemmen als 'Water' van de oppervlaktewateren in het bestemmingsplan biedt als voordeel, dat belangen en eventuele beperkingen eerder en beter in beeld zijn.

Rijkswaterstaat is de water- en vaarwegbeheerder van de Bergsche Maas, het Heusdensch Kanaal en de Afgedamde Maas.

Belangrijke watergangen dienen door middel van het bestemmingsplan te worden beschermd. Dit geldt vooral voor de primaire of hoofdwaterlopen, ook wel leggerwatergangen genoemd. Deze zijn in het bestemmingsplan vastgelegd met de bestemming 'Water'.

Ontwikkelingen die een negatieve invloed hebben op de waterkwaliteit, waterberging, oevers en de natuurdoelstelling van voornoemde watergangen, zijn in het bestemmingsplan omgevingsvergunningplichtig, zoals het bouwen en het uitvoeren van tal van werken en werkzaamheden (vergraven, egaliseren, dempen enzovoort).

Waterberging

Op basis van de regionale waterbergingsopgave in het buitengebied zijn er vanuit het Streekplan met het Waterschap zoekgebieden voor waterberging aangewezen tussen Bruchem en Kerkwijk en bij de afrit van de snelweg ten zuiden van Zaltbommel ten behoeve van de veerkracht van het watersysteem.

Waterkeringen

In het plangebied bevinden zich dijken, die een functie hebben als waterkering. Het stelsel van de primaire waterkeringen beschermt het achterliggende land tegen hoge waterstanden van grote buitenwateren en is daarmee essentieel voor de veiligheid binnen en buiten het plangebied. Het is daarom van belang dat de primaire waterkering op een juiste wijze in het bestemmingsplan wordt opgenomen. De primaire waterkeringen hebben een kernzone, beschermingszone én een buitenbeschermingszone. Overeenkomstig de wens van het waterschap zijn de kernzone en de beschermingszone is het bestemmingsplan vastgelegd met de dubbelbestemming 'Waterstaat - Waterkering' en gebiedsaanduiding 'Vrijwaringszone - dijk'. Ontwikkelingen zijn hier alleen mogelijk voorzover deze zijn te verenigen met de functie van waterkering. Daarnaast is de Meidijk een regionale waterkering en zijn er divers zomerkades aanwezig in het plangebied.

Leidingen

In het plangebied zijn meerdere rioolpersleidingen gelegen, er is tevens een waterleiding van Dunea gelegen waarvoor een planologische bescherming noodzakelijk is.

Beleidslijn Grote Rivieren

In Zaltbommel speelt bij het waterbeheer het aspect veiligheid een grote rol, met name de bescherming tegen rivierwater. Het kabinet heeft een pakket maatregelen vastgesteld dat de rivieren meer ruimte geeft: de Planologische Kernbeslissing (PKB) Ruimte voor de Rivier. Hiermee krijgt het Nederlandse rivierengebied uiterlijk in 2015 een betere bescherming tegen hoogwater. Tegelijkertijd verbetert de ruimtelijke kwaliteit van het rivierengebied. Inmiddels heeft het kabinet de Beleidslijn Grote Rivieren vastgesteld. De Beleidslijn Grote Rivieren (2006) biedt meer mogelijkheden voor ruimtelijke ontwikkelingen langs de grote rivieren, binnen de randvoorwaarden die een veilige afvoer en berging van het rivierwater waarborgen. Binnen het toepassingsgebied van de beleidslijn leidt een differentiatie van deelgebieden tot een onderscheid in twee regimes. Voor activiteiten die onder het 'bergend' regime vallen gelden rivierkundige randvoorwaarden, om de effecten op de afvoer of bergingscapaciteit van het rivierbed volledig te compenseren. Het 'stroomvoerend' regime biedt slechts de mogelijkheid om toestemming te geven aan riviergebonden activiteiten. Niet-riviergebonden activiteiten binnen dit regime zijn alleen mogelijk als er sprake is van het hergebruiken van bestaande gebouwen, of als er met rivierverruimingsmaatregelen 'per saldo meer ruimte' voor de rivier wordt geboden.

In de gemeente Zaltbommel heeft de Afgedamde Maas een bergend regime, en het project WaalWeelde. Dit project moet ervoor zorgen dat een de Waal, een van de drukste rivieren van Europa veiliger, sterker en mooier wordt. Het past dus binnen de Beleidslijn Grote Rivieren.

De bouw- en gebruiksmogelijkheden van de bestemmingen gelegen binnen dit bergend regime zijn opgenomen conform de thans geldende regelingen. Voor de bouwmogelijkheden van woningen wordt verwezen naar paragraaf 5.10.