Stadscentrum Zuid (Culturele As)

3.2 Cultuurhistorie en archeologie

3.2.1 Archeologisch waardevolle gebieden

In de rapportgage "Archeologisch waardevolle gebieden in Zoetermeer" is het gebied "de Dorpsterp" aangewezen als archeologisch waardevol gebied. Mogelijke archeologische resten in dit gebied zijn bewoningsresten uit de periode 1250 tot heden, waaronder resten van het veertiende-eeuwse kasteel Palensteijn. De in de grond aanwezige sporen zijn van groot belang voor reconstructie van de bewoningsgeschiedenis van de voormalige dorpen Zoetermeer en Zegwaart. Een deel van dit archeologisch waardevol gebied ligt binnen het bestemmingsplangebied. Binnen dit deel worden in het bestemmingsplan nieuwe ontwikkelingen voorzien. Deze worden nader toegelicht in paragraaf 4.3.

3.2.2 Cultuurhistorische hoofdstructuur Zuid-Holland

Op de kaart van de provinciale Cultuurhistorische Atlas (cultuurhistorische hoofdstructuur) is een deel van het plangebied aangeduid als een gebied met een kleine kans op archeologische sporen en een deel als gebied met een zeer grote kans op archeologische sporen. Het plangebied behoort niet tot de Topgebieden Cultureel Erfgoed Zuid-Holland.

Kaart 3.7: Uitsnede uit de provinciale Kaart Cultuurhistorische Atlas

Vanwege de hoge archeologische verwachtingswaarde is aan archeologisch adviesbureau Jacobs en Burnier uit Amsterdam gevraagd om een verkennend archeologisch onderzoek uit te voeren op de locaties in het plangebied waar nieuwbouw is voorzien. Het verkennend onderzoek, bestaande uit een bureauonderzoek en een inventariserend veldonderzoek via grondboringen, is in december 2009 opgeleverd. Het onderzoek is bijgevoegd in Bijlage 1.

Op grond van de resutaten uit het onderzoek wordt geadviseerd een aanvullend archeologisch onderzoek uit te voeren. Het doel daarvan is het verwerven van inzicht in de exacte aard, omvang en ouderdom van de op de locatie aanwezige archeologische waarden. Het gaat daarbij om een zogenaamd proefsleuvenonderzoek. Indien op basis van de daarbij verkregen informatie de aanwezige archeologische waarden als behoudenswaardig bestempeld worden, dan moeten deze door middel van een definitief onderzoek (in dit geval een opgraving) ex-situ veilig gesteld worden.

Het proefsleuvenonderzoek wordt uitgevoerd na sloop van de huidige bebouwing. Voor het proefsleuvenonderzoek en het eventueel aansluitend daarop uit te voeren definitief onderzoek wordt een programma van eisen opgesteld.

Verder zijn de Dorpsstraat, de Leidse Wallenwetering en de groene rand rondom de Dorpsstraat op de kaart van de Cultuurhistorische Atlas aangeduid als 'Lijnelement met een redelijk hoge waarde (categorie 3). In het bestemmingsplan wordt de huidige situatie van de lijnelementen Dorpsstraat en Leidse Wallenwetering gehandhaafd. Het deel van de groene rand rondom de Dorpsstraat dat in het plangebied ligt wordt openbaar toegankelijk gemaakt, met een mix aan groen en verharding, maar behoudt zijn overwegend groene karakter. De bestaande waarden van deze lijnelementen wordt daarmee geconsolideerd.

3.2.3 Gemeentelijke beschermde stadsgezichten

Op grond van de gemeentelijke erfgoedverordening (vastgesteld door de gemeenteraad op 15 november 2010) zijn vijf beschermde stadsgezichten aangewezen. In het gemeentelijk beleidsdocument “Toelichting op de gemeentelijke beschermde stadsgezichten” zijn de karakteristieken en waarden van deze gebieden toegelicht. Eén van die beschermde stadsgezichten betreft het gebied “de Dorpsstraat”. Een deel van dit gemeentelijk beschermde stadsgezicht is gelegen in het bestemmingsplangebied Stadscentrum-Zuid. Het gaat hierbij om de Grote Dobbe, het Dobbepark en de strook tussen de zuidzijde van de Grote Dobbe en de Dorpsstaat.

In dit gebied wordt in het kader van de zogenoemde Culturele As voorzien in de realisatie van een nieuwe verbinding tussen het moderne Stadshart en de historische Dorpstraat, ondersteund met nieuwe functies en programma. Ten behoeve van deze nieuwe ontwikkelingen is een stedenbouwkundig plan opgesteld, welke in 2008 door de gemeenteraad is vastgesteld.

Een belangrijke opgave bij de (her)ontwikkeling van het gebied is de inpassing van de nieuwe bebouwing binnen de bestaande hoofdstructuur en het bebouwingsbeeld van de Dorpsstraat. In relatie tot het gemeentelijk beschermde stadsgezicht kan samenvattend gesteld worden dat met de inpassing van de ontwikkelingen die in het bestemmingsplan mogelijk worden gemaakt:

• de ruimtelijke hoofdstructuur van het "gebied Dorpsstraat" gehandhaafd blijft;
• het historisch gedeelte duidelijk begrensd en herkenbaar blijft;
• de groene rand in tact blijft;
• de watergordel rondom de Dorpsstraat in stand blijft;
• het dominerende dorpsbeeld niet wordt belemmerd ten gevolge van de voorziene nieuwbouw;
• met de nieuwbouw aangesloten wordt op zowel de diversiteit van de reeds aanwezige bebouwing als op de differentiatie van functies op de begane grond daarvan.

Een belangrijk element binnen het vastgestelde DO stedebouwkundig plan Culturele As is het Stadsforum. Op 30 mei 2011 heeft door de gemeenteraad nadere besluitvorming plaatsgevonden over het Stadsforum (raadsbesluit 110170). In dat kader heeft de gemeenteraad onder meer besloten voor de realisatie van het Stadsforum een afzonderlijke ruimtelijke procedure te doorlopen, apart van het bestemmingsplan Stadscentrum-Zuid. Dit houdt in dat de huidige bestemming die rust op de voorgenomen locatie voor het Stadsforum in onderhavig bestemmingsplan wordt gehandhaafd. Zodra er definitieve besluitvorming over het Stadsforum heeft plaatsgevonden wordt de aparte ruimtelijke procedure voor de realisatie ervan opgestart. Daarbij wordt dan ook nader ingegaan op de ruimtelijke inpassing van het Stadsforum in relatie tot het gemeentelijk beschermde stadsgezicht.

3.2.4 Rijks- en gemeentelijke monumenten

In het plangebied is één gemeentelijk monument aanwezig. Het betreft een herenhuis uit 1850 aan de Vlamingstraat 2-4.

Buiten het plangebied, doch dichtbij de plangrens gelegen, bevinden zich wel twee Rijksmonumenten en meerdere gemeentelijke monumenten. Het betreft daarbij de volgende panden:

Rijksmonumenten nabij het plangebied
Dorpsstraat 8	vm herenboerderij, 1869
Dorpsstraat 24	Nicolaaskerk, 1915
Gemeentelijke monumenten grenzend aan het plangebied
Dorpsstraat 6		Woonhuis, circa 1750
Dorpsstraat 20/22		Dubbel woonhuis, 909
Dorpsstraat 26		Pastorie R.K. kerk, 1867
Dorpsstraat 28		Woonhuis, circa 1820
Dorpsstraat 30		Woonhuis, 1820
Dorpsstraat 32		Woonhuis, circa 1820
Dorpsstraat 36		Voormalige grutterij, circa 1885
Dorpsstraat 42/44		Herenhuis, 1888
Dorpsstraat 46		Herenhuis, 18e eeuw