Nieuwe Dorp Heijplaat

4.4 Externe veiligheid

Wettelijk kader

Heijplaat ligt tussen bedrijven die gevaarlijke stoffen op- en overslaan. Op deze bedrijven is het Besluit externe veiligheid inrichtingen (Bevi) van toepassing. Op grond van het Bevi wordt getoetst aan een tweetal normen: het plaatsgebonden risico (PR) en het groepsrisico (GR).

Het ‘plaatsgebonden risico’ is de kans per jaar dat een persoon overlijdt door een ongeval, indien hij zich permanent en onbeschermd op een bepaalde plaats zou bevinden. Hoe verder van de bron verwijderd, des te kleiner is het risico. De PR10-6 vormt de grenswaarde voor het plaatsgebonden risico. Binnen deze contour mogen zich geen kwetsbare bestemmingen bevinden. Dit zijn woningen, grotere hotels, bedrijven en winkelvoorzieningen, als ook scholen, bejaardencentra en dergelijke.

Het ‘groepsrisico’ wordt omschreven als de kans per jaar op gelijktijdig overlijden van een groep van een bepaalde grootte. Bij dit risico wordt dus ook rekening gehouden met het aantal personen: hoe meer mensen in de omgeving van de inrichting, des te groter het groepsrisico. Het groepsrisico kent een oriëntatiewaarde. Dit betekent dat deze waarde overschreden mag worden. Wel is er aan het groepsrisico een zogenoemde verantwoordingsplicht groepsrisico gekoppeld.

In de verantwoording groepsrisico wordt een aantal stappen op een rij gezet waaronder de verandering in risico’s, eventuele maatregelen om het risico te verlagen en een beschouwing met betrekking tot hulpverlening en zelfredzaamheid. Op basis van deze gegevens besluit de gemeente of een verandering in de risico’s verantwoord wordt geacht, in combinatie met eventuele maatregelen.

Naast het Bevi voor bedrijven is er het besluit externe veiligheid buisleidingen voor onder andere hoge drukaardgasleidingen. Ook is er de Circulaire Risiconormering vervoer gevaarlijke stoffen. Deze heeft betrekking op het vervoer over weg, per spoor of via het water. Deze circulaire wordt naar verwachting in 2012 vervangen door het Besluit transport externe veiligheid.

Plangebied

In onderstaande afbeelding is het plangebied globaal (groen) omcirkeld waarbij ook de risicobronnen in de omgeving van het plangebied zijn aangeduid. De kaart is afkomstig van de (professionele) risicokaart met peildatum januari 2013.

Fragment risicokaart (professionele versie, januari 2013)

Het stedenbouwkundig plan voor het Nieuwe Dorp voorziet vooral in woonbestemmingen, parkeren en spelen. Per deelplan is aangegeven hoeveel huizen er minimaal of maximaal gerealiseerd kunnen worden. Per saldo neemt het aantal woningen in het plangebied niet toe, zoals blijkt uit onderstaande tabel, maar neemt in geringe mate af. Omdat daarmee ook het aantal mensen in het plangebied niet toeneemt ten opzichte van de oorspronkelijk situatie, blijft het groepsrisico gelijk.

Risicobronnen

Uit de Risicokaart blijkt dat het plangebied in de omgeving ligt van een aantal terminals, zoals ECT- terminal, RST-terminal, UCT en Steinweg.

In het kader van dit bestemmingsplan zijn 14 bedrijven geïnventariseerd. Geen van deze bedrijven heeft een PR10-6 contour die over het plangebied ligt.

Van de 14 onderzochte bedrijven (zie Bijlage 5) zijn 10 bedrijven relevant in het kader van het groepsrisico. Voor het groepsrisico is gebruik gemaakt van de beschikbare gegevens uit de risicokaart, DCMR en de bedrijven. Voor de relevante bedrijven is gebruik gemaakt van de vergunde situatie en waar bekend, is ook gekeken naar in procedure zijnde vergunningen.

Het groepsrisico van de bedrijven verandert niet als gevolg van de sloop en nieuwbouwplannen. Dit komt omdat er in het plangebied minder huizen terugkomen, dan er nu aanwezig zijn.

Aandachtspunt is dat zelfs als er geen veranderingen plaatsvinden in de omgeving en de activiteiten van de bedrijven, het groepsrisico van de bedrijven wel verandert.
Dit komt met name door de aanpassingen die zich hebben voorgedaan in de wet- en regelgeving. Door veranderde rekenmethodieken en inzichten kan het gebeuren dat ondanks dezelfde bedrijfsvoering en omgeving het groepsrisico toeneemt. Dit wordt pas zichtbaar op het moment als er een besluit genomen moet worden op een bestemmingsplan of een milieuvergunning. Voor het bestemmingsplan het Nieuwe Dorp heeft dit geen consequenties, omdat in de planvorming rekening is gehouden met de risico’s van de bedrijven, waardoor een expliciete keuze is gemaakt om het aantal nieuwe woningen niet te laten toenemen t.o.v. het oorspronkelijke aantal woningen.

Mogelijke risicobronnen zijn ook de snelwegen A15 en A4, alsmede de spoorlijn. Deze liggen op circa 2 kilometer afstand. Deze afstand is te groot om invloed te hebben op het plangebied. De Nieuwe Maas ligt op circa 800 meter. Ook deze afstand is te groot om invloed te hebben op het plangebied.

Bouwstenen verantwoording groepsrisico

Bij een verantwoording groepsrisico worden de volgende stappen beschouwd:

• hoogte van het groepsrisico;
• maatregelen om het groepsrisico te verlagen;
• maatregelen ten behoeve van hulpverlening en zelfredzaamheid.

Aanwezige risico’s

Zoals aangegeven blijkt uit de Risicokaart dat er geen PR10-6 contouren over het plangebied liggen. Daarnaast neemt het aantal woningen en daarmee het aantal bewoners in het plangebied niet toe. Omdat het groepsrisico niet verandert als gevolg van dit plan, zijn er geen maatregelen nodig om het groepsrisico te verlagen. Dit is in overeenstemming met het groepsrisicobeleid van de gemeente Rotterdam.

Omdat het plangebied ligt ingesloten tussen diverse risicovolle bedrijven, wordt wel ingezoomd op de onderdelen zelfredzaamheid en hulpverlening.

De gevoeligheidsanalyse van DCMR (zie Bijlage 6) geeft aan dat een ongeval met toxische stoffen maatgevend is voor de hoogte van het groepsrisico. Deze stoffen kunnen bij een incident leiden tot een toxische wolk die over het gebied van het Nieuwe Dorp komt te liggen. De effecten van een ongeval met toxische stoffen kunnen dan ver reiken. Dit is afhankelijk van de stof, windrichting en windsnelheid. Een dergelijk incident kan zich voordoen op de Nieuwe Maas, maar ook bij één van de bedrijven die zich in de omgeving van het plangebied bevinden. Bij deze bouwstenen voor de verantwoording is dan ook met name ingezoomd op een incident met toxische stoffen.

Bouwkundig

Bij een scenario waarbij toxische stoffen vrijkomen kunnen mensen het beste binnenblijven, en de ramen en deuren sluiten. Als er gebouwen komen met een centrale ventilatie dan wordt aanbevolen dat deze uitgeschakeld kan worden. Dit omdat het advies om ramen en deuren te sluiten dan minder effect heeft. Dergelijke bouwkundige maatregelen kunnen niet via een bestemmingsplan worden geborgd. Daarom moet op andere wijze (bijvoorbeeld via periodieke communicatie en/of een kettingbeding in de koop- of pachtovereenkomst) ervoor worden gezorgd dat passende risicobeperkende bouwkundige maatregelen worden getroffen, zoals het uitschakelbaar en afsluitbaar maken van ventilatievoorzieningen.

Bereikbaarheid

De planlocatie is bereikbaar via de Waalhavenweg. Binnen het plangebied is de bereikbaarheid voldoende via de verschillende wegen. Er zijn in het gebied diverse mogelijkheden om op de Waalhavenweg te komen en het gebied te verlaten. Echter als er een ongeval met gevaarlijke stoffen plaatsvindt bij één van de bedrijven ten zuiden van het Nieuwe Dorp is het moeilijker het gebied te verlaten. Dit komt omdat de hulpverlening via de Waalhavenweg naar het bedrijf gaat en de mensen via deze zelfde route moeten vluchten. Een mogelijkheid kan zijn om via het water te vluchten, maar hier is wel een boot voor nodig.

Mede vanwege de beperkte bereikbaar van het plangebied is het belangrijk om bewoners en gebruikers van het plangebied goed voor te bereiden op mogelijke calamiteiten en mensen duidelijk (bijvoorbeeld via informatiebijeenkomsten en website) voor te lichten over hoe zichzelf in veiligheid te brengen (zie ook hierna onder zelfredzaamheid).

Zelfredzaamheid

Zelfredzaamheid wordt gedefinieerd als de mogelijkheid om zelfstandig een besluit te nemen om te vluchten alsmede de mogelijkheid hebben om daadwerkelijk te vluchten.

Als één van deze mogelijkheden niet bestaat, dan wordt gesproken van verminderd zelfredzaam. Dit betreft kinderen, bejaarden, gevangenen en minder validen.

Bij een incident met toxische stoffen is het van belang dat de inwoners zo snel mogelijk op de hoogte worden gesteld zodra blijkt dat het een scenario met toxische stoffen betreft en de windrichting naar het Nieuwe Dorp voert. Dit omdat de beste maatregel is om ramen, ventilatieroosters en deuren te sluiten. Mensen hoeven niet te vluchten in dit scenario. Dit is zelfs af te raden. Voor de hulpverlening betreft het een aandachtspunt om in protocollen voor deze bedrijven aandacht te hebben voor de communicatie richting de bewoners en de actie die bewoners moeten ondernemen.

Advies Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond

Het concept ontwerp bestemmingsplan is voor advies voorgelegd aan de Veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond. Deze hebben per brief van 10 februari 2012 op het plan gereageerd. De brief is als bijlage toegevoegd aan deze plantoelichting.

In hoofdstuk 7 van deze plantoelichting is aangegeven op welke wijze het advies van de Veiligheidsregio is doorvertaald in dit bestemmingsplan en tot welke andere acties het advies zal leiden.