Lammenschansdriehoek

2.1 Actualisatie

2.1.1 Gebiedsomschrijving

Ruimtelijke dragers

De belangrijkste dragers van de ruimtelijke structuur van de Lammenschansdriehoek zijn de randen van het plangebied en de Lammenschansweg, die centraal in het plangebied ligt.

Het plangebied heeft een min of meer driehoekige vorm en wordt begrensd door de Trekvliet, het Rijn-Schiekanaal en de spoorlijn Leiden-Utrecht. Deze randen vormen harde begrenzingen, waardoor de Lammenschansdriehoek een bijzondere, vrij geïsoleerde positie heeft in het stedelijk gebied van Leiden. De spoorlijn wordt slechts op twee locaties (Lammenschansweg en Vrijheidslaan) doorsneden en wordt afgeschermd door een strook met opgaand groen. De Trekvliet is vanuit het plangebied vrijwel niet bereikbaar, aangezien deze watergang wordt begrensd door de bedrijfspercelen op het bedrijventerrein Zoeterwoudseweg. Op twee locaties (Vrijheidslaan en Voorschoterweg) zijn bruggen over de Trekvliet aanwezig. Het Rijn-Schiekanaal is wel direct bereikbaar vanaf het plangebied. Vanaf de Kanaalweg is er zicht op het polderpark Cronesteyn aan de oostzijde van het kanaal. Aan deze zijde van het plangebied is daardoor, in tegenstelling tot aan de noord- en westzijde, sprake van een open rand.

Luchtfoto plangebied (bron: maps.bing.com)

De Lammenschansweg loopt van zuid naar noord door het plangebied en vormt een verbinding tussen het Leidse centrum in het noorden en het Lammenschansplein in het zuiden. Op het Lammenschansplein sluit de Lammenschansweg aan op de Voorschoterweg richting Voorschoten en de Europaweg (N206) richting de A4. De Lammenschansweg verdeelt het plangebied in een oostelijk en een westelijk deel. Het oostelijke deel van het plangebied heeft een gesloten bebouwingsstructuur, die wordt gekenmerkt door grootschalige bedrijfs-, kantoor- en detailhandelsgebouwen en panden die in gebruik zijn ten behoeve van onderwijsvoorzieningen. Het westelijke deel van het plangebied heeft een meer open structuur. Dit gedeelte van de Lammenschansdriehoek bestaat voor een groot deel uit woonbuurten, die aan de west- en noordzijde worden omgeven door bedrijfs- en kantoorpanden.

Belangrijkste wegen in het plangebied (bron: maps.bing.com)

Bebouwing

Het plangebied is onder te verdelen in diverse deelgebieden, die elk een eigen uitstraling hebben. Typerend voor de Lammenschansdriehoek is de onderling geïsoleerde ligging van deze deelgebieden, de oriëntatie van achterkanten naar de randen van het plangebied, de matige architectonische uitstraling van de gebouwen en de eenvoudige inrichting van de openbare ruimte. Door de grote verschillen in gebruik, situering en architectuur van de bebouwing in het gebied, is er geen sprake van een eenduidige ruimtelijke structuur en identiteit. De huidige menging van functies geeft het gebied een rommelig karakter, wat niet ten goede komt aan de ruimtelijke kwaliteit. In de komende jaren zullen in het plangebied naar verwachting dan ook verschillende ruimtelijke ingrepen plaatsvinden. In paragraaf 2.2 wordt hier aandacht aan besteed. Voorliggend bestemmingsplan is echter conserverend van aard en legt slechts de bestaande situatie vast. Indien nieuwe concrete ontwikkelingen zich aandienen, wordt hiervoor te zijner tijd een afzonderlijke planologische procedure doorlopen.

Westelijk deel Lammenschansdriehoek

Bedrijventerrein Zoeterwoudseweg

Het bedrijventerrein aan de Zoeterwoudseweg bestaat uit een langgerekte strook grond, die is ingeklemd tussen de Trekvliet in het westen en de Zoeterwoudseweg in het oosten. Op het bedrijventerrein bevinden zich bedrijfshallen van verschillende maat en schaal. De hallen staan over het algemeen met de korte zijde richting de weg en het water, waardoor tussen de bebouwing ruimte is voor opslag en parkeren. De gebouwen dateren uit verschillende periodes en hebben een verschillende maat en schaal. In het noordelijk deel van het bedrijventerrein is een bouwmarkt gevestigd. Aan de noord- en zuidzijde van de bouwmarkt zijn parkeerterreinen aanwezig. Aan de Zoeterwoudseweg 7 bevindt zich een fitnesscentrum. Aan de Zoeterwoudseweg 9 is een tapijtwinkel gevestigd. Op het bedrijventerrein komen geen bedrijfswoningen voor. Wel zijn burgerwoningen aanwezig aan de Zoeterwoudseweg 13-19 en aan de Zoeterwoudseweg 25. De groen ingerichte tuinen van de woningen aan de Zoeterwoudseweg 13-19 vormen een afwijkende, groene plek binnen het stenige bedrijventerrein. In de Trekvliet liggen enkele woonschepen. Door de afwisseling van functies (bedrijven, detailhandel, wonen, woonschepen) heeft het gebied een gemengd karakter.

Woonbuurten

In het westelijk deel van het plangebied komen woonbuurten uit verschillende perioden voor. Dit gedeelte van Lammenschans is grotendeels planmatig ontwikkeld. Er kan onderscheid worden gemaakt in de woonbuurt uit de jaren '30 van de vorige eeuw, die voornamelijk uit grondgebonden rijwoningen bestaat, de woonbebouwing uit de jaren '50 in het gebied rond de Tomatenstraat en de woonbebouwing in het noordwestelijk deel van het plangebied, die in de jaren '80 en '90 is gerealiseerd op vrijkomende bedrijfslocaties.

De woonbuurt rond de Tomatenstraat heeft het karakter van een tuinstadbuurt uit de jaren '30 van de vorige eeuw, met geknikte straten, gesloten bouwblokken van met name aaneengebouwde woningen en iets hogere bebouwing langs de randen. De woningen in het gebied zijn grotendeels vooroorlogs. De naoorlogse woningen (met name portiekwoningen) zijn ingepast in de oorspronkelijke stedenbouwkundige structuur van de buurt. De grondgebonden woningen hebben een hoogte van één à twee bouwlagen met kap. De kappen hebben overwegend een richting evenwijdig aan de straat. Enkele kopwoningen hebben een kaprichting dwars op de straat. De portiekwoningen en boven-benedenwoningen in het gebied hebben een hoogte van twee tot drie bouwlagen met een kap. Doordat deze woonblokken ook van een kap zijn voorzien, passen ze binnen de bebouwingsstructuur van de woonbuurt.

In het noordwestelijk deel van het gebied, in het gebied tussen de Vrijheidslaan en de Moerbeistraat en in het gebied ten noorden van de Vrijheidslaan, zijn in de jaren '80 en '90 van de vorige eeuw woningen gerealiseerd. Het merendeel van de woningen bestaat uit relatief lange rijen met aaneengebouwde woningen. De woningen hebben een hoogte van drie bouwlagen en zijn plat afgedekt. De woontoren op de hoek van de Vrijheidslaan en de Zoetermeerseweg vormt met een hoogte van 13 bouwlagen een hoogteaccent op de kruising van deze wegen. Een andere verbijzondering wordt gevormd door het pand aan de Zoeterwoudseweg 38-50, dat over de watergang heen is gebouwd. Aan de Morellenweg bevindt zich een zes bouwlagen hoog woongebouw met appartementen. Dit gebouw staat aan de groenplek die aanwezig is rond de watergang.

Bedrijven- en kantorenlocatie Fruitbuurt

In het gebied tussen de Fruitweg en de Lammenschansweg bevindt zich een bedrijven- en kantorenpark. De bedrijven zijn in de jaren '80 en '90 van de vorige eeuw gerealiseerd op terreinen die vrijkwamen door het vertrek van (staalverwerkende) industrieën uit het gebied. De bebouwing bestaat uit relatief recent gerealiseerde panden met een bouwhoogte van twee tot drie bouwlagen. De kantoorpanden aan de Perzikweg, die grenzen aan de watergang die uitmondt in de Trekvliet, hebben een hoogte van vier bouwlagen. Aan de Fruitweg is een parkeerterrein aanwezig. Langs de noordzijde van het plangebied vormen de bedrijfsgebouwen een afschermende wand richting de spoorlijn.

Het oude veilinggebouw, dat staat in het gebied tussen de Ananasweg en de Lammenschansweg, is een restant van de vroegere bedrijfsbebouwing die in dit deel van het plangebied aanwezig was. Het gebouw is tegenwoordig in gebruik ten behoeve van diverse bedrijven. De eigenaar van het pand heeft plannen voor herontwikkeling van deze locatie. De plannen zijn echter nog onvoldoende concreet om op te nemen in dit bestemmingsplan.

Oostelijk deel Lammenschansdriehoek

Bedrijvigheid en detailhandel Lammenschansweg

Aan de oostzijde van de Lammenschansweg ligt een functioneel gemengd gebied, waar bedrijven, detailhandel en kantoren naast elkaar voorkomen. De bebouwing bestaat uit relatief grootschalige (bedrijfs)panden, die op korte afstand van elkaar staan, waardoor sprake is van een stevige bebouwingswand richting de Lammenschansweg. De bedrijfspercelen zijn grotendeels bebouwd, waardoor het parkeren met name aan de voorzijde van de panden (aan de parallelweg van de Lammenschansweg) plaatsvindt. De aanwezige bedrijfsfuncties langs de Lammenschansweg zijn gedurende de laatste jaren steeds meer verdrongen door de ontwikkeling van grootschalige en perifere detailhandel, voornamelijk bestaande uit meubel- en woninginrichtingzaken en garagebedrijven. De bebouwing heeft een hoogte die varieert van 4 tot 16,5 meter. Opvallend is het pand aan de Lammenschansweg 130, waarin, naast een groot aantal verschillende winkels, een kantoorgedeelte en een bouwmarkt zijn gevestigd. Het zuidelijk deel van de strip langs de Lammenschansweg, grenzend aan de Cronesteinflat, is onlangs herontwikkeld als kantorenlocatie.

ROC-locatie

Op het terrein op de hoek van de Lammenschansweg en de spoorlijn, ter hoogte van het NS-station Lammenschans, wordt momenteel de nieuwbouw van het ROC Leiden gerealiseerd. Dit gebouw vormt door zijn grootte en hoogte (tot circa 50 meter) een bijzonder landmark. In het gebouw worden, naast onderwijsruimtes met bijbehorende leerwerkplaatsen (in de vorm van aan de onderwijsfunctie gerelateerde bedrijven, kantoren en horeca), ook niet-zelfstandige kantoren (kantoren die een onderdeel vormen van de onderwijsfunctie), detailhandel (waaronder een supermarkt), horeca, een sportcentrum, zelfstandige kantoren en een parkeerkelder gerealiseerd. Het gebied ten zuiden van het ROC-gebouw wordt heringericht. De gemeente is voornemens om een voorplein voor het ROC te ontwikkelen met een bijbehorende fietsenstalling. Deze ontwikkeling is voorzien op het terrein van het garagebedrijf aan de Lammenschansweg 128. Ten behoeve van de realisering van het voorplein met fietsenstalling zal een afzonderlijke planologische procedure worden gevolgd.

Kanaalpark

Het Kanaalpark is gerealiseerd vanaf de jaren '80 van de vorige eeuw en bestaat uit een aantal solitaire kantoorpanden, die zijn gegroepeerd rond de weg Kanaalpark. Het kantorenpark is bereikbaar vanaf de Kanaalweg. De gebouwen variëren in grootte en hoogte. Het gebied rondom de kantoren is met name in gebruik als parkeerterrein, afgewisseld met (snipper)groen en waterpartijen. In de zuidelijke hoek van het Kanaalpark staat een vijf bouwlagen hoog appartementengebouw. In de toekomst is voor het Kanaalpark functiewijziging denkbaar, vanwege de veranderende markt op het gebied van kantoorvestigingen.

Lammenschanspark

Het Lammenschanspark dateert uit de jaren '70 van de vorige eeuw en bestaat uit verschillende gebouwen die in gebruik zijn voor onderwijs. De gebouwen worden van elkaar gescheiden door verkeers- en parkeerruimte met een aantal groenstroken. Het gebied is bereikbaar vanaf de Lammenschansweg en de Kanaalweg. Omdat voor dit gebied een herontwikkelingsopgave bestaat (door de nieuwbouw van het ROC zal de onderwijsfunctie van dit gebied niet langer noodzakelijk zijn) maakt dit gebied geen deel uit van het bestemmingsplangebied.

Zuidzijde Kanaalweg

Aan het zuidelijk deel van de Kanaalweg, ten zuiden van het Kanaalpark en het Lammenschanspark, zijn enkele aaneengebouwde woningen aanwezig. Achter deze woonbebouwing bevindt zich een terrein van de waterleidingmaatschappij. Op dit terrein staat een tweetal opslagtanks. Naast dit terrein is een grond-, weg- en waterwerkenbedrijf gevestigd. Op het terrein van dit bedrijf is een aantal bedrijfsloodsen aanwezig en vindt buitenopslag van materiaal plaats.

Zuidelijk deel Lammenschansdriehoek

Lammenschansplein

Op het Lammenschansplein sluit de Lammenschansweg aan op de Voorschoterweg, de Europaweg en de Kanaalweg. Het kruispunt is ingericht om de verkeersstromen tussen deze belangrijke wegen in goede banen te leiden. Kenmerkend zijn de langzaamverkeerspaden, die de wegen kruisen via fietstunnels. Door de functionele inrichting van het verkeersplein overheerst de verkeersfunctie. Aan de noordwest- en noordoostzijde van het Lammenschansplein staan twee flatgebouwen. Het flatgebouw aan de noordwestzijde heeft een hoogte van vijf bouwlagen, waarbij de onderste laag in gebruik is voor detailhandel en dienstverlening. De Cronesteinflat aan de noordoostzijde van het Lammenschansplein is 13 bouwlagen hoog en vormt een beeldbepalend bebouwingsaccent aan deze stadsentree.

Groen en water

De belangrijkste structurerende groen- en waterelementen zijn de historische Trekvliet aan de westzijde van het plangebied en het Rijn-Schiekanaal, dat de oostelijke begrenzing van het plangebied vormt. Het Rijn-Schiekanaal grenst aan het polderpark Cronesteyn, waardoor de oostelijke rand van het gebied een groen karakter heeft. Dit wordt nog versterkt doordat ook de noordelijke berm van de Kanaalweg een groene inrichting heeft. De Trekvliet ligt ingeklemd tussen de bedrijvigheid aan de Rooseveltstraat (ten westen van het plangebied) en de bedrijvigheid aan de Zoeterwoudseweg en speelt daardoor een minder bepalende rol in de groenstructuur van de Lammenschansdriehoek.

In het westelijk deel van het plangebied ligt een waterverbinding vanaf de Trekvliet de wijk in. Deze watergang, die ooit is aangelegd ten behoeve van de groenteveiling die in het gebied was gevestigd, draagt in de huidige situatie bij aan de ruimtelijke kwaliteit in dit gedeelte van het plangebied. Rond de watergang is een aantal groene plekken aanwezig, die (in combinatie met de watergang) zorgen voor open ruimte in het verder relatief dichtbebouwde (woon)gebied. Van belang voor de groenstructuur zijn met name het groene gebied met speelvoorziening aan de Meloenstraat, het groene gebied met speelvoorziening aan de Moerbeistraat en het plantsoen op de hoek van de Tomatenstraat en de Lammenschansweg. Binnen het woonblok Tomatenstraat - Veilingkade - Appelstraat en in het zuidelijk deel van het woonblok Druivenstraat - Zoeterwoudseweg zijn ook speelvoorzieningen aanwezig. Langs de spoorlijn, die de noordelijke begrenzing van het plangebied vormt, ligt een groenstrook die voornamelijk een afschermende werking heeft. In een gedeelte van deze groenstrook ligt een watergang.

De Lammenschansweg vormt een groene lijn in het hart van het plangebied. Door de opzet van de weg, met gescheiden hoofdrijbanen en aan weerszijden een parallelweg, komen binnen het profiel diverse groene bermen en stroken met laanbeplanting voor. Ook op het Lammenschansplein is relatief veel groen aanwezig. Dit groen, dat grotendeels bestaat uit groene plekken tussen de wegen en fietspaden, levert echter slechts een beperkte bijdrage aan de kwaliteit van het gebied. De groene randen van het Lammenschansplein, grenzend aan het water van de Trekvliet en het Rijn-Schiekanaal, rond de Cronesteinflat en langs de zuidelijke rand van het bedrijventerrein Zoeterwoudseweg, geven vorm aan de overgang van het verkeersplein naar de omliggende waterlopen en woon- en bedrijfsfuncties.

Tenslotte bevinden zich in de openbare ruimte van het Kanaalpark een aantal structurerende groenvoorzieningen en waterpartijen. Het overige groen in het plangebied bestaat uit snippergroen, dat geen deel uitmaakt van de groenstructuur van het gebied, of uit groen dat deel uitmaakt van de weginrichting.

Verkeer

Gebiedsontsluitingswegen

De uitstraling van de Lammenschansdriehoek wordt voor een belangrijk deel bepaald door de infrastructuur die in het gebied aanwezig is. Een belangrijke Leidse verkeersader (de Lammenschansweg) loopt dwars door het gebied. Verder zijn ook de Kanaalweg en de Vrijheidslaan aan te merken als gebiedsontsluitingswegen met een doorgaand karakter. Het Lammenschansplein is één van de hoofdentrees van de stad en kent een hoge verkeersdruk. Vanaf het Lammenschansplein vormt de Voorschoterweg een verbinding richting Voorschoten. De Europaweg (N206) sluit aan op de A4.

De Lammenschansweg heeft een breed wegprofiel, bestaande uit een doorgaande hoofdweg met gescheiden rijbanen met aan beide zijden een parallelweg ten behoeve van de ontsluiting van de achtergelegen gebieden.

Wijkontsluitingswegen

De woon- en werkgebieden in het westelijk deel van de Lammenschansdriehoek worden ontsloten via de westelijke parallelweg van de Lammenschansweg en via de Tomatenstraat en de Zoeterwoudseweg. De Zoeterwoudseweg sluit in het zuiden aan op de Lammenschansweg en in het noorden op de Vrijheidslaan, waardoor er een directe relatie is met het centrum en de westelijke wijken van Leiden. De percelen in het oostelijk deel van het plangebied worden ontsloten vanaf de oostelijke parallelweg van de Lammenschansweg of vanaf de zijde van de Kanaalweg. De kantoren in het Kanaalpark worden ontsloten vanaf de weg Kanaalpark, die één aansluiting heeft op de Kanaalweg.

Parkeren

In het plangebied wordt zowel geparkeerd in het openbaar gebied als op parkeervoorzieningen die op eigen terrein zijn gesitueerd. In de woonbuurten in het westelijk deel van het plangebied wordt geparkeerd in het straatprofiel. Ook op de parallelwegen van de Lammenschansweg wordt, vooral overdag, veel geparkeerd. Met name langs de oostelijke parallelweg, aan de voorzijde van de bedrijven en winkels, is parkeerruimte aanwezig. Bij station Lammenschans en het ROC zijn parkeerterreinen gesitueerd. Onder het ROC is een parkeergarage aanwezig, die openbaar zal worden geëxploiteerd . Deze parkeergarage heeft daardoor niet slechts een betekenis voor de onderwijsfunctie, maar ook voor onder andere de detailhandel (waaronder een supermarkt) en het sportcentrum die in het nieuwe gebouw worden gevestigd.

Bij de bedrijven aan de Zoeterwoudseweg wordt voornamelijk op eigen terrein geparkeerd. Ook bij de kantoren in het Kanaalpark zijn op eigen terrein parkeervoorzieningen gerealiseerd. Op diverse locaties in het plangebied, zoals bij de flat Cronestein, onder de kantoorpanden aan de Fruitweg en in het nieuwe ROC-gebouw zijn (ondergrondse) gebouwde parkeervoorzieningen aanwezig.

Openbaar vervoer

Over de Lammenschansweg loopt een aantal buslijnen de stad in. Het NS-Station Leiden Lammenschans ligt direct ten noorden van het plangebied, aan de spoorlijn Leiden-Utrecht.

Langzaam verkeer

In het plangebied komen nauwelijks vrijliggende fietsroutes voor. Alleen langs de Kanaalweg is een vrijliggend fietspad aanwezig. Op het Lammenschansplein scheiden fietspaden en fietstunnels het langzaam verkeer van het gemotoriseerd verkeer. Hoewel er geen vrijliggende fietsvoorzieningen aanwezig zijn, maken de Lammenschansweg en de Vrijheidslaan onderdeel uit van het hoofdfietsnet van Leiden (conform de fietsnota gemeente Leiden, 1995). De Tomatenstraat - Zoeterwoudseweg en de Kanaalweg maken onderdeel uit van het onderliggende net. De belangrijkste fietsverbindingen liggen in een noord-zuidrichting. Goede oost-westverbindingen (met name tussen de Lammenschansweg en de Kanaalweg) ontbreken.

2.1.2 Uitgangspunten bestemmingsplan

Het plangebied wordt gekenmerkt door een zeer sterke mix van functies. In het plangebied komen woningen, bedrijven, kantoren, detailhandelsvestigingen en onderwijsvoorzieningen voor. Incidenteel zijn er andere functies gevestigd, waaronder nutsvoorzieningen en een waterdistributiebedrijf. In de Lammenschansdriehoek is in de afgelopen decennia een functionele verschuiving zichtbaar, waarbij de bedrijfsfunctie in toenemende mate plaats heeft gemaakt voor andere functies in de vorm van woningbouw, detailhandel en kantoren.

De gronden aan de oostzijde van de Lammenschansweg en de percelen ten westen van de Zoeterwoudseweg zijn van oudsher in gebruik als bedrijventerrein. In de afgelopen decennia heeft in beide gebieden een transitie plaatsgevonden, waarbij tussen de bedrijven andere functies (met name detailhandel en kantoren) zijn gevestigd. Het gebied is in ontwikkeling en vanuit het bedrijfsleven zijn er wensen voor verruiming van de mogelijkheden. Vanwege het conserverende karakter van het bestemmingsplan 'Lammenschansdriehoek' is een dergelijke verruiming echter niet rechtstreeks mogelijk gemaakt. Verruiming van de vestigingsmogelijkheden is namelijk niet mogelijk zonder onderzoek naar onder andere de verkeersaantrekkende werking en de parkeerbehoefte van eventuele nieuwe functies en past ook niet zonder meer binnen het provinciale beleid. Door in voorliggend bestemmingsplan te kiezen voor een gemengde bestemming voor zowel de gronden aan de oostzijde van de Lammenschansweg als de gronden ten westen van de Zoeterwoudseweg wordt wel recht gedaan aan de in gang gezette transitie van het gebied. De bestaande functies (zowel de bedrijven als de niet-bedrijfsfuncties) zijn daarbij positief bestemd. Door het vastleggen van de maximale oppervlaktes voor de niet-bedrijfsfuncties wordt ongebreidelde toevoeging van niet-bedrijfsfuncties in het gebied voorkomen. Via afwijking zijn er mogelijkheden voor de nieuwvestiging van perifere detailhandel, zodat het bestemmingsplan toch de nodige flexibiliteit biedt. In het geval van een afwijking moet onder andere worden getoetst aan de verkeersaantrekkende werking, de beschikbare parkeergelegenheid en (bij ontwikkelingen groter dan 1.000 m2) aan de randvoorwaarden die hieraan door de provincie worden gesteld: het verrichten van een distributieplanologisch onderzoek en regionaal overleg.

Hierna worden de verschillende functies binnen het plangebied toegelicht. Per functie is kort aangegeven welke uitgangspunten zijn gehanteerd voor de vertaling in het bestemmingsplan. Algemeen uitgangspunt voor de wijze van bestemmen is dat de bestaande (legale) functies in het plangebied positief worden bestemd, waarbij de mogelijkheden die het vigerende bestemmingsplan biedt zoveel mogelijk worden gerespecteerd.

Bedrijven

In het plangebied komen op diverse locaties bedrijven voor. De percelen op het bedrijventerrein aan de Zoeterwoudseweg zijn grotendeels in gebruik ten behoeve van bedrijven. Naast bedrijven zijn hier ook een fitnesscentrum, een bouwmarkt en een tapijtwinkel gevestigd. Het bedrijven- en kantorenpark ten noorden van de Fruitbuurt heeft een gemengd karakter, waarbij kantoren en bedrijfsactiviteiten naast elkaar voorkomen. Het veilinggebouw op deze locatie biedt ruimte aan diverse bedrijven. Voor dit gebouw is op korte termijn herontwikkeling voorzien. Omdat de plannen voor deze locatie nog onvoldoende concreet zijn, is in dit bestemmingsplan de vigerende bestemming opgenomen. Aan de oostzijde van de Lammenschansweg bevindt zich een strook waarin naast bedrijven, ook perifere detailhandelszaken (waaronder meubelzaken en garagebedrijven) zijn gevestigd. Aan de Kanaalweg zijn een grond-, weg- en waterwerkenbedrijf en een perceel van het waterleidingbedrijf gesitueerd. Aan de Lammenschansweg bevindt zich een benzinestation.

In de Lammenschansdriehoek is in de afgelopen decennia sprake van een functionele verschuiving, waarbij naast bedrijven op een aantal locaties (zowel aan de Lammenschansweg als aan de Zoeterwoudseweg) perifere detailhandelsvestigingen zijn gevestigd. In lijn met deze herontwikkeling is de Lammenschansdriehoek door de provincie Zuid-Holland aangewezen als opvanglocatie voor perifere detailhandel (zie paragraaf 3.1.2). Om recht te doen aan de feitelijke situatie en het door de provincie en de gemeente ingezette beleid is voor de bedrijfspercelen aan de Zoeterwoudseweg en aan de Lammenschansweg de bestemming 'Gemengd - 1' opgenomen. Binnen deze bestemming zijn bedrijven in de milieucategorieën 1 tot en met 3.2 toegestaan, waarmee recht wordt gedaan aan de vigerende bestemmingsregeling. De gronden met de bestemming 'Gemengd - 1' zijn voorzien van een milieuzonering, waardoor wordt voorkomen dat zware bedrijven op (te) korte afstand van woningen of andere gevoelige functies kunnen worden gerealiseerd. In paragraaf 4.4 wordt hier nader op ingegaan.

De bestaande perifere detailhandelsvestigingen zijn aangeduid als 'detailhandel perifeer', waarbij de oppervlakte aan perifere detailhandel aan een maximum is gebonden. Binnen de bestemming 'Gemengd - 1' is een afwijkingsmogelijkheid opgenomen voor nieuwvestiging of uitbreiding van perifere detailhandel. Het rechtstreeks toestaan van nieuwe detailhandelsvestigingen is niet gewenst. Enerzijds omdat er vanuit het provinciaal beleid voorwaarden aan nieuwvestiging zijn verbonden, anderzijds omdat realisering van een grotere oppervlakte aan detailhandel consequenties kan hebben voor de verkeersafwikkeling en de parkeersituatie. Aan de afwijking zijn daarom diverse voorwaarden verbonden.

Afwijkende functies die binnen de bestemming 'Gemengd - 1' voorkomen, zijn positief bestemd door middel van aanduidingen. Zo zijn voor de (reguliere) detailhandelsvestigingen de aanduidingen 'specifieke vorm van detailhandel - 1' respectievelijk 'specifieke vorm van detailhandel - 2' opgenomen en is het fitnesscentrum voorzien van de aanduiding 'specifieke vorm van sport - fitnesscentrum'.

Voor de percelen in de bestemming 'Gemengd - 1' zijn zoveel mogelijk de vigerende bouwmogelijkheden overgenomen, zowel qua situering, oppervlakte als hoogte van de bebouwing. Voor de percelen aan de Zoeterwoudseweg betekent dit een maximale bouwhoogte van 12 meter en een maximum bebouwingspercentage van 80% van het bouwperceel. Voor het veilinggebouw geldt een maximale bouwhoogte van 8 meter. Voor de percelen aan de Lammenschansweg gelden een maximale bouwhoogte van 15 meter (met uitzondering van een gedeelte van het pand aan de Lammenschansweg 130, waar de bestaande bebouwing 16,5 meter hoog is) en een bebouwingspercentage van 80% van het bouwperceel. Voor het perceel aan de Kanaalweg geldt, conform het vigerende bestemmingsplan, een maximale bouwhoogte van 12 meter.

Op een aantal locaties is sprake van een locatie waar bedrijvigheid is gevestigd, maar waar geen ruimte wordt geboden voor de vestiging van perifere detailhandel, hetzij omdat de huidige bedrijfsactiviteiten daar te specifiek voor zijn, hetzij omdat de locatie zich niet leent voor de vestiging van detailhandel. Het betreft het bedrijven- en kantorenpark ten noorden van de Fruitbuurt, het grond-, weg- en waterwerkenbedrijf en het waterleidingbedrijf aan de Kanaalweg en het benzinestation aan de Lammenschansweg.

Gezien het karakter van het bedrijven- en kantorenpark ten noorden van de Fruitbuurt is voor dit gebied de bestemming 'Gemengd - 2' opgenomen. Binnen deze bestemming zijn bedrijven in milieucategorie 1 en 2, kantoren en maatschappelijke voorzieningen toegestaan. Vanwege het karakter van het gebied is gekozen voor strakke bouwvlakken, die volledig mogen worden bebouwd. Voor de maximaal toegestane bouwhoogte is aangesloten bij de bestaande hoogte van de gebouwen.

Voor de bedrijfsactiviteiten van het grond-, weg- en waterwerkenbedrijf is de bestemming 'Bedrijventerrein' opgenomen. Voor de bouwmogelijkheden is aangesloten bij de mogelijkheden van het vigerende bestemmingsplan. Het benzinestation en het waterleidingbedrijf zijn specifiek bestemd, gezien het afwijkende karakter van deze bedrijven. Voor het benzinestation is de bestemming 'Bedrijf - Verkooppunt motorbrandstoffen' opgenomen. Het waterleidingbedrijf is opgenomen in de bestemming 'Bedrijf - Nutsbedrijf'. De bouwmogelijkheden zijn afgestemd op de bouwmogelijkheden die het vigerende bestemmingsplan biedt.

Detailhandel

In het plangebied komt op verschillende locaties detailhandel voor. In de meeste gevallen betreft het perifere detailhandel, waaronder een aantal autobedrijven, bouwmarkten en grootschalige meubelbedrijven. Conform het provinciaal beleid, zoals vastgelegd in de Verordening Ruimte (zie paragraaf 3.1.2) is het plangebied aangewezen als een vestigingslocatie voor dergelijke vormen van perifere detailhandel. Ook gezien de karakteristieken van het gebied, in combinatie met de ligging aan een hoofdontsluitingsweg, is de Lammenschansdriehoek geschikt als vestigingslocatie voor perifere detailhandel. De bestaande perifere detailhandelsvestigingen zijn dan ook positief bestemd. Onder perifere detailhandel wordt, overeenkomstig het provinciaal beleid, verstaan:

• detailhandel in zeer volumineuze goederen (auto's, motoren, caravans, landbouwwerktuigen, keukens, badkamers, vloerbedekking, parket, zonwering, tenten en grove bouwmaterialen);
• tuincentra;
• bouwmarkten;
• grootschalige meubelbedrijven (bruto vloeroppervlakte groter dan 1.000 m2).
  

De perifere detailhandelsvestigingen bevinden zich met name aan de oostzijde van de Lammenschansweg. Aan de Zoeterwoudseweg is perifere detailhandel aanwezig in de vorm van een bouwmarkt en een tapijtwinkel.

Naast de perifere detailhandelsvestigingen is op een aantal locaties in het plangebied niet-perifere detailhandel gevestigd. Aan de Lammenschansweg 130 is reguliere detailhandel aanwezig in de vorm van een winkel in sportartikelen. Voorheen was in dit pand ook een winkel in bruin- en witgoed gevestigd. In de nieuwbouw van het ROC wordt niet-perifere detailhandel (waaronder een supermarkt) gerealiseerd en ook op de begane grondlaag van de flat aan de noordwestzijde van het Lammenschansplein is reguliere detailhandel aanwezig.

De bestaande perifere detailhandelsvestigingen zijn positief bestemd, door middel van de aanduiding 'detailhandel perifeer' binnen de bestemming 'Gemengd - 1'. In de regels is, conform de provinciale Verordening Ruimte, vastgelegd welke branches van detailhandel zijn toegestaan ter plaatse van deze aanduiding. Hierdoor wordt voorkomen dat op deze locaties reguliere detailhandel wordt gevestigd. In het plangebied zijn onder andere detailhandel in volumineuze artikelen, tuincentra, bouwmarkten en grote meubelzaken (groter dan 1.000 m2) toegestaan. Om ongebreidelde uitbreiding van perifere detailhandel te voorkomen, is voor ieder perceel de maximale bedrijfsvloeroppervlakte voor perifere detailhandel vastgelegd. Via afwijking kunnen burgemeester en wethouders binnen de bestemmingen 'Gemengd - 1' en 'Maatschappeijk - Onderwijs' nieuwvestiging van perifere detailhandel of uitbreiding van de aanwezige perifere detailhandelsvestigingen toestaan. Bij uitbreiding of nieuwvestiging groter dan 1.000 m2 zijn, conform het provinciaal beleid, een distributieplanologisch onderzoek en regionaal overleg verplicht.

In het pand Lammenschansweg 130 is één detailhandelsvestiging aanwezig waarvan de activiteiten niet als perifere detailhandel, maar als reguliere detailhandel zijn aan te merken. Het betreft een winkel in sportartikelen. Daarnaast was voorheen in dit pand een winkel in bruin- en witgoed (elektronica en huishoudelijke apparaten) gevestigd. Hoewel deze winkel inmiddels niet meer aanwezig is, is er op grond van de verleende vrijstellingen/vergunningen nog sprake van geldende rechten voor vestiging van een elektronicazaak. Op de locaties waar de betreffende detailhandelszaken zijn/waren gevestigd, zijn aanduidingen opgenomen om het vergunde gebruik positief te bestemmen. De sportzaak is aangeduid als 'specifieke vorm van detailhandel - 1'. In de gebruiksregels is de maximaal toegestane bedrijfsvloeroppervlakte van deze detailhandelsvestiging (2.261 m2) opgenomen. Daarnaast is, overeenkomstig de vergunde situatie, bepaald dat van deze 2.261 m2 maximaal 1.078 m2 mag worden benut voor detailhandel in kleinschalige sportartikelen. Het overige deel van de winkel mag onder andere worden benut voor detailhandel in grootschalige (volumineuze) sportartikelen, voor testruimtes (try and buy) en voor ondersteunende functies zoals kantoorruimte, kantine en opslagruimte. De (voormalige) elektronicazaak is aangeduid als 'specifieke vorm van detailhandel - 2'. Ter plaatse van deze aanduiding is detailhandel in bruin- en witgoed toegestaan tot een bedrijfsvloeroppervlakte van 1.485 m2. De niet-perifere detailhandelsvestigingen in het plangebied zijn hierdoor strak bestemd, overeenkomstig de vergunde situatie. Verdere uitbreiding of brancheverruiming is niet mogelijk gemaakt, aangezien de Lammenschansdriehoek met name bedoeld is voor de vestiging van perifere detailhandel. Voor andere vormen van detailhandel zijn het stadscentrum van Leiden of een (wijk)winkelcentrum beter geschikt. Toevoegen van reguliere detailhandel op deze locatie is bovendien in strijd met het provinciaal beleid.

In het nieuwe ROC-gebouw worden, naast onderwijsvoorzieningen (met bijbehorende niet-zelfstandige kantoren en leerwerkplaatsen), diverse andere functies gerealiseerd. Het meest in het oog springend is een supermarkt. Daarnaast is ruimte voor de vestiging van overige detailhandelszaken, dienstverlening, zelfstandige kantoren en horeca. Deze functies zijn geregeld binnen de bestemming 'Maatschappelijk - Onderwijs'. In de gebruiksregels is bepaald dat de gezamenlijke bedrijfsvloeroppervlakte van de detailhandel, dienstverlening en horeca binnen deze bestemming niet meer dan 2.600 m2  mag bedragen. Via afwijking kan, net als in de aangrenzende bestemming 'Gemengd - 1', perifere detailhandel worden toegestaan.

De flat aan de noordwestzijde van het Lammenschansplein is opgenomen in de bestemming 'Wonen' en voorzien van de aanduiding 'gemengd'. Ter plaatse van deze aanduiding zijn op de begane grond detailhandel, dienstverlening en kantoren toegestaan. Een supermarkt is uitgesloten.

Kantoren

In het plangebied komen op een aantal locaties zelfstandige kantoren voor: op het bedrijven- en kantorenpark ten noorden van de Fruitbuurt, op het Kanaalpark, op de locatie achter de Cronesteinflat, in het pand Lammenschansweg 130, in het pand Lammenschansweg 138 en in het nieuwe ROC-gebouw. Daarnaast zijn bij diverse bedrijven ondergeschikte, aan de bedrijvigheid gerelateerde kantoorruimtes aanwezig. Voor het Kanaalpark zijn, gezien de veranderende marktsituatie, op termijn andere functies denkbaar dan een kantoorfunctie. Voorliggend bestemmingsplan is conserverend van aard en bestemt daarom de kantoorfunctie van de panden. Indien nieuwe ontwikkelingen zich aandienen, dient hiervoor te zijner tijd een afzonderlijke planologische procedure te worden doorlopen.

Binnen de bestemmingen 'Gemengd - 1' en 'Bedrijventerrein' is uitsluitend bedrijfsgebonden, niet zelfstandige kantoorruimte toegestaan. Hierdoor wordt voorkomen dat overal binnen deze bestemmingen kantoren kunnen worden gerealiseerd. Het bestaande zelfstandige kantoor aan de Lammenschansweg 130 en het architectenbureau aan de Lammenschansweg 138c, die binnen de bestemming 'Gemengd - 1' vallen, zijn positief bestemd door middel van de aanduiding 'kantoor'.

De kantoren op het bedrijven- en kantorenpark ten noorden van de Fruitbuurt zijn opgenomen in de bestemming 'Gemengd - 2', zodat een flexibele uitwisseling van lichte bedrijvigheid (milieucategorie 1 en 2), zelfstandige kantoren en maatschappelijke voorzieningen mogelijk is. De twee kantoorpanden aan de Perzikweg zijn opgenomen in de bestemming 'Kantoor', aangezien deze panden nu volledig in gebruik zijn als kantoren en functie-uitwisseling hier niet aan de orde is.

Voor de kantoorpanden op de locatie achter de Cronesteinflat en de kantoorpanden op het Kanaalpark is de bestemming 'Kantoor' opgenomen. De kantoorpanden zijn voorzien van strakke bouwvlakken, waarin de bestaande hoogtes van de bebouwing zijn vastgelegd. Door de bestaande bouwmassa's relatief gedetailleerd vast te leggen, wordt verrommeling van deze gebieden voorkomen.

De zelfstandige kantoren die in het nieuwe ROC-gebouw worden gerealiseerd, zijn geregeld binnen de bestemming 'Maatschappelijk - Onderwijs'. Voor zelfstandige kantoren is binnen deze bestemming een totale maximum bedrijfsvloeroppervlakte van 3.500 m2 toegestaan. Deze maximale oppervlakte is gebaseerd op de ruimtelijke onderbouwing die ten grondslag heeft gelegen aan de vrijstelling op grond van artikel 19 van de (oude) Wet op de Ruimtelijke Ordening. In de bouwtekeningen behorende bij de verleende bouwvergunning is sprake van een minder grote oppervlakte aan zelfstandige kantoren. De parkeerbalans is echter ingestoken op maximaal 3.500 m2 aan zelfstandige kantoren, waardoor deze oppervlakte planologisch verantwoord is.

Maatschappelijke voorzieningen

De bestaande onderwijsgebouwen op het Lammenschanspark zijn niet opgenomen in het plangebied van dit bestemmingsplan. De nieuwbouwlocatie van het ROC is wel opgenomen in het plangebied. Het ROC-gebouw vormt de belangrijkste en meest in het oog springende maatschappelijke voorziening in de Lammenschansdriehoek. Daarnaast is aan de Morellenweg 16 een kinderdagverblijf gevestigd. Aan de Meloenstraat 39 bevindt zich een (voormalige) huisartsenpraktijk.

Het ROC-gebouw is opgenomen in de bestemming 'Maatschappelijk - Onderwijs' en voorzien van een bouwvlak waarin de bouwmassa van het pand en de bouwhoogtes gedetailleerd zijn vastgelegd. Het kinderdagverblijf aan de Morellenweg 16 is positief bestemd binnen de bestemming 'Gemengd - 2'. De (voormalige) huisartsenpraktijk aan de Meloenstraat 39 is opgenomen in de bestemming 'Maatschappelijk'.

Wonen

In het plangebied komen zowel grondgebonden als gestapelde woningen voor. De meeste woningen bevinden zich in het westelijk deel van het plangebied: in de Fruitbuurt en in de woonbuurt aan weerszijden van de Vrijheidslaan. Daarnaast zijn woningen gesitueerd in de twee flatgebouwen aan het Lammenschansplein en zijn aan de Kanaalweg grondgebonden woningen en een appartementengebouw (in de zuidwesthoek van het Kanaalpark) aanwezig. In het plangebied bevindt zich één bedrijfswoning: aan de Kanaalweg 174. Tenslotte ligt in de Trekvliet een aantal woonschepen.

Alle woningen in het plangebied zijn opgenomen in de bestemming 'Wonen'. Binnen deze bestemming zijn bouwvlakken opgenomen, die volledig mogen worden bebouwd. De diepte van de bouwvlakken is afgestemd op de diepte van bouwvlakken in het vigerende bestemmingsplan. Op de verbeelding zijn per bouwvlak de maximaal toegestane goot- en bouwhoogte opgenomen. Deze hoogtes zijn afgestemd op de bestaande situatie, zodat geen forse uitbreidingsmogelijkheden ontstaan. Hierdoor worden verrommeling van het straatbeeld, aantasting van de privacy en beperking van de zonlichttoetreding op belendende percelen voorkomen. Uitgangspunt is dat in vergelijkbare situaties vergelijkbare bouwmogelijkheden gelden. Hiertoe is onder meer voor een aantal woningen de aanduiding 'specifieke bouwaanduiding - dakopbouw' opgenomen, zodat een dakopbouw kan worden gerealiseerd op dezelfde wijze als dat elders in hetzelfde woonblok reeds is gebeurd. Bij de woning aan de Kanaalweg 174 is een kantoorruimte aanwezig die in gebruik is ten behoeve van het achterliggende bedrijf. Deze kantoorruimte is positief bestemd door middel van de aanduiding 'kantoor'.

Buiten het bouwvlak mogen, ter plaatse van de aanduiding 'erf', ook gebouwen worden gerealiseerd. De gestapelde woningen in het plangebied (appartementen, portiekwoningen en boven-/benedenwoningen) zijn voorzien van de aanduiding 'gestapeld'. Voor de gestapelde woningen gelden specifieke regels voor het bouwen van bijgebouwen buiten het bouwvlak.

Binnen de grenzen van het plangebied liggen vier woonschepen in de Trekvliet. In het gemeentelijke Ligplaatsenplan Woonschepen zijn per ligplaats voorwaarden opgenomen, onder andere met betrekking tot de maximale lengte en breedte van de ligplaats en de diepgang van de woonschepen. Deze voorwaarden zijn overgenomen in voorliggend bestemmingsplan. Door middel van de aanduiding 'specifieke vorm van wonen - woonschepenligplaats' (genummerd als 1 en 2) zijn de locaties vastgelegd waar woonschepen mogen liggen. In de regels zijn per aanduiding het maximum aantal woonschepen en de maximale afmetingen van de ligplaatsen vastgelegd. Het Ligplaatsenplan Woonschepen biedt de mogelijkheid om in de Trekvliet nog drie ligplaatsen voor woonschepen toe te voegen. Deze ligplaatsen zijn op dit moment niet in gebruik, maar kunnen mogelijk in de toekomst weer worden benut. Om dit mogelijk te maken zijn op de verbeelding twee wijzigingsgebieden opgenomen. Per wijzigingsgebied is aangegeven hoeveel ligplaatsen kunnen worden toegevoegd en welke voorwaarden er voor de nieuwe ligplaatsen gelden.

Horeca

In het plangebied wordt in het nieuwe ROC-gebouw horeca gevestigd. Daarnaast komt ondergeschikte horeca voor bij de onderwijsvoorzieningen en bij een aantal bedrijven, kantoren en detailhandelsvestigingen.

Binnen de bestemming 'Maatschappelijk - Onderwijs' is (naast detailhandel, dienstverlening en zelfstandige kantoren) de vestiging van horeca in de categorieën I, II en III (bijvoorbeeld een broodjeszaak, cafetaria, restaurant, eetcafé of lunchroom) toegestaan. In de gebruiksregels van de bestemming 'Maatschappelijk - Onderwijs' is, overeenkomstig de verleende vergunning, bepaald dat de gezamenlijke bedrijfsvloeroppervlakte van de detailhandel, dienstverlening en horeca niet meer dan 2.600 m2 mag bedragen.

In diverse bestemmingen (waaronder 'Bedrijventerrein', 'Gemengd - 1', 'Gemengd - 2' en 'Kantoor') is horeca als ondersteunende functie toegestaan, in de vorm van horeca in de categorieën I en II (bijvoorbeeld een cafetaria of snackbar). Horeca in de categorieën III, IV, V, VI of VII (zoals cafés, dancings, hotels en sociëteiten) zijn binnen deze bestemmingen niet toegestaan.

Groen en verkeer

Zoals aangegeven in paragraaf 2.1.1 is het structuurbepalend groen in de Lammenschansdriehoek beperkt tot de randen van het plangebied en tot een aantal groene plekken dat verspreid in het plangebied ligt. Deze groene plekken komen met name voor in het gebied rond de watergang ten noorden van de Veilingkade. Veel van het groen in het plangebied bestaat uit snippergroen of is onderdeel van het wegprofiel.

De wegen in het plangebied variëren van gebiedsontsluitingswegen (Lammenschansweg, Voorschoterweg, Europaweg) tot woonstraten en langzaam verkeersverbindingen. Het Lammenschansplein vormt een verkeersknoop die de verschillende gebiedsontsluitingswegen met elkaar verbindt. Aan de noordzijde van het plangebied ligt de spoorlijn Leiden-Utrecht.

De structurele groenvoorzieningen zijn opgenomen in de bestemming 'Groen'. Het betreft onder andere het groen langs de Kanaalweg, het afschermende groen aan de zuidzijde van de spoorlijn en de groenvoorzieningen aan weerszijden van de Veilingkade. Daarnaast zijn ook de groene randen van het Lammenschansplein bestemd als 'Groen', waaronder de groene buffer tussen de woningen aan de Corbuloweg en het bedrijventerrein Zoeterwoudseweg en het groen aan de voorzijde van de Cronesteinflat. Alle overige groenvoorzieningen, waaronder de groen ingerichte wegbermen van de Lammenschansweg, zijn opgenomen in de bestemming 'Verkeer'. Hierdoor bestaat flexibiliteit om, indien dit aan de orde is, de inrichting van de openbare ruimte aan te passen. Het groen aan de noordzijde van de Kanaalweg is in voorliggend bestemmingsplan opgenomen in de bestemming 'Groen'. De aanwezige watergang is opgenomen in de bestemming 'Water'. In het kader van de realisering van de Ringweg Oost zal hiervoor in het bestemmingsplan 'Ringweg Oost' een nieuwe afweging worden gemaakt.

Alle wegen in het plangebied zijn opgenomen in de bestemming 'Verkeer'. In deze bestemming is een gebruiksregel opgenomen, die bepaalt dat het aantal rijstroken niet meer mag bedragen dan het bestaande aantal. Als bijlage bij de regels is een kaart opgenomen waarop het aantal rijstroken in de huidige situatie is aangegeven. Hierdoor is een ingrijpende reconstructie van de gebiedsontsluitingswegen, die een breed profiel en daarom een brede bestemming 'Verkeer' hebben, niet mogelijk binnen de kaders van dit bestemmingsplan. Beperkte aanpassingen van het profiel of de inrichting van de openbare ruimte kunnen wel plaatsvinden. Indien een ingrijpende reconstructie van de gebiedsontsluitingswegen in het plangebied aan de orde is, dient een planologische procedure te worden doorlopen. Dit is bijvoorbeeld het geval voor de Ringweg Oost, die deels het traject van de Kanaalweg volgt.

De spoorlijn is opgenomen in de bestemming 'Verkeer - Railverkeer'. Waar de spoorlijn wordt gekruist door wegen (de Lammenschansweg respectievelijk de Vrijheidslaan) is de aanduiding 'verkeer' opgenomen. Voorzieningen voor langzaam verkeer zijn ook in de bestemming 'Groen' algemeen toegestaan.

Water

Het plangebied wordt aan de zuidoostzijde begrensd door het Rijn-Schiekanaal en aan de westzijde door de Trekvliet. In het noordwestelijk deel van het plangebied ligt een watergang die van de Trekvliet richting de Lammenschansweg loopt. Parallel aan het Rijn-Schiekanaal, in de noordelijke berm van de Kanaalweg, ligt een watergang. Daarnaast komen op het Kanaalpark watergangen en waterpartijen voor en ligt er een watergang in de groenzone langs de spoorlijn.

De genoemde watergangen en waterpartijen zijn opgenomen in de bestemming 'Water'. Binnen deze bestemming is een regeling opgenomen met betrekking tot de woonschepen in de Trekvliet. De overbruggingen over deze watergangen zijn opgenomen in de bestemming 'Verkeer'. Binnen alle bestemmingen zijn daarnaast waterhuishoudkundige voorzieningen toegestaan, zodat het plan maximale flexibiliteit biedt om voorzieningen te treffen voor de opvang en berging van water.