Ypenburg De Bras

2.3 Ruimtelijke structuur

2.3.1 Bebouwing (incl. beschermd stadsgezicht en monumenten)

2.3.1.1 Bebouwingsbeeld

2.3.1.2 Beschermd stadsgezicht

Het plangebied valt niet onder enig beschermd stadsgezicht regiem. Wel zijn enkele gebouwen opgenomen als gemeentelijk monument. Deze worden niet op de plankaart aangeduid maar zijn wel op adres terug te vinden in de volgende paragraaf.

2.3.1.3 Monumentale gebouwen

In het plangebied zijn geen rijksmonumenten opgenomen in het register als bedoeld in artikel 6 van de Monumentenwet 1988. Wel zijn de volgende gebouwen aangewezen als gemeentelijk monument ingevolge artikel 3 van de Monumentenverordening Den Haag:

Adres	Beschrijving
Dwarskade 12	Voormalig boerenhoeve (Anna's Hoeve) ontstaan rond het einde van de negentiende eeuw, bestaande uit een erf waarop een woonhuis, stalgebouw en hooiberg zijn gesitueerd. De hoeve is gelegen in de Lage Broekpolder. De boerenhoeve met opstallen is van cultuurhistorische waarde als goed bewaard gebleven bedrijfs- en woonbebouwing langs de Dwarskade dat nog herinnert aan het agrarisch verleden van dit poldergebied. Stedenbouwkundige waarde ontleent de hoeve aan de fraaie ligging aan één van de oude bebouwingslinten in de polder. Niet nader genoemde opstallen op het erf vallen buiten de bescherming.
Dwarskade 16	voorheen genummerd als Dwarskade 14. Het gebied van de Lage Broekpolder is in de loop van de negentiende eeuw drooggemalen en geschikt gemaakt voor landbouw en veeteelt. Via een efficiënte verkaveling van sloten en tochten kon het water uit de polders worden afgevoerd en kwam het voor de polders gebruikelijke rechthoekige verkavelingspatroon tot stand. In dit veenweidegebied hebben veeteelt en zuivelproductie altijd een belangrijke rol gespeeld. Langs dijken als de Dwarskade, die tevens als verkeerswegen functioneerden en de poldergebieden van elkaar scheidden werden de arbeiderswoningen en boerenhoeven gebouwd. Dwarskade 14 is één van dergelijke arbeiders- of bouwmanswoningen. Het in baksteen opgetrokken pand op rechthoekige plattegrond bestaat uit één bouwlaag onder een met gesmoorde Hollandse pannen gedekte mansardekap. De voorgevel, evenwijdig aan de Dwarskade telt drie vensterassen.
Dwarskade 34	Voormalig boerenhoeve ontstaan in het vierde kwart van de negentiende eeuw, bestaande uit een erf met T-huisboerdeij. Het erf wordt aan drie zijden begrensd door water en is via de Dwarskade ontsloten door een pad over het water. De boerderij op T-vormige plattegrond bestaat uit een evenwijdig aan de Dwarskade gesitueerd woonhuis van één bouwlaag onder zadeldak en aan de achterzijde loodrecht hierop geprojecteerd lager stalgebouw van een bouwlaag onder een met pannen gedekte kap. Het woonhuis is opgemetseld in gele baksteen en is vier vensterassen breed. groen:Erf met bomen onder meer een zeer oude eijerpeer. Deze perenboom heeft soms toevoeging Muscus vanwege de smaak. Ook de naam winter - eijerpeer komt wel voor. Deze perensoort word in de 18 eeuw al beschreven.
Dwarskade 46	Langs dijken als de Dwarskade, die tevens als verkeerswegen functioneerden en de poldergebieden van elkaar scheidden werden de boerenhoeven gebouwd. Dwarskade 46 (1875-1899) is één van deze boerenhoeven. Het erf wordt aan drie zijden begrensd door water en is via de Dwarskade ontsloten door een pad over het water. De boerderij op rechthoekige plattegrond bestaat uit een woongedeelte van één bouwlaag onder een met pannen gedekt zadeldak en een aan de achterzijde loodrecht hierop geprojecteerd lager stalgebouw eveneens één bouwlaag onder een met pannen gedekte kap. Het woonhuis is opgemetseld in gele baksteen en is vier vensterassen breed. Enige versiering in de verder sober ontworpen gevel wordt gevormd door de in afwijkende rode bakstenen gemetselde strekken boven de vensters. Het stalgebouw is opgemetseld uit rode baksteen waarin getoogde gietijzeren stalramen zijn opgenomen. Achter de stal bevindt zich een hooiberg met vier roeden.

Andere beeldbepalende panden, al dan niet opgenomen in het Monumenten Inventarisatie Project (MIP), zijn:

Adres	Beschrijving
Middelweg 12	Gedeeltelijk onderkelderde voormalige boerderij "Landzicht", gebouwd in het vierder kwartaal van de 19de eeuw, Rode baksteen in kruisverband, gepleisterd plint,strekkenlanen en rollagen, keramische geglazuurde lekdorpels, dakoverstek met hangwerk en makelaar. Gewijzigde vensters woonhuis staramen. Zadeldak haaks op de weg. Schoorsteen in de nok, dakkapel. Van belang vanwege: 1. voorbeeld bouwtype; 2. traditionele vorm; 3. markering van verdwenen structuren; 4. markante ligging; 5. herinnering aan verdwenen gebruik.
Middelweg 54	Stal van het voormalig boerderijcomplex gebouwd in het eind van de 19de eeuw en gelegen langs de oude bebouwingsas van de Middelweg.Van belang vanwege: 1. voorbeeld bouwtype; 2. gaafheid van bouwmassa; 3. markering van verdwenen structuren; 4. herinnering aan verdwenen gebruik.

2.3.2 Verkeer en infrastructuur

Bereikbaarheid met de auto

De wijk Ypenburg is goed ontsloten voor autoverkeer middels drie directe aansluitingen aan de rijkswegen A4, A12 en A13. Aan de noordzijde van Ypenburg is de enige directe aansluiting via Rijswijk naar het centrum van Den Haag (via de Laan van Hoornwijk).

Westelijk, evenwijdig aan de A4, loopt een belangrijkste wijkontsluitingsweg (Poortweg / Singel / Ypenburgse Boslaan) vanaf de A13 (Delft/Rijswijk-Zuid) naar de A12 en de daarachter gelegen Haagse wijk Leidschenveen.

De locale wegenstructuur

De hoofdontsluiting voor auto's vanuit De Bras naar het omliggende bebouwde gebied vindt plaats via de Braslaan en Brasserhoutweg.

De Brasserskade heeft geen doorgaande functie voor auto's tussen Nootdorp en Delft. Die functie is toebedeeld aan de parallelle route “De Rijswijkse Waterweg” gelegen in de naastgelegen buurt Waterwijk en de Braslaan.

foto: autostop in de Brasserskade foto: aansluiting naar Nootdorp in aanleg

Haaks op de Brasserskade liggen aan de rand van De Bras de Middelweg en de Dwarskade, twee oude wegen met lint-bebouwing. Deze wegen zijn verkeersluw en voornamelijk bedoeld voor de aanliggende bebouwing en als prettige fietsroutes richting het achtergelegen recreatiegebied de Delftse Hout.

Typerend voor de wijkontsluitingsstructuur in de Bras zijn de vele smalle woonstraten tussen Middelweg en Dwarskade. Vanwege het smalle profiel geldt er veelal een één richting verkeersregiem. Parkeren aan die straten gebeurt ofwel in de eigen voortuinen ofwel in de zogenaamde “parkeerkoffers”, die tussen de huizen dwars op de weg zijn gelegen.

In slechts enkele gevallen zijn die parkeerkoffers gecombineerd met korte verspringende dwarsverbindingen, bedoeld om lange omrij-routes te voorkomen. Al deze straten kennen een 30 km regiem en zijn verkeersluw.

Openbaar vervoer

De bereikbaarheid van Ypenburg met het openbaar vervoer is de afgelopen jaren sterk verbeterd; Trein, tram en bus verbinden het gebied. Het NS station Den Haag-Ypenburg kent een snelle treinverbindingen naar Den Haag Centraal en het midden van het land.

De oost-west verbinding wordt gevormd door tram 19, van Delft Tanthof via de Rijswijkse – en Nootdorpse Landingslaan (naar het oorspronkelijke vliegveld) naar Leidschendam St. Antonius ziekenhuis. Een andere noord-zuid verbinding, dwars door Ypenburg, rijdt vanaf Nootdorp (tram 15) naar Den Haag CS.

Twee busverbindingen verbinden Ypenburg en haar omgeving: Bus 60 van Delft door De Bras naar Leidschendam en bus 30 van Naaldwijk, via Boswijk naar Zoetermeer.

Fietsverbindingen

Het gebied tussen Ypenburg/Nootdorp en Delfgauw/Pijncker heeft een grote recreatieve waarde. Derhalve zijn door Ypenburg en de randgemeenten veel fietsroutes aangelegd die tevens geschikt zijn voor woon-werk-verkeer. Twee belangrijke fietsroutes, via de Postenkade en Ringelwikke, worden binnen afzienbare tijd via een fietsersviaduct over de A4 en via de Vlietzone verbonden met het centrum van Den Haag.

In de richting Delft en Rijswijk is de Rijswijkse Landingslaan, Zuiderweg/Delftweg een belangrijke fiets-verbindingsroute, zeker als in Rijswijk ter hoogte van de Te Hoornkade de nieuwe fietsbrug is aangelegd over de Delftse Vliet.

Fietsroutes die via de Laan van Nootdorp aantakken richting Leidschenveen verbinden Ypenburg met het station en Leidschenveen-Centrum alsmede met Leidschendam en Zoetermeer of via de Spoorlaan naar Voorburg en verder richting Den Haag/Scheveningen.

Naast de vrijliggende fietsroute (Delft-Nootdorp) via het Nootdorpsepad is de Brassershoutweg – aantakkend op het Bitterzoetpad- tevens een belangrijke route voor fietsers met haar vrijliggende fietspaden. Aan de Brassershoutweg zijn dan ook, centraal in de buurt, voorzieningen gelegen als scholen, wijkvoorzieningen en sportvelden.

Typerend is dat er tussen de Bras en de Delftse Hout drie verbindingen zijn voor fietsers en voetgangers, maar geen enkele voor auto's.

2.3.3 Water

Aan de Zuid-oostzijde van Ypenburg vormt de Tweemolentjesvaart een natuurlijke overgang naar het recratiegebied De Delftse Hout en de Nootdorpse Plassen. De hoofdwatergang langs de Brasserskade, de watergang langs de Dwarskade en de Tweemolentjesvaart behoren tot de boezemwatergangen.

foto: watergang tussen de woningen foto: boezemwatergang langs de Dwarskade

Op de bestemmingsplankaart zijn de bijbehorende boezemkades en bijhorende waterkeringen aangegeven die zorg moeten dragen voor de veiligheid in de polder.

boezemkade/agrarisch gebruik

Aan de buitenzijde van De Bras liggen langs de Brasserskade, Dwarskade en Middelweg watergangen die deze oude Linten een hoge recreatieve waarde geven.

De waterrijke inrichting van de wijk De Bras komt voort uit het stedebouwkundig plan van Frits Palmboom. Dit levert naast een bijzonder karakter ook de nodige waterberging op. In de woonbuurt De Bras lopen negen watergangen van zuidwest naar noordoost, min of meer evenwijdig aan de Brasserskade, de één breder dan de ander.

Samen met de in de zelfde richting lopende woonstraten bepaalt deze structuur de hoofdopzet van de wijk. Dwars op deze richting ligt centraal in de buurt een brede groenstrook met breed water. Dit water verbindt ruimtelijk het water van de westelijk gelegen woonbuurt Waterwijk met de wateren in het buitengebied de Delftse Hout. Deze watergangen behoren tot de poldersloten, maar hebben soms een eigen peilhoogte.

Het toezicht op het handhaven en onderhoud van de watergangen berust bij het Hoogheemraadschap Delfland. Het daadwerkelijk onderhoud geschiedt door de gemeente en aanliggende eigenaren. Het maaiveld-peil van de buurt ligt slechts 90 tot 130 cm boven de poldersloten.

Het is belangrijk dat de bestaande beschoeiingen en taluds bij smalle watergangen in stand worden gehouden. Ophogen van beschoeiingen en taluds beperken het waterbergend vermogen en kunnen verzanding van de sloten tot gevolg hebben waardoor het polderdroogleggingsstelsel niet meer goed zou kunnen functioneren.

2.3.4 Groen

Bovenlokaal groen

Grenzend aan het plangebied van onderhavig bestemmingsplan liggen op het grondgebied van de gemeenten Delft en Nootdorp grote openbare groene en recreatieve gebieden, die een aanvullende groene kwaliteit bieden. Daarnaast beschikken deze gebieden over belangrijke ecologische waarden.

Een klein deel ervan, in het zuid-oostelijke deel, tussen de Grote Plas en Dobbenplas, is binnen het plangebied gelegen. Deze strook private grond is ingericht met voornamelijk volkstuinen en schooltuinen. Deze gronden vallen binnen de zgn. “Groene Contour” van de “Visie op Zuid-Holland”, onderdeel van de “Provinciale Verordening Zuid-Holland”. Noord-oostelijk van de volkstuinen ligt een strook grond evenwijdig aan de Tweemolentjesvaart, de boezemkade. Hekken zorgen voor het binnenhouden van de schapen, een opstap geeft de wandelaar de gelegenheid hier een doorsteek te maken. De gemeente Den Haag heeft, in overeenstemming van het streekplan, de ecologische zone langs de tweemolentjesvaart en halverwege de groen-blauwe centrale as ingericht en opgenomen in haar beleidsdocument om zodoende het groen-blauwe raamwerk te versterken (zie paragraaf 4.5).

Lokale groenstructuur

Het groene karakter in de buurt, voortvloeiend uit het stedebouwkundig plan, wordt naast het vele openbaar groen, ook voor een groot deel gevormd door privé groen. Groene erfafscheiding, groene voortuinen, groene dijken en verschillende openbare groen- en speelplekjes bepalen het groene aanzien van de wijk. De bewoners hebben een grote invloed op de uitstraling van de wijk.

Centraal in de wijk is vooral de omgeving van de Brassershoutweg met een variabele breedte van 100-130 meter door het groen en de ruime watergangen een beeldbepalende strook met tevens een dubbelbestemming als ecologische zone. Deze loopt door tot aan het Delftse Hout.