Laakhaven West en Petroleumhaven

2.3 Ruimtelijke structuur

Het gebied ligt ingesloten tussen het spoor en het water Beide elementen vormen een grote barrière in de structuur van de stad. Juist door deze geïsoleerde ligging kon het gebied zich lange tijd handhaven als bedrijventerrein midden in de stad.

De structuur van Laakhaven West en Petroleumhaven is nog conform het oorspronkelijke ontwerp, waarbij het belang van de spoorweg duidelijk te herkennen is. Aftakkingen van het spoor liepen via de hoofdstraten naar het water. Zelf nu nog zijn in de 1e Van der Kunstraat de rails te herkennen. De structuur wordt verder bepaald door de omliggende wegen:

• De Waldorpstraat als de belangrijkste hoofdweg door het gebied, voornamelijk vanwege de directe aansluiting op de Rijswijkseweg. De weg loopt evenwijdig aan het spoortracé en omsluit met het spoor het gebied aan de stadszijde.
• De Calandstraat als onderdeel van de CentrumRing kan gezien worden als één van de entrees van de binnenstad. De Calandstraat verbindt de Vaillantlaan met de Neherkade. De Calandstraat moet als onderdeel van de Centrumring veel verkeer verwerken, waarbij de nadruk ligt op doorstroming. De Calandstraat is echter ook een belangrijke toegangsweg voor Laakhaven West.
• De Neherkade als verbinding tussen de CentrumRing en Den Haag Zuidwest vormt door het doorgaande karakter van het verkeer een barrière richting Laakkwartier en Spoorwijk.

Dankzij de ruimtewerking van Neherkade, Laakhaven en Calandkade worden ruimtelijke aanknopingspunten voor een nieuwe ontwikkeling van Laakhaven West en Petroleumhaven geboden. Door de maat is het een van de weinige locaties aan het water die voor woningbouw geschikt zijn.

2.3.1 Bebouwingsbeeld

De watergebonden bedrijven die van oudsher in zowel Laakhaven West als de Petroleumhaven gevestigd waren, hebben deze locaties verlaten. In Petroleumhaven zijn ondertussen twee nieuwbouwprojecten gerealiseerd, de brandweer- en ambulancepost (Veiligheidsbureau Laak) en een bedrijfsverzamelgebouw langs het spoor.

Nieuwe brandweer- en ambulancepost in Petroleumhaven

Het gevolg van deze ontwikkelingen is dat er een verbrokkeld beeld is ontstaan. Met uitzondering van voornoemde nieuwbouwprojecten is de Petroleumhaven onbebouwd. In Laakhaven West resteert bedrijfsbebouwing langs de Calandkade en in het midden van het gebied de RAC-hallen en kantoorgebouw De Pionier met daartussen nog enkele kleinere bedrijfsgebouwen. Buiten het bestemmingsplangebied bevindt zich op de hoek van de Calandstraat en de Waldorpstraat nog een kantoorgebouw. Samen met een kantoorgebouw aan de overzijde van de Calandstraat zijn deze gebouwen zodanig gesitueerd, dat ze een 'entree' vormen van het Laakhavengebied vanaf de Vaillantlaan.

2.3.2 Cultuurhistorie

Laakhaven West en Petroleumhaven zijn geen beschermde stadsgezichten. Ook zijn er geen monumentale gebouwen aanwezig die zijn opgenomen in het register als bedoeld in artikel 6 van de Monumentenwet 1988.

Vermeldenswaard zijn de bedrijfshallen van de voormalige Rijks Automobiel Centrale (RAC) aan de 1e Van der Kunstraat 282 uit 1937. Hier is sprake van met zorg vormgegeven bedrijfsarchitectuur. De oorspronkelijke open hallen bezitten een geklinknagelde gebogen spantenconstructie. Later is een verdiepingsvloer op betonnen draagconstructie toegevoegd. De hallen verschillen voornamelijk wat betreft de architectonische vormgeving van de gevel en de kapvorm. Eén hal heeft de vorm van een brede driehoek, de andere van een halve boog. Beide hallen steken door tot de erachter liggende 1e Lulofsdwarsstraat met eenzelfde geveluiterlijk.
Het spoorviaduct tussen de Waldorpstraat en de Viaductweg dateert van 1925 en bestaat uit twee parallel gelegen identieke ijzeren spoorbruggen en in baksteen uitgevoerde kademuren en wegverbinding. Aan de in de trant van Berlage vormgegeven gemetselde bakstenen onderdelen is veel aandacht besteed.
Een ander cultuurhistorisch waardevol element is 'de loop' van het Laakkanaal en de Laakhaven, een van de grootste gegraven binnenhavens van Europa uit de jaren twintig van de vorige eeuw is.

Twee oorspronkelijke kranen blijven in het gebied gehandhaafd als verwijzing naar het verleden van dit gebied.

Laakhaven West en Petroleumhaven zijn gelegen op veen en klei en zijn altijd vrij nat geweest. De uitkomsten van een Bureauonderzoek archeologische waarden zijn beschreven in hoofdstuk 4.9 Archeologie. Op grond van de geologische opbouw van de ondergrond heeft het onderzoeksgebied slechts voor een deel archeologische potentie.

2.3.3 Verkeer en infrastructuur

Het plangebied wordt begrensd door de volgende wegen: de Neherkade, de Calandstraat en de Waldorpstraat. De Neherkade en de Calandstraat zijn onderdeel van de CentrumRing. De CentrumRing faciliteert het autoverkeer van en naar de binnenstad. De Waldorpstraat is de belangrijkste ontsluitende weg die dóór het gebied loopt en Laakhaven West met de Petroleumhaven verbindt. Vanaf de wijken die aan de andere kant van het spoor zijn gelegen, Schilderswijk, Groente- en fruitmarkt en Moerwijk is het plangebied bereikbaar via drie spooronderdoorgangen.

Naast de hoofdwegen voor het doorgaande verkeer zijn er de wegen van een lagere orde die het verkeer in het gebied afwikkelen: De 1e Van der Kunstraat, de 1e Lulofsdwarsstraat, de Calandkade en de verbindingen tussen deze straten.

Momenteel lopen er drie buslijnen via de Calandstraat. De dichtstbijzijnde tramlijnen lopen langs het spoor aan de zijde van Transvaal en hebben haltes op de Parallelweg. De haltes zijn bereikbaar via De Put, de spooronderdoorgang tussen de Calandstraat en de Vaillantlaan. Op een afstand van 750 meter van het plangebied zijn er tramverbindingen over het Leeghwaterplein. Het treinstation Moerwijk grenst aan de Petroleumhaven. Het treinstation Hollands Spoor ligt op een afstand van ca. 1.200 meter.

2.3.4 Water- en groenstructuur

Het plangebied wordt aan één zijde begrensd door de Laakhaven. Dit water vormt de verbinding tussen de Trekvliet en het Laakkanaal. De Laakhaven is boezemwater met een waterpeil van NAP -0,43 m en is daarmee hoger dan de grondwaterstand in de omgeving. De Laakhaven is hiermee infiltrerend. Aan beide zijden van de Laakhaven zijn damwanden geplaatst, waardoor de infiltratie richting de omgeving zeer beperkt is.
De Laakhaven heeft een breedte van circa 41,5 m over de gehele lengte. Het water wordt gekruist door bruggen van het Calandplein, het Leeghwaterplein en de Rijswijkseweg . De Laakhaven heeft als hoofdfunctie het afvoeren van het boezemwater naar het boezemgemaal P.H. Schoute in Scheveningen. Laakhaven West behoort tot het boezemgebied van Delfland1. Aan de overzijde van de Laakhaven ligt de Noordpolder.

Het groengebied waar de school- en kindertuinen zijn gevestigd maakt onderdeel uit van de Laakzone. De Laak is een oud veenriviertje midden in het dichtbebouwde Laakkwartier. Tegenwoordig vormt het water met de oevers, graslanden en bomen er langs een natuurlijke oase in de stad. In heel Den Haag ligt tussen de grote groengebieden een netwerk van deze groene ecologische verbindingszones. Getracht wordt deze zones met zo min mogelijk onderbrekingen op elkaar te laten aansluiten. De Laakzone sluit, via het groengebied binnen het plangebied in de zuidelijkste lob van de Petroleumhaven, aan op de Erasmuszone, die een verbinding vormt naar de Uithof en op het spoortalud langs de Assumburgweg.

2.3.5 Bodem

De bodemopbouw op de locatie Laakhaven West kenmerkt zich voornamelijk door een opbouw van klei op Hollandveen op klei op zand en veen op klei op zand (Hollandveen op afzettingen van Calais op Oude Duin- en Strandzanden).

In Laakhaven West en Petroleumhaven is de bodem door de vroegere bedrijven plaatselijk sterk verontreinigd. Een deel van de verontreinigingen is gesaneerd of in uitvoering. Zie verder hoofdstuk 4.11 Bodem.

2.3.6 Kabels en leidingen

In het plangebied bevinden zich diverse planologisch relevante leidingen. Het betreft ondergrondse 150 kv hoogspanningskabels en een afvalwaterpersleiding. De ondergrondse hoogspanningsleiding bevindt zich ter plaatse van het Hildebrandplein en loopt vervolgens buiten het plangebied naar de knik in de Neherkade. Van daaruit gaan er twee takken van de leiding dwars door het plangebied in de richting van de Viaductweg. De leidingen zijn door middel van een diepe gestuurde boring onder het water aangebracht. Bij het aanbrengen van funderingen in Laakhaven West moet met deze leidingen rekening worden gehouden. De afvalwaterpersleiding loopt vanuit de Parallelweg via de Calandstraat en Calandkade naar de Neherkade.

De leidingen zijn op de digitale verbeelding ingetekend en in de regels ook als zodanig bestemd. Ter bescherming van de leidingen is in de regels eveneens een aanlegvergunningenstelsel opgenomen.

• 1. Waterberging in het Centrum; Gemeente Den Haag en Hoogheemraadschap van Delfland- juli 2007.