Buikslotermeer II

2.2 Ruimtelijke opbouw

2.2.1 Algemeen

Buikslotermeer ligt centraal in Noord. De wijk reikt in het Noorden tot net buiten de A10. Dit deel, Landelijk Noord genoemd, valt echter buiten dit bestemmingsplan. Verder wordt de wijk begrensd door o.a. het Noordhollandsch Kanaal, de Waddendijk en het Baanakkerspark. De wijk is opgebouwd met ruime groenvoorzieningen (zie verder paragraaf 2.2.4).

2.2.2 Deelgebieden

Het plangebied is op te delen in drie deelgebieden. De indeling van deze gebieden is gebaseerd op historische, functionele en ruimtelijke kenmerken van de diverse gebieden, waaronder functies, ontwerp, wegenstructuur en bebouwingsdichtheid. Vooral de wegenstructuur is doorslaggevend geweest. Het gebied ten noorden van de ringweg A10 dat historisch gezien tot de Buikslotermeer behoort, maakt geen onderdeel uit van dit bestemmingsplan. Dit geldt eveneens voor de gebieden ten westen van de Nieuwe Leeuwarderweg.

De deelgebieden die onderscheiden kunnen worden zijn de volgende:

• 1. Nieuwendam-Noordwest
  Tussen 1960 en 1974 is Nieuwendam Noordwest gerealiseerd met koop- en huurwoningen en opvallend veel andere functies. Aan het begin van de H. Cleyndertweg kwam een studentenflat met een klein theater. Daarachter verrezen flatgebouwen, van afstand herkenbaar aan de witte balkonhekken met daaronder een rode stenen rand. Aan het einde van de H. Cleyndertweg werd het Korthagenhuis gebouwd, een toen nog katholiek verzorgingshuis voor ouderen. Aan de andere kant van de IJdoornlaan konden senioren terecht in het Willem Drees Huis (tegenwoordig Het (Nieuwe) Schouw) en De Kimme.
  De noordelijke zijde van Nieuwendam Noordwest bestaat uit koopflats, die herkenbaar zijn aan het sierbeton. Daarvoor staan gestapelde laagbouw en drive-in woningen.
  Het middengebied van Nieuwendam Noordwest bestaat uit etagewoningen in vier bouwlagen. Aan de oostelijke grens ligt de Bosplaat, met laagbouw en een zogenaamd 'kashba-buurtje'.
  Aan de knik van de IJdoornlaan stond één van de allereerste studentenflats van Nederland: de Zilverberg. Door de grootschalige opzet en de slechte kwaliteit van het gebouw, was het al gauw niet meer aantrekkelijk voor studenten die op zoek waren naar huisvesting in Amsterdam. Eind jaren tachtig werd de Zilverberg afgebroken. In 1990 verrees op deze plaats het appartementencomplex Hildsven.
  Aan de zijde van de ringweg is het park gelegen dat als een lange stook langs de wijk trekt. In dit park staat de “kabouterberg” met het kunstwerk “observatorium” (een soort sterrenstelsel). Het parkgebied heeft een bovenwijkse functie, in die zin dat bewoners uit heel Noord hier graag met hun honden vertoeven. Tot slot is in het park ook nog een openbare tennisbaan gevestigd.
  Er is een aantal buurtwinkeltjes op de J. Drijverweg, maar de buurt maakt veel gebruik van het nabijgelegen winkelcentrum Boven ‘t Y.
  In Nieuwendam Noordwest Zuid is het corporatiebezit het grootst.
  
• 2. Het Breed 
  Het Breed in Amsterdam-Noord is een bijzonder wooncomplex, ontworpen door architect Frans van Gool, waardoor het al gauw bekend stond als 'Plan Van Gool'. Het complex werd tussen 1962 en 1968 gerealiseerd en bestaat uit 1170 woningen, verdeeld over elf blokken met vijf woonlagen. Veertig jaar na de oplevering krijgt Het Breed een opknapbeurt.
  Uitgangspunt voor Van Gool was een grote tuin met daarin een evenwichtige compositie van hoogbouw. Het ensemble wordt gevormd door flats van vijf lagen hoog die losjes door het gebied kronkelen. De gevels zijn van glas, ingekaderd door slanke betonnen kolommen. De woningen worden ontsloten door galerijen op de begane grond en de derde verdieping. De afzonderlijke bouwblokken zijn met elkaar verbonden door luchtbruggen die doen denken aan de toegangsslurven voor vliegtuigen op Schiphol, ook een project van Van Gool. Samen met de gebolde balkonbalustrades 'versieren' zij het complex en geven het zijn karakteristieke herkenbaarheid. Met het project omarmde Van Gool herhaling en anonimiteit als kwaliteiten die horen bij het wonen in een stedelijke omgeving.
  
• 3. Loenermark
  De flats aan de Loenermark zijn herkenbaar aan de knik in de bouwblokken, waardoor ze in de volksmond ook wel de 'bananenflats' heten. In deze buurt wonen relatief veel ouderen. Het verpleeghuis De Die is hier gevestigd.
  
• 4. De Kleine Rode Kruisbuurt
  In deze buurt zijn veel koopwoningen. Verder bevindt zich hier een concentratie van scholen voor voorgezet onderwijs.
   

2.2.3 Wegenstructuur

Typerend voor de structuur van het plangebied is de verhoogde aanleg van alle doorgaande wegen die de polder doorkruisen. Centraal in het gebied ligt het Buikslotermeerplein. Daaromheen liggen woongebieden die ontsloten zijn via een hiërarchisch wegenstelsel. Het Buikslotermeer- en het Olaf Palmeplein worden ontsloten door de IJdoornlaan en de Waddenweg. Met de Werengouw worden beide pleinen met de rest van Noord verbonden. De Nieuwe Leeuwarderweg en de ringweg A10 zorgen voor een goede regionale bereikbaarheid. Samen met de Nieuwe Purmerweg zijn dit de belangrijkste wegen in het plangebied.

2.2.4 Groen- en waterstructuren

De directe woonomgeving is ruim voorzien van openbaar groen met speelplekken voor jonge kinderen. In de buurtdelen met hoogbouw en middelhoogbouw zijn in de oorspronkelijke plannen geen individuele tuinen aanwezig. Vaak zijn op de begane grond geen woningen aanwezig. Er zijn echter complexen waar wel op de begane grond wordt gewoond. Veel bewoners hebben in de afgelopen jaren verzoeken ingediend voor de aanleg van een tuintje. Aan deze verzoeken is zoveel mogelijk meegewerkt.
Het Buikslotermeerpark is in 2011 vernieuwd. Het beschikt nu over extra waterpartijen, zodat het park een buffer heeft die zorgt dat bezoekers droge voeten houden. Daarnaast is door de aanleg van rietplanten de waterkwaliteit verbetert. Ook zijn er ecologische en recreatieve aanvullingen, zoals een ijsvogelwand, een wateroversteek met stapstenen en een klein trainingsgebied voor honden. In de Structuurvisie Amsterdam 2040 is het Buikslotermeerpark aangeduid als struingebied. Dit betekent dat het gebied uitsluitend mag worden gebruikt voor natuurdoeleinden en de beleving van natuur. In de planregels zijn wat betreft bouwmogelijkheden alleen bouwwerken, geen gebouwen ten dienste van de bestemming mogelijk gemaakt. Het Baanakkerspark is eveneens onderdeel van de Hoofdgroenstructuur en heeft naast een ecologische een belangrijke recreatieve functie voor de Buikslotermeer. In de Structuurvisie is het gebied dan ook aangeduid als groentype stadspark.
Bijzondere groenelementen zijn verder de dijk langs de Ringsloot, de singel langs de Van Heekweg, de groenstrook tussen Het Breed en de Nieuwe Purmerweg en de heemtuin bij Het Schouw.
De Ringsloot aan de zuidzijde en langs tuindorp Nieuwendam is nog een deel van de oorspronkelijke ringsloot rond de Buikslotermeerpolder. Op de grens met Nieuwendam-Noord heeft deze ringsloot plaats gemaakt voor een gegraven singel.
Het oppervlaktewater wordt gebruikt als viswater en in mindere mate als vaarwater, maar van grootschalige watergebonden recreatie binnen de Buikslotermeer is geen sprake. Er is geen schaatsroute aanwezig.