Landelijk Gebied Dirksland

5.7 Cultuurhistorie en Archeologie

5.7.1 Cultuurhistorie

Goeree-Overflakkee is een Zuid-Hollands eiland met eigen landschappelijke, ecologische en cultuurhistorische waarden. Eeuwenlang is het eiland in beweging geweest. Onder invloed van natuurgeweld en menselijke ingrepen verandert(de) het landschap constant. Delen van de zee werden ingepolderd, dijken braken door, en werden weer gedicht. Deze dijkdoorbraken zijn soms in het landschap nog zichtbaar door de loop van de dijk, of door een aanwezig wiel of weel. Ook is het landschap vele malen op de schop gegaan. Er werden terpen opgeworpen en later weer geëgaliseerd. Kreken en watergangen werden rechtgetrokken, gedempt, hergraven of verbreed. Buitendijkse schorren en slikken werden ingedijkt en omgezet in agrarische grond, om vervolgens na tientallen jaren weer te worden omgevormd tot “natuur”. (Landschapsbeheer Zuid-Holland, 2006)

Het buitengebied van Dirksland betreft een grotendeels agrarisch gebied. Langs de Grevelingen en het Haringvliet zijn natuurgebieden aanwezig. In het buitengebied zijn verschillende waardevolle structuren en patronen aanwezig. De cultuurhistorische atlas van Zuid-Holland geeft een overzicht van cultuurhistorische kenmerken en waarden in deze provincie. Het is een overzicht op hoofdlijnen, bijvoorbeeld waardevolle verkavelingspatronen, zones met een archeologische verwachting of monumentale boerderijlinten. Dit is namelijk het schaalniveau waarop de provincie beleid voert. In Dirksland betreft het voornamelijk waardevolle landschappelijke lijnen en nederzettingslinten zoals op figuur 5.7.1 te zien is. De polders ten oosten van Melissant met verspreid aanwezige bebouwing zijn aangemerkt als redelijk waardevol.

Figuur 5.7.1: Uitsnede cultuurhistorische waardenkaart (bron: geoloket provincie Zuid-Holland)

Naast de provinciale waardenkaart heeft het Intergemeentelijk Samenwerkingverband Goeree-Overflakkee (ISGO) de Inventarisatie cultuurhistorische elementen Goeree-Overflakkee laten opstellen. Deze inventarisatie geeft een van de aanwezige cultuurhistorische elementen, met als doel deze elementen te behouden, te beschermen en te herstellen. In de voormalige gemeente Dirksland zijn 58 elementen aangetroffen. Het betreft onder andere wegen, kreken, historische locaties zoals het Galgeveld, havens, sluizen en molens.

In juni 2008 is het vervolgrapport 'Onderzoek herstel en behoud top 10 cultuurhistorische elementen Goeree-Overflakkee' van Landschapsbeheer Zuid-Holland verschenen. In deze rapportage wordt per gemeente of belangen vereniging een top 10 van elementen gegeven. Tevens wordt aan de hand van de diverse Top 10 lijsten een aantal elementen gekoppeld en voorgedragen voor verdere ontwikkeling in de vorm van herstel of voorlichting.

De gemeenteraad heeft zich voorgenomen de elementen uit de inventarisatie een beschermde status te geven. Daarvoor zijn de volgende cultuurhistorische elementen geselecteerd:

• 4. De uitwateringssluis haven Dirksland
• 5. Peekaaien of laadoevers langs het havenkanaal Dirksland
• 6. Watertoren Dirksland
• 7. Uitwateringssluis havenkanaal Dirksland
• 8. Bietenstort havenkanaal Dirksland
• 9. Overzetplaats van katholieke kerkgangers havenkanaal Dirksland
• 10. RTM brug over haven Dirksland
• 11. Jaagpad of trekpad langs Havenkanaal Dirksland.

De meeste van deze elementen liggen in het plangebied.

Bron: Inventarisatie Cultuurhistorische Elementen Goeree-Overflakkee (Landschapsbeheer Zuid-Holland, 2006)

Conclusie

Het streven van de gemeente is om cultuurhistorische bebouwing te behouden. Monumenten zijn al beschermd via de Monumentenwet. Omdat dit wettelijk kader voldoende bescherming biedt, is in het bestemmingsplan geen aanvullende regeling opgenomen. Wel is ter signalering op de verbeelding de aanduiding 'cultuurhistorische waarde' opgenomen voor monumenten. Een overzicht van de monumenten is opgenomen in bijlage 3 van de toelichting.

Hoewel het plan geen directe ontwikkelingen toestaat, kent het plan wel diverse flexibiliteitsbepalingen. Waar deze betrekking hebben op mogelijk te maken ontwikkelingen die van invloed kunnen zijn op de landschappelijke en cultuurhistorische waarden, wordt op basis van de regels een goede landschappelijke inpassing vereist. Bij deze landschappelijke inpassing dient ook rekening te worden gehouden met de cultuurhistorische waarden.

De monumenten worden in de regels bovendien aangehaald in de wijzigingsbevoegdheid voor Ruimte-voor-ruimte woningen. Deze regeling schrijft in principe voor dat alle aanwezige bebouwing gesloopt moet worden Deze eis tot slopen wordt voor monumenten buiten beschouwing gelaten.

5.7.2 Archeologie

Toetsingskader

Met het oog op het van kracht worden van de nieuwe Wet Archeologische Monumentenzorg hebben de gemeenten binnen het Algemeen Bestuur (AB) van het ISGO begin 2007 besloten te komen tot een gezamenlijk archeologiebeleid voor Goeree-Overflakkee. Met deze wet zijn de gemeenten namelijk bevoegd gezag geworden ten aanzien van de archeologie.

De gemeenten hebben beleidsvrijheid inzake de archeologie. De archeologische waardenkaart van Goeree-Overflakkee is omgezet tot een Beleidskaart Archeologie Goeree-Overflakkee. Binnen de gemeente zijn de volgende gebieden onderscheiden:

• het grootste deel van het landelijk gebied heeft geen archeologische waarde, waarvoor derhalve geen voorschriften gelden;
• rond de dorpskernen van Dirksland en Melissant zijn een aantal percelen voorzien van Waarde-3; Bij bodemverstoringen dieper dan 30 cm en met een oppervlakte groter dan 100 m2 is een verkennend bodemonderzoek gewenst;
• De ringdijken en enkele andere dijklichamen krijgen 'Waarde 4' toebedeeld. Bij bodemverstoringen dieper dan 50 cm en met een oppervlakte groter dan 500 m2 is een verkennend bodemonderzoek nodig.

 

Figuur 5.7.2.: Beleidskaart Archeologie Goeree-Overflakkee.

Conclusie

De zones zoals vastgesteld in het archeologiebeleid dienen opgenomen te worden in het bestemmingsplan. In het bestemmingsplan zijn voor de in het plangebied gelegen Waarden 3 en 4 dubbelbestemmingen opgenomen waarmee de potentiele archeologische waarden beschermd zijn.