| Plan: | Buitengebied |
|---|---|
| Status: | vastgesteld |
| Plantype: | bestemmingsplan |
| IMRO-idn: | NL.IMRO.1701.0000BP000000000509-0010 |
3.2 Cultuurhistorie
Cultuurhistorische waarden bestaan uit de archeologische, historisch-(steden)- bouwkundig als historisch landschappelijk erfgoed4. De vele cultuurhistorische waarden geven het buitengebied van Westerveld identiteit en karakter. De belangrijkste cultuurhistorische waardevolle elementen in het plangebied zijn de essen, houtwallen, beekdalen, hunebedden en landgoederen. In de archeologienota van Raap5 wordt een uitvoerige beschrijving gegeven van deze waarden. Daarnaast is het onderdeel historisch landschappelijk erfgoed in hoofdstuk 3.1 beschreven.
3.2.1 Archeologische waarden
Voor een beknopte beschrijving van de archeologische waarden in het plangebied is de AMK en de IKAW geraadpleegd.
De Archeologische Monumenten Kaart (AMK) bevat een overzicht van de bekende archeologische terreinen in Nederland. De terreinen zijn beoordeeld op verschillende criteria en op grond daarvan zijn de terreinen ingedeeld in categorieën: terreinen van 'archeologische waarde', 'hoge archeologische waarde' en 'zeer hoge archeologische waarde' (waaronder de beschermde monumenten). Daarnaast is er nog de categorie 'terreinen van archeologische betekenis'. Deze vindplaatsen dienen, indien hier bodemingrepen zijn voorzien, nog gewaardeerd te worden. Zie figuur 4, AMK-gebieden Westerveld (POP II, provincie Drenthe). In Westerveld komen verspreid over het buitengebied terreinen van archeologische waarde voor. Het betreft veelal kleine heide- en stuifzandterreinen. De waarde varieert van terrein van 'zeer hoge archeologische waarde' tot 'archeologische betekenis'. Binnen de gemeente komen vier terreinen voor die wettelijk beschermd zijn. Deze liggen in het Natura 2000-gebied Holtingerveld. Hier geldt het beschermingsregiem van de Monumentenwet 1988.
Figuur 4: Archeologische Monumentenkaart Westerveld (bron: POPII)
De Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) geeft een overzicht van de archeologische verwachtingswaarden, zie figuur 5. Voor het buitengebied van Westerveld varieert de archeologische verwachtingswaarde van laag (voornamelijk de beekdalen) tot hoog (waaronder de meeste essen).
Figuur 5: Indicatieve Kaart Archeologische Waarden Westerveld (bron: POPII)
Om op zorgvuldige wijze met het archeologische bodemarchief om te gaan, is een gemeentelijke archeologische beleidsadvieskaart opgesteld 6 .
De beleidsadvieskaart is samengesteld op basis van de volgende gegevens:
- de archeologische verwachtingskaart;
- het overzicht van de geïnventariseerde vindplaatsen;
- het overzicht van al (archeologisch) onderzochte terreinen;
- de in Drenthe gangbare onderzoeksrichtlijnen (Beleidsbrief Provinciaal archeologiebeleid, 2007);
- de kaart provinciaal archeologie belang (december 2009).
In paragraaf 5.6 wordt nader ingegaan op de beleidsadvieskaart.
3.2.2 Cultuurhistorische waarden
De ingrepen die de mens in de loop der tijden in het landschap heeft gedaan om een beter bestaan op te bouwen, zijn als herkenbare structuren nog op veel plaatsen herkenbaar.
De ruimtelijke samenhang tussen essen, heide, beekdalen en dorpen heeft een cultuurhistorische oorsprong en is ook nu nog op veel plaatsen in Drenthe zeer herkenbaar in het landschap. De herkenbaarheid van de cultuurhistorie is in het POP II in drie categorieën weergegeven: hoogste, middelste en laagste gaafheidsgraad. Westerveld kent alle drie de gaafheden. Een hoge gaafheidsgraad wordt in Westerveld toegekend aan het zuidelijk deel van de gemeente. Het noordwestelijk deel wordt gezien als het gebied met de middelste gaafheidsgraad en het noordoostelijk deel met een lage gaafheidsgraad. Specifieke elementen waaraan een cultuurhistorische betekenis kan worden toegekend zijn:
- de nog herkenbare essen;
- hunebedden;
- landgoederen en buitenplaatsen;
- watererfgoed: waterlopen en cultuurhistorisch waardevolle waterwerken;
- archeologische monumenten;
- Maatschappij van Weldadigheid;
- beschermde dorpsgezichten Eursinge, Havelte - Van Helomaweg (De Wal) en Westeinde;
- hunebedden.
Beschermde dorpsgezichten
Onderdeel van het Bestemmingsplan Buitengebied zijn de beschermde dorpsgezichten Eursinge, Havelte - Van Helomaweg (De Wal) en Westeinde. De oorspronkelijke ruimtelijke structuur en bebouwing van de dorpen zijn door de eeuwen heen goed bewaard gebleven. Dit heeft er toe geleid dat de dorpen als 'beschermd dorpsgezicht' zijn aangemerkt.
Bouwkundige monumenten
Onderdeel van de cultuurhistorische waarden in het gebied zijn de gebouwen. Een aantal karakteristieke gebouwen en bouwwerken zijn aangewezen als rijks- of gemeentelijk monument. Het gaat vooral om een aantal (Saksische) boerderijen, schuren, molens en landhuizen. Voor de bescherming hiervan geldt de Monumentenwet. De bescherming richt zich daarbij voornamelijk op de instandhouding van de gebouwde omgeving.
3.2.3 Ontwikkeling
De waarde van het landschap is de laatste decennia steeds belangrijker geworden. Het behoud en het herstel van het landschap is een richtlijn om de ruimtelijke kwaliteit van het landschap vorm te geven. Nieuwe landschappelijke ontwikkelingen als natuurlijke waterlopen en oevers maken deel uit van uitvoeringsprogramma's.
De waarden van het landschap zijn ook van belang voor een aantrekkelijk woongebied en voor een recreatief landschap. Het behoud van karakteristieke boerderijen en het behouden van de essen en beekdalen, zijn ontwikkelingen die in een bestemmingsplan kunnen worden geregeld.