Sassenheim-Centrum

2.2 Ruimtelijk-functionele structuur

2.2.1 Ontstaansgeschiedenis

Sassenheim is ontstaan op een oude strandwal, waarover de Heerweg van Leiden naar Haarlem liep. De ontstaansgeschiedenis is in de huidige stedenbouwkundige structuur nog steeds herkenbaar.

Figuur 2.6 Historische kaart Sassenheim 1811 -1867 (links- en rechtsboven).

De Hoofdstraat, zoals de Oude Heerweg nu heet, is nog steeds de belangrijkste straat in het centrum. Aan weerszijden van deze straat is het centrum gegroeid. De bebouwingsstructuur van het centrum is gemengd en kent brede straten, smalle straten, pleinachtige ruimten en groene plekken.

Historisch gezien ligt het zwaartepunt van het centrum bij de kerk en de kruising van de Hoofdstraat met de Hortuslaan / Kerklaan. De Hoofdstraat zelf is in de huidige situatie een langgerekte winkelstraat met in het midden het kerkplein als centrale openbare ruimte. Andere belangrijke openbare ruimten zijn de Oude Haven en het Voorhavenkwartier.

Van de oude landhuizen is er in het centrum nog één te vinden, het Rusthoff. Een tweede buitenplaats ligt deels buiten het centrum. Van deze buitenplaats het Oude Koningshuys ligt het huis buiten het centrum, het bijbehorende groen voor een deel in het centrum. Dit is het Koningspark. Het parkachtige groen van de buitenplaatsen Rusthoff en het Oude Koningshuys vormen belangrijke groene ruimten in de structuur.

Na de komst van een nieuw winkelgebied Voorhavenkwartier is het zwaartepunt van het centrum in noordoostelijke richting verschoven naar het Voorhavenkwartier / Oude Haven / Havenpoort.

Het centrum kan worden opgedeeld in een aantal sferen en herkenningspunten: de Hoofdstraat, Voorhavenkwartier/Oude Haven, Park Rusthoff en de twee kerken aan de Hoofdstraat.

Figuur 2.7 Stedenbouw en architectuur centrum

2.2.2 Belangrijke elementen in het centrum

De Hoofdstraat

De Hoofdstraat is de belangrijkste straat in het centrum. Van oudsher is de ontwikkeling van het centrum aan deze straat gekoppeld. De Hoofdstraat zelf is geen continue ruimte, maar een aaneenschakeling van verschillende delen met bijzondere gebouwen en plekken, zoals de Oude Haven, de Nederlands Hervormde kerk bij de kruising met de Kerklaan, het park Rusthoff, de St. Pancratiuskerk.

Figuur 2.8 Foto van de Hoofdstraat.

De overige bebouwing is veelal aaneengebouwd en bestaat uit kleinschalige lintbebouwing die historisch van aard is. Het zijn overwegend individuele panden op smalle en diepe kavels. In het gedeelte tussen de Teylingerlaan / Oude Haven en de Wilhelminalaan bevinden zich de meeste winkels. De gevels van de begane grond zijn vaak vervangen door winkelpuien, die over meerdere panden doorlopen en met hun luifels de oorspronkelijke gevelbreedte laten verdwijnen. Dit kan ten koste gaan van historische en kleinschalige karakter van de Hoofdstraat. De inrichting van de openbare ruimte van het winkelgebied geeft dit gebied een duidelijke eenheid. Het deel van het winkelgebied tussen de Teylingerlaan en Hortuslaan / Kerklaan is autovrij (met uitzondering van het bestemmingsverkeer).

Oude Haven/ Voorhavenkwartier

Het Voorhavenkwartier is herontwikkeld als nieuw winkelgebied en heeft een eigen sfeer en architectuurbeeld, die past bij de historische omgeving. Kenmerkend voor het architectuurbeeld is de gedifferentieerde eenheid. Op de begane grond bevinden zich winkels en op de verdiepingen erboven appartementen. De winkelpuien zijn mee ontworpen in het architectuurbeeld en vormen samen met de bovengelegen gevels van de appartementen één geheel. Het deel van de Oude Haven aan de Hoofdstraat is ingericht als verblijfsgebied (plein met terrassen). Hier bevinden zich de meeste horecagelegenheden.

Figuur 2.9 Links, foto van Oude Haven. Rechts foto van het Voorhavenkwartier.

Park Rusthoff

Midden in het centrum, aan de Hoofdstraat ligt het Park Rusthoff, het park behorende bij de oude buitenplaats Rusthoff. Dit is een cultuurhistorisch waardevolle oude buitenplaats. Het Park Rusthoff is een belangrijke groene plek in het centrum en zorgt voor een groene uitstraling van het centrumgebied. Het park ligt achter het kernwinkelgebied. Het park is naast de Hoofdstraat bereikbaar via de Passage / het Boschplein of via de parkeerplaats aan de J.P. Gouveneurlaan. Het Boschplein zal in de komende jaren heringericht worden.

Paviljoen "Sassennest": ter plaatse van het paviljoen zijn naast educatieve activiteiten, ook lichte horeca en huwelijksvoltrekkingen toegestaan. Gezien de ligging van het paviljoen en de beschikbare oppervlakte die het paviljoen biedt voor deze activiteiten, is deze verruiming planologisch aanvaardbaar.

Parkeren: ten behoeve van de educatieve activiteiten gold in het voorgaande bestemmingsplan ook al een parkeernorm van 6 parkeerplaatsen per lokaal. Voor een horecavoorziening geldt, dat er 5 parkeerplaatsen per 100m² nodig zijn. Slechts een deel van het paviljoen wordt gebruikt voor horeca, waardoor er minder dan 5 parkeerplaatsen nodig zijn. In het paviljoen is slechts sprake van 1 beschikbare ruimte. Tegelijkertijd kunnen er dus geen verschillende activiteiten plaatsvinden, daarom zijn er geen extra parkeerplaatsen nodig.

Figuur 2.10 Foto van Park Rusthoff. (Bron Google)

St. Pancratiuskerk

De St. Pancratiuskerk ligt aan de zuidrand van het centrum. Het markeert het begin van het centrum van Sassenheim vanuit het zuiden. De kerk staat niet evenwijdig aan de Hoofdstraat, maar is georiënteerd op het kruispunt met de Parklaan. De toren van de kerk fungeert als hoogteaccent aan zowel de Hoofdstraat als de Parklaan. De kerk is een gemeentelijk monument.

Nederlands Hervormde kerk

De Nederlands Hervormde kerk staat aan de Hoofdstraat, aan de kruising met de Hortuslaan en Kerklaan. De kerk is aangemerkt als rijksmonument en is aangewezen als een archeologisch waardevol gebied. De kerk is georiënteerd op deze kruising en staat onder een hoek aan de Hoofdstraat. Om de kerk ligt een begraafplaats en aan de Hoofdstaat ligt het kerkplein. In de Hoofdstraat vormt het kerkplein een belangrijke schakel. Het kerkplein is tevens de locatie voor de markt.

Woongebieden aan de rand van het centrum

Aan de rand van het centrum, achter de Hoofdstraat liggen diverse woonstraten. Aan de routes naar de Hoofdstraat, zoals de Kerklaan, J.P. Gouveneurlaan, Wilhelminalaan, Charbonlaan en Teylingerlaan is dit voornamelijk open lintbebouwing. Aan de Hortuslaan, Bijweglaan, Dr. de Visserlaan en Pancraszicht staan enkele rijtjes seriematige woningen.

Entrees

Het centrum van Sassenheim kent verschillende entrees. De belangrijkste entrees voor de auto zijn:

• 1. entree via de Hoofdstraat aan de zuidzijde. De Hoofdstraat vormt geen doorgaande route door het centrum;
• 2. de Kerklaan langs Voorhavenkwartier;
• 3. de Hortuslaan;
• 4. de J.P. Gouverneurlaan ten zuiden van het Park Rusthoff;
• 5. entree via de Hoofdstraat aan de noordzijde.

Vanuit het noorden via de Teylingerlaan is de Hoofdstraat alleen bereikbaar voor langzaam verkeer. Entree 1 t/m 4 zijn bedoeld voor de auto's en hebben een directe toegang tot parkeergelegenheden. Entree 5, aan de noordzijde van het centrum, is met name bedoeld voor langzaam verkeer. Bij de entrees via de Kerklaan, de Hortuslaan en de Teylingerlaan kan de uitstraling verbeteren. Aan deze entrees zijn herontwikkelingslocaties gelegen, waarbij de entreewerking van het centrumgebied kan worden versterkt.

2.2.3 Wonen

In het centrum van Sassenheim wordt aan de Hoofdstraat boven de winkels gewoond en een enkele keer staat er een woonpand tussen de winkels. Met de realisatie van het Voorhavenkwartier zijn er veel appartementen boven de winkels bijgekomen. In het gebied, aan weerszijden achter de Hoofdstraat, liggen ook grondgebonden woningen. Voor ouderen zijn er woningen aan de zuidkant van het centrum: Parkstaete: (31 levensloopbestendige appartementen). In het Voorhavenkwartier is een aantal appartementen speciaal bestemd voor mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking.

Binnen het plangebied is het woonbeleid gericht op behoud van de woonfunctie. In het bestemmingsplan worden alle bestaande woonfuncties daarom met de bestemming 'Wonen' vastgelegd onderverdeeld naar 'Wonen - 1' (vrijstaand), 'Wonen - 2' (geschakeld) en 'Wonen - 3' (gestapeld). Dit is gebaseerd op de standaard van de gemeente Teylingen. Gebouwen die niet alleen voor wonen worden gebruikt, maar ook voor centrumfuncties, krijgen een aparte regeling. Daar waar de functies gecombineerd zijn is de bestemming Centrum opgenomen. Wonen is dan op de verdieping toegestaan, boven bijvoorbeeld een winkel.

Figuur 2.11 Structuur centrum Sassenheim.

2.2.4 Maatschappelijke voorzieningen

In het centrum zijn de zorgvoorzieningen (huisartsen, tandartsen, apotheek e.d.) slechts op 1 plaats geclusterd in een gezondheidscentrum of dienstencentrum. Dit is aan de noordkant in Klein Sassembourg. Voor de rest ligt het verspreid over het centrum. Ook onderwijs-, welzijns- en religieuze voorzieningen liggen verspreid over het centrum.

2.2.5 Detailhandel en horeca

Winkels zijn geconcentreerd aan de Hoofdstraat en in het Voorhavengebied. Het centrum heeft 4 supermarkten: Vomar, Albert Hein, Hoogvliet en Digros. De laatste twee supermarkten zijn te klein, voldoen niet meer aan de eisen van deze tijd en worden daarom binnen afzienbare tijd vernieuwd en vergroot. Het centrum krijgt hiermee 4 volwaardige supermarkten. De supermarkten liggen verspreid in het centrum. De supermarkten zijn gesitueerd bij de belangrijke entrees en in de directe nabijheid van het winkelgebied. Het aanbod van niet-dagelijkse winkels is redelijk fors, waardoor er geen ruimte lijkt voor uitbreiding. Wel is er mogelijk ruimte voor uitbreiding van dagelijkse winkels. In het aanbod van dagelijkse winkels zijn kleding en mode, antiek en kunst, hobby, plant en dier, bruin- en witgoed, doe-het-zelf en woonwinkels relatief ondervertegenwoordigd. Door de centrale ligging van Sassenheim in de Randstad is het voor bewoners makkelijk om producten elders te kopen, bijvoorbeeld in Leiden of Den Haag, en is er een relatief beperkte binding met de lokale markt. Hierdoor is er weinig marktruimte voor uitbreiding van het winkelareaal. Op het kerkplein wordt met regelmaat een markt gehouden. Door een andere situering zou in de toekomst de markt de aanwezige winkels in het winkelgebied verder kunnen versterken. De horeca (met terrassen) concentreert zich met name rondom de Oude Haven.

Figuur 2.12 Structuur van detailhandel en horeca.

2.2.6 Kantoren en bedrijven

Kantoren

In principe zijn zelfstandige kantoren niet wenselijk binnen het centrumgebied. Kantoren worden wel toegestaan binnen de centrumbestemming, maar dit is met name gericht op kantoren met een dienstverlenend karakter. Wel bevinden zich enkele kantoren net buiten het kernwinkelgebied. Deze zelfstandige kantoren komen voor aan de:

• J.P. Gouverneurlaan 20 en betreft de Rabobank;
• J.P. Gouverneurlaan 30 en betreft een notariskantoor.

Voor de locatie van de Rabobank is sprake van een mogelijke verhuizing van het kantoor naar een andere locatie, zie ook paragraaf 2.3.4 en het centrumvisie. Omdat hier nog geen zekerheid over bestaat, is vooralsnog de bestaande bestemming overgenomen.

Bedrijven

Binnen het centrumgebied komen, anders dan detailhandel, weinig bedrijven voor. De aanwezige bedrijven zijn met name gevestigd in het noordoostelijke deel van het centrumgebied, net buiten het kernwinkelgebied. Onderstaand is aangegeven waar welke bedrijven aanwezig zijn.

• Hoofdstraat 292, staat momenteel leeg;
• Molenstraat 2b, Weba autobeklederij;
• Kastanjelaan 13, Klusbedrijf;
• Kastanjelaan 14/14a Siemerink Bloem & Presentatie;
• Bijweglaan 3 Float inflatables, vervaardiging van reddingsboten;
• Bijweglaan 9 Noort Elektrotechniek bv.

Voor de locatie Bijweglaan 3 bevindt zich vanuit het vorige bestemmingsplan een wijzigingsbevoegdheid om de locatie te wijzigen ten behoeve van woningbouw. Onder voorwaarden mag hier 1 woning worden gebouwd. In het naastgelegen gebied was ook een wijzigingsbevoegdheid opgenomen in het thans vigerende bestemmingsplan. Hier is reeds invulling aan gegeven. Gelet op de karakteristiek van de omgeving is het wenselijk om ter plaatse van Bijweglaan 3 de locatie te zijner tijd anders in te richten. Derhalve is de wijzigingsmogelijkheid op deze locatie gehandhaafd.

In paragraaf 4.1 wordt nader ingegaan op de toegestane milieucategorieën voor deze bedrijven.

2.2.7 Cultuur en recreatie

Teylingen profileert zich op toeristisch gebied als cultureel hart aan de Kaag, met de Kagerplassen en cultuur(historische) elementen en evenementen als unique selling point. Daarnaast bieden de verschillende historische gebouwen en parken een stijlvolle ambiance, en ook de verschillende musea in het centrum hebben een recreatieve functie. In het centrum zijn geen hotels aanwezig. De enige sportvoorziening in het centrum is gevestigd in het voormalige postkantoor, men kan hier Yoga en Pilates uitvoeren.

2.2.8 Groen en water

Het centrumgebied heeft een groen karakter door het Park Rusthoff, het Koningspark en door privé-groen. Met name aan de randen van het centrum waar de grondgebonden woningen staan, zorgen de tuinen van de woningen voor een groen beeld. Daarnaast is in het winkelgebied de openbare ruimte met zorg ingericht.

Het water van de Oude Haven staat via de Sassenheimervaart in een directe verbinding met het open water van de Dieperpoel dat deel uitmaakt van de Kagerplassen. Het overige water in het centrum is onderdeel van het Park Rusthof en van het Koningspark.

Figuur 2.13 Structuur van openbare ruimten.

2.2.9 Verkeer

Bereikbaarheid

Het centrumgebied is met de auto vanuit alle kanten goed bereikbaar. De doorgaande verkeersroute loopt om het centrum heen. De Hoofdstraat die centraal door het centrum loopt, is deels eenrichtingsverkeer en is deels autovrij. Ook is ten zuiden van het Rusthoffpark op een aantal routes naar het centrum, bij de aansluiting op de Parklaan, afgesloten door middel van vaste paaltjes. De Parklaan vormt een onderdeel van de hoofdroute die door Sassenheim loopt. De doorgaande route aan de noordwestzijde loopt via de Teylingerlaan / Westerstraat / Wilhelminalaan. Vanaf deze doorgaande routes, om het centrum heen, zijn het centrum en de aan de route gelegen parkeerterreinen te bereiken. Het over het algemeen smalle wegprofiel veroorzaakt op meerdere locaties, met name in de Hoofdstraat, knelpunten voor bevoorrading en doorgang.

Parkeren

Het centrum van Sassenheim heeft op veel plaatsen een relatief hoge parkeerdruk aldus het Gemeentelijk Verkeers- en VervoerPlan. Doordat het zwaartepunt van het centrum in de loop der tijd naar het noorden is opgeschoven, is er enigszins een scheve verdeling ontstaan van het aantal parkeerplaatsen in het centrum. In het noordelijk deel van het winkelgebied is de parkeerdruk het grootst. Dit is voornamelijk op donderdagen op het Boschplein en het Kerkplein.

Figuur 2.14 Structuur van verkeer en parkeren.

Langzaam verkeer

Het langzaam verkeer is grotendeels gekoppeld aan de verkeersstructuur voor auto's. Een deel van de Hoofdstraat is verboden voor auto's, motoren en brommers. Dit gebied is ingericht als voetgangersgebied. Daarnaast is het Rusthoffpark alleen voor voetgangers toegankelijk.

Openbaar vervoer

De kern Sassenheim wordt wat betreft openbaar vervoer ontsloten door verschillende regionale buslijnen. Zo is er een reguliere buslijn naar Schiphol en een buslijn tussen Haarlem en Leiden, die Sassenheim passeert en ook stopt op het station Sassenheim. Ook is er een buslijn tussen Noordwijk-Lisse-Schiphol en sluit eveneens aan op het station Sassenheim.

Hiermee kan worden geconcludeerd dat Sassenheim goed ontsloten is met kwalitatief goede (inter)regionale buslijnen. Daarnaast is het treinstation Voorhout nabij en is op 9 december 2011 het nieuwe NS-station Sassenheim geopend. Vooralsnog blijkt dat de bussen door de bewoners van Sassenheim meer gebruikt worden dan de trein. Met het nieuwe treinstation zou hier verandering in kunnen komen. In het plangebied is aan de Parklaan enkele bushalten aanwezig.