Beschermd stadsgezicht Nieuwpoort

3.2 Structuur

De structuur wordt bepaald door een eenvoudig assenpatroon. De noord-zuidas bestaat uit een buitenhaven en een binnenhaven. Deze lengteas vormt de hoofdas. Deze was bepalend voor de ontwikkeling met twee parallelstraten (achterstraten) aan weerszijden. De oost-westgerichte dwarsas wordt gevormd door de Lekdijk. Deze ligt hoger dan de omgeving.

De noord-zuidas had oorspronkelijk een lengte van 600 m. Bij de aanleg van de vestingwerken is deze ingekort tot 340 m. De oost-westas is zo'n 240 m lang binnen de vestingwallen.

Het rechthoekige patroon met een assenkruis en een circuit van achterstraten heeft een eenvoudige verkaveling. Afwijkingen zijn er slechts in de noordwesthoek van de Buitenhaven, waar de bebouwing met de achterzijde naar de haven is gekeerd, en aan de zuidoostkant, waar bebouwing tegen de wallen op een hangsloot is georiënteerd.

De vestingwerken bestaan uit wallen met een getrapt profiel, 6 bastions en een brede vestinggracht. Twee bastions liggen op de snijpunten met de Lekdijk, de overige vier op de hoeken. De noord-zuidas doorsnijdt de wallen waarin schutbalken kunnen worden geplaatst om het water tegen te houden. Deze doorsteken vormen een soort 'poorten'. Aan de oost- en westzijde is de overgang meer open. De verhoogde ligging maakt een waterkering hier overbodig. Aan de oostkant ligt een stenen beer met twee monniken.

Aan de noordkant buiten de wallen ligt een haventje, dat in verbinding staat met de Lek. Het Hoofd bevat ook een ruim parkeerterrein en een veld, dat voor evenementen kan worden gebruikt.

Aan de zuidzijde buiten de vestinggracht is een lusvormige watergang een overblijfsel van de middeleeuwse gracht. Het gebied rondom de vestingwerken (het schootsveld) is open gehouden zodat het vrije zicht gewaarborgd blijft.

Figuur 3.2 Assenpartoon Nieuwpoort