Beschermd stadsgezicht Nieuwpoort

3.1 Historie

Nieuwpoort ligt aan de Lek tegenover Schoonhoven. De stadsrechten dateren uit 1283. Het is nog altijd een gaaf middeleeuws vestingstadje, dat sinds de 17e eeuw met vestingwerken omringd is. De fortificaties werden aangelegd als onderdeel van de Oude Hollandse Waterlinie. In 1816 werden de vestingwerken afgestoten. Deze hadden hun militaire functie verloren. Maatregelen als de aanleg van een weg langs de beer (een inundatiesluis als onderdeel van de vestingwerken waarmee de waterstand kon worden geregeld of het aangrenzende deel van de polder onder water worden gezet), het binnendijks verlagen van de wallen, bomen op de wallen en de afbraak van poorten werden in 1862 gedeeltelijk teruggedraaid. Voor de opvang bij watersnoodrampen werden de wallen weer opgehoogd. De gebruikelijke parkinrichting werd achterwege gelaten.

De gave combinatie van een middeleeuwse vestingstad met een 17e-eeuwse fortificatie daar omheen maakt Nieuwpoort tot een zeldzame en cultuurhistorisch bijzondere kern.

Figuur 3.1 Middeleeuwse opzet Nieuwpoort