Centrum 2012

2.2 Bestaande ruimtelijke structuur en aanwezige functies

Het centrum van Spijkenisse is gelegen binnen de zogenaamde 'kleine ruit' Groene Kruisweg, Schenkelweg, Ruwaard van Puttenweg en Hekelingseweg.

Het deel van het centrumgebied dat tot het onderliggende bestemmingsplan behoort, beslaat ongeveer 75% van het totale gebied binnen de kleine ruit.

Ruimtelijk gezien kunnen er vier verschillende gebieden binnen het centrumgebied onderscheiden worden: het centrumkerngebied, de verschillende woonbuurten, het centrumpark en een klein bedrijventerrein.

2.2.1 Hoofdstructuur

In het centrale deel van het gebied omsloten door de “kleine ruit”, ligt het centrumkerngebied tegen de Schenkelweg aan. Stedelijke bebouwing in een hoge dichtheid met drie tot vijf woonlagen boven begane grond functies (meestal winkels).

De stedenbouwkundige structuur laat een patroon zien van een gemengde bebouwing gekoppeld aan een nieuwe verkeersstructuur uit de 80-er jaren vorige eeuw en die aansluit op de oude dijken structuur.

Vanuit de “kleine ruit” wordt het centrumkerngebied ontsloten door een aantal centrumgerichte routes, oftewel radialen: de Stationsstraat, Vredehofstraat, Centrumlaan en Dr.J.M. den Uyllaan. Deze radialen en de aansluitende routes in het verlengde ervan zoals de Raadhuislaan, Marrewijklaan en 1ste Heulbrugstraat hebben zich in de loop der jaren ontwikkeld tot zones met aanvullende voorzieningen met name in de dienstverlenende sector.

Rondom het centrumkerngebied, tussen de “kleine ruit”en de radialen hebben de woonbuurten zich genesteld, bestaand uit voornamelijk laagbouw eengezinswoningen met incidenteel een appartementengebouw of een hoge galerijflat (Marrewijkflat).

In deze structuur zijn nog als bijzondere elementen aanwezig het bedrijventerrein Industriestraat/Randweg nabij de Hekelingseweg, en het Centrumpark tussen het metro/busstation en de Stadhuispassage, een van de winkelcomplexen in de centrumkern.  

2.2.2 Centrumkerngebied

Het centrumkerngebied wordt begrensd door de Dr. J.M. den Uyllaan, Schenkelweg,Noordeinde, Eerste Heulbrugstraat en Marrewijklaan. Binnen het centrumkerngebied is het winkel- en horeca aanbod gehuisvest en is een grootste diversiteit aan functies te herkennen.

De oude dijkstructuur (Noordeinde en Voorstraat) is gelegen binnen het centrumkerngebied, deze wordt gekenmerkt door een kleinschalige bebouwingsstructuur welke haar eigen karakter en sfeer uitstraalt. Het Noordeinde en de Voorstraat zijn opgespannen tussen twee locaties waar de oude en nieuwe cultuur bij elkaar te vinden zijn: de Markt met de nieuwe bibliotheek Boekenberg Spijkenisse tegenover de historische kerk, het Theaterplein met het nieuwe Theater de Stoep en aan de overkant van het water molen Nooit Gedacht.

In het herontwikkelde centrumgebied (Stadsplein, Kopspijker, Uitplein/Nieuwstraat en Stadhuispassage) bevindt zich het voornaamste winkelaanbod. Dit deel van het centrum kenmerkt zich sterk door afzonderlijk ontwikkelde bouwblokken. De Stadhuispassage en de Kopspijker met daartussen het ABC-complex zijn naar binnen gekeerde grote winkelcomplexen die samen met het de Noordpassage en Zuidpassage als een “kralenketting” de stamroute van het winkelgebied vormen.

De winkelpassages van de Kopspijker, het ABC-complex en de Stadhuispassage zijn buiten de winkelsluitingstijden niet toegankelijk voor publiek.

De buitenzijde van deze grote complexen manifesteert zich (vooral bij de Kopspijker) als anonieme gevels zonder veel uitstraling en openbare kwaliteit: hier bevindt zich veelal de bevoorrading en expeditiezijde van het complex, of het zijn dichte zijgevels.

De avondhoreca is in het centrum voornamelijk geconcentreerd in de Voorstraat en rond het in 2007/2008 afgeronde Havenplein. Horeca en terrassen hebben ook een belangrijke ondersteunende functie en dragen bij aan de aantrekkelijkheid en levendigheid van het centrum in zijn geheel. Daarnaast kan horeca met of zonder terras bijdragen aan de herkenbaarheid van een plek of gebied in het centrum.

Rond het Havenplein hebben zich horecazaken gevestigd bestaande uit een mix van avond en nachthoreca. In de Voorstraat bevindt zich een mix van dag-, avond- en nachthoreca. In het overige deel van het centrum van Spijkenisse, zoals het winkelgebied, is voornamelijk dag- en avondhoreca gevestigd met daarnaast nog enkele nachtzaken verspreid over het gehele centrum. De oude dijkstructuur, met name de Voorstraat, wordt gekenmerkt door een gemengd karakter en een mix aan kleinschalige detailhandel. In de Voorstraat is het aantal horecazaken gelimiteerd. In het Noordeinde is het aanbod van interessante speciaalzaken en functies marginaal; afzonderlijke woningen en blokken eengezinswoningen bepalen in grote mate het beeld waardoor het Noordeinde geen consumentenroute te noemen is. Detailhandel is met name gevestigd in de grote winkelcomplexen en –passages.

2.2.3 Woonbuurten

Het centrum kent zes woonbuurten: de Molenwei, Oranjebuurt en Vogelbuurt, Centrum-Zuid, Centrum-Oost en Centrum-kern.

De woonbuurten in het centrumgebied zijn rustige woonbuurten waar voornamelijk gewoond wordt. Her en der bevinden zich winkeltjes of kleine bedrijfsfuncties aan huis of in de plint van de bebouwing.

De drie eerstgenoemde stammen uit de periode direct na de Tweede Wereldoorlog en behoren daarmee tot de oudste buurten van Spijkenisse. Deze buurten kenmerken zich door de oude dorpse opzet en architectuur en behoren samen met de Dorpskerk en de dijkstructuur van het Noordeinde en de Voorstraat nog tot de elementen die herinneren aan het oude dorp Spijkenisse. Ondanks de nabijheid van het centrum zijn het rustige woonbuurten. De buurten bestaan voornamelijk uit rechte straten met rijen eengezinswoningen, afgewisseld door enkele geschakelde woningen. Door de ruime opzet zijn het aantrekkelijk woonmilieus. Voorzieningen als scholen en speelveldjes dragen bij aan de leefbaarheid. Aan de rand van de Molenwei, aan de Stationsstraat en de Molenlaan zijn enkele winkel- en bedrijfsactiviteiten aanwezig.

Het buurtje rond de 1ste en 2de Kooistraat ademt de sfeer uit van een klein tuindorp: gebogen straten, blokjes twee onder een kap woningen met ruime voor- en achtertuinen.

De woonbuurten die stammen uit de jaren '80 hebben een ander karakter dan de andere woonbuurten in het centrum.

Centrum-kern is een klein woonbuurtje van grondgebonden woningen en maisonnette bovenwoning tussen City Plaza en het kernwinkelgebied. Smalle straten en de voorgevel direct aan het trottoir zijn kenmerkend. Het gebied kent een mix van koop en sociale huur in een hogere dichtheid..

In de economische dynamiek die het stadscentrum de afgelopen 20 jaar heeft doorgemaakt, hebben zich ook functieveranderingen voorgedaan bij een aantal begane grond woningen aan de H. de Lintweg en de Raadhuislaan, die een logisch gevolg zijn van de behoefte naar en daardoor de groei en ontwikkeling van het stedelijk voorzieningenniveau.

Het betreft aanvullende voorzieningen, zakelijke dienstverlening, “aanloopfuncties” die om te kunnen bestaan hun plaats vinden aan de randen van of toevoerroutes naar het centrum.

Centrum Oost bestaat voor het grootste deel uit koopwoningen. Het gedeelte aan de westkant van de Centrumlaan kent een mix van koop en sociale huur. Het aantal ouderen is oververtegenwoordigd door de aanwezigheid van het Multatulihuis aan de noordkant van de wijk.

De Marrewijkflat, een karakteristieke galerijflat gebouwd in de jaren '60, kenmerkt de woonbuurt Centrum Zuid. Een ander deel van Centrum Zuid wordt gekenmerkt door een mix van grondgebonden woningen en maisonnettes. De buurt grenst aan de westzijde aan het bedrijventerrein.

In 2011 is het woningbestand in het centrumkerngebied uitgebreid met appartementen boven de winkels rondom het Theaterplein en aan de Oostkade.

2.2.4 Bedrijventerrein

Het bedrijventerrein rondom de Industriestraat en de Randweg is een overblijfsel van een industrieterrein dat vroeger aan de rand van het toen nog kleine dorp lag. Door de groei van de gemeente is het bedrijventerrein in de loop der jaren omsloten door woonbuurten.

In en rond het bedrijventerrein zijn naast bedrijven ook een aantal maatschappelijke en dienstverlenende functies gevestigd. Zoals een sportschool, een dansschool, garage- en autoherstelbedrijven, een taxibedrijf, maar ook het Leger des Heils en Jehova's getuigen en een tijdelijk opvangcentrum.

2.2.5 Centrumpark

Het Centrumpark is een groene zone tussen het metrostation Centrum en de Stadhuispassage cq. het centrumkerngebied. In het centrum is het een grote groene ruimte met een open karakter, lange zichtlijnen, bomen en water. Het park is omsloten door de Marrewijkflat en de woningen aan de Sterrenburgstraat. Aan de kant van de Raadhuislaan wordt het park ruimtelijk begrensd door het kantoor- en wooncomplex van de ABN-Amro bank. Aan de kant van de Bliekstraat wordt het park begrensd door sociaal maatschappelijke functies zoals de Zuidwester. Nabij het metrostation vloeit de groene ruimte van het park over in de verharding rondom het metro-busstation.

Kinderboerderij De Trotse Pauw is de grootste functie in het park. Verder is er nog een oude boomgaard in het park aanwezig. Buiten de kinderboerderij is de verblijfs- en gebruikskwaliteit van het park beperkt. Het park biedt nauwelijks mogelijkheden tot verpozen. Het is vooral een gebied met toevoerroutes van en naar het centrum. Het Schepenpad is een verbindingsroute tussen het openbaarvervoersknooppunt en het centrum.

2.2.6 Overige voorzieningen

• Sport: In het centrumgebied is een fitnesscentrum en een sportschool gevestigd.
• Educatie: In het centrum is een peuterspeelzaal en een Buitenschoolse opvang. Verder zijn er twee basisscholen gevestigd: de Oranjelaan-vestiging van 'De Rank' (protestants christelijk) en 'De Morgenster (gereformeerde basisschool). Kijkend naar de leerlingenprognose 2006-2026 is de verwachting dat het aantal leerlingen op bovengenoemde scholen licht zal afnemen. In het centrum is geen Middelbare school, wel bevindt zich hier een vestiging van het Albeda College voor Middelbaar Beroeps Onderwijs.
• Recreatie: In het centrumpark is de kinderboerderij 'de Trotse Pauw' gevestigd. Tevens heeft het centrum twee opstapplaatsen om de omgeving per fluisterboot te verkennen.
• Cultuur: In het centrum zijn ten opzichte van de rest van de stad de meeste culturele instellingen te vinden, onder andere de Boekenberg, het Centrum voor de Kunsten en een galerie met kunstuitleen gevestigd. Ook staan er in het centrum nog twee rijksmonumenten: de Korenstellingmolen 'Nooit Gedacht' en de Dorpskerk van Spijkenisse. Naast de rijksmonumenten kent het centrum ook nog een mini museum (groentewinkel gezusters Mak) op de Voorstraat en wordt het Gemaal 'de Leeuw van Putten' op het Noordeinde gebruikt voor tentoonstellingen en vertrek/aankomst van de Fluisterboot.
• Sociaal: Het centrum heeft één wijkcentrum en één jongerencentrum en tevens popcentrum 'TexMex'.

Daarnaast zijn er in het centrum 20 speelplaatsen en 4 trapvelden. De formele speelruimte bedraagt 0,7%. Voor zowel kinderen (0-4 jaar), als de jeugdigen (5-12 jaar) in het centrum geldt dat er meer dan voldoende speelvoorzieningen aanwezig zijn. Dit geldt echter niet voor de jongeren (12+). Er zijn voor deze doelgroep te weinig formele speelvoorzieningen. De speelplekken zijn goed verspreid over de wijken. Het gebied Breestraat – Eerste Kooistraat is echter niet voorzien van formele speelruimte voor kinderen.

2.2.7 Verkeer

Vanaf de 'kleine ruit' (Groene Kruisweg, Schenkelweg, Ruwaard van Puttenweg en Hekelingseweg) is het centrumgebied ontsloten middels de centrumgerichte radiale routes Stationsstraat, Vredehofstraat, Dr. J.M. den Uyllaan en Centrumlaan. Samen met de Raadhuislaan en Marrewijklaan vormt dit de hoofdontsluiting rondom het centrumgebied. Wegen zoals het Noordeinde, Noordkade, Gorsstraat, Oostkade en H. de Lintweg dringen verder het gebied in. Door het historische (smalle) profiel van het Noordeinde en de kwetsbaarheid van de aanliggende bebouwing is daar een eenrichtingssysteem ingesteld; de verkeersfunctie is daarom zeer beperkt. Het centrumgebied is hiermee voor autoverkeer (bewoners, consumenten en werknemers) maar ook voor bevoorrading en bussen bereikbaar. De wijkontsluitingswegen Stationsstraat, Marrewijklaan en Raadhuislaan zijn als 30 km zone aangeduid. De wegen en straten in de woonbuurten zijn standaard als verblijfsgebied in het 30 km regiem opgenomen.

Autoparkeren.

De grootste parkeercapaciteit bevindt zich aan de oostzijde van het centrum in de Theatergarage, Kopspijkergarage en Kolkpleingarage, tezamen ruim 1.300 plaatsen en te bereiken via Dr. J.M den Uyllaan en Gorsstraat. Vanuit deze garages worden de winkelcomplexen Stadsplein, Kopspijker en het Kolkplein met name bezocht. De Stadhuisgarage en in mindere mate de CityPlazagarage fungeren als bronpunt voor de Stadhuispassage en de winkels rondom de Uitstraat en Nieuwstraat. Vanuit de Boekenberggarage (circa 340 plaatsen) onder de nieuwe bibliotheek aan de Markt zullen bezoekers via de stegen en sloppen naar de Voorstraat het centrumwinkelgebied benaderen.

Fietsparkeren.

In de Kolkpleingarage/supermarkt en Kopspijker/Oostkade zijn inpandige met camerabewaking uitgeruste fietsenstallingen (totaal circa 370). In de openbare ruimte van de Raadhuislaan (stadhuis en ingang passage) en Marrewijklaan (voormalig postkantoor) is een concentratie van fietsklemmen (totaal circa 360) aanwezig. Hierdoor komen via deze zijde veel bezoekers lopend en per fiets naar het centrumgebied. Bij het openbaarvervoersknooppunt Metro Spijkenisse is tevens een concentratie fietsklemmen aanwezig.