Centrum 2012

2.3 Gemeentelijke Monumentenlijst

In het collegeprogramma 2010-2014 spreekt het college nadrukkelijk het voornemen uit een gemeentelijke monumentenlijst op te willen gaan stellen. Het college van Spijkenisse heeft op 31 augustus 2010 besloten een lijst op te stellen van gebouwen, bouwwerken en structuren die vanuit gemeentelijk perspectief monumentwaardig dan wel beeldbepalend zijn. Dat, als een eerste stap op weg naar een bestuurlijke vast te stellen gemeentelijke monumentenlijst conform het gestelde in de Monumentenverordening 2009 Spijkenisse.

De beschrijving van de uit cultuurhistorisch oogpunt monumentwaardige en beeldbepalende gebouwen en structuren is opgenomen in de (concept)nota Monumentaal Spijkenisse (mei 2011) die op het moment van in procedure brengen van dit voorontwerp bestemmingsplan nog niet definitief is vastgesteld. Desalniettemin een overzicht van cultuurhistorische bouwwerken en structuren die als waardevol aangeduid zijn en leidraad kunnen zijn voor toekomstig beleid.

Hieronder volgt een opsomming van de objecten en structuren die in het centrum als monumentwaardig dan wel beeldbepalend zijn benoemd. Deze gebouwen zijn de moeite waard om te onderhouden, te behouden en tot zekere hoogte te beschermen. Ze zijn in grote mate bepalend voor het karakteristieke beeld van het historische deel van het stadscentrum van Spijkenisse. Het betreft met name een aantal afzonderlijke panden aan de Voorstraat en het Noordeinde. De kwaliteit van de geveluitstraling is bepalend voor de waardering geweest. De (concept)nota Monumentaal Spijkenisse geeft een uitgebreide beschrijving van de functie, bouwjaar en eventuele specifieke stijlkenmerken van de afzonderlijke panden.

2.3.1 Bijzondere bebouwing Centrum Spijkenisse

Het belangrijkste historische monument van Spijkenisse is de Dorpskerk, opgebouwd in laat-Gotische stijl. Het oudste deel (gebouwd in 1300) word gevormd door het onderste naar het zuidwesten scheefgezakte deel van de toren, waarop in de tweede helft van de 15e eeuw een meer rechtstaand bovenstuk werd gebouwd, afgedekt met een vrij stompe spits. Het koor en transept stammen uit dezelfde periode, terwijl het schip der kerk in 1521 werd voltooid. De Dorpskerk is nog steeds in gebruik als bedehuis (hervormde kerk). De Dorpskerk is een van de vijf rijksmonumenten in Spijkenisse.

Een ander belangrijk rijksmonument is de molen aan het Noordeinde. De korenstellingmolen Nooit Gedacht werd gebouwd omstreeks 1844. De molen staat aan de noordoostzijde van het oude dorp, op het Noordeinde. Spijkenisse bezat al in de Middeleeuwen een windkorenmolen; zeer waarschijnlijk stond deze op vrijwel dezelfde plaats als de nog bestaande molen.

De totale bebouwingsstructuur van het Noordeinde-Voorstraat-Vredehofstraat, de dorpskerk en omgeving en het tuindorp woonbuurtje rondom de 1ste Kooistraat zijn gebieden die voor Spijkenisse als bijzonder te benoemen zijn.

2.3.2 Noordeinde

Monumentwaardige bebouwing Noordeinde

Korenmolen Nooit Gedacht. Korenstellingmolen Nooit Gedacht werd gebouwd omstreeks 1844. De molen staat aan de noordoostzijde van het oude dorp, op het Noordeinde. Spijkenisse bezat al in de Middeleeuwen een windkorenmolen; zeer waarschijnlijk stond deze op vrijwel dezelfde plaats als de nog bestaande molen. Tot 1965 was de korenstellingmolen dagelijks in bedrijf als molen. De molen maalde vroeger tarwe, maïs, haver, gerst en rogge voor de bakkers en de boeren. De molen draait sinds 2001 weer echt meel voor de consumptie. De molen is tevens een van de vijf rijksmonumenten in Spijkenisse. In 2010 is de molen zeven meter opgehoogd. Met de ophoging van de molen zijn de windrechten gegarandeerd. Hierdoor is het mogelijk om onder andere het nieuwe theater naast de molen te realiseren. Het windrecht is middels de molenbiotoop op de plankaart en in de regels van dit bestemmingsplan gewaarborgd.

Molenaarswoning. Bouwjaar 1845. De combinatie van stellingmolen en molenaarshuis geeft ondanks het ophogen van de molen een goed beeld van de historie en oorspronkelijke bebouwing van dit deel van Spijkenisse.

Watergemaal De Leeuw van Putten. In 1881 gebouwd als stoomgemaal, sinds 1945 elektrisch gebouw. Het is een bijzonder fraai en goed bewaard gebleven voorbeeld van utiliteitsbouw aan het einde van de negentiende eeuw met een zeer beeldbepalende uitstraling.

Het ensemble van gemaal, molen met woonhuis is een goed voorbeeld van een karakteristiek stukje oud Spijkenisse dat bewaard gebleven is.

In de conceptnota Monumentaal Spijkenisse zijn in het Noordeinde verder nog meerdere woonhuizen, een kantoor en een kunstuitleen als monumentwaardig en beeldbepalend aangeduid.

Ook in de Voorstraat zijn meerdere panden als zodanig aangeduid; deze liggen niet binnen de grenzen van dit bestemmingsplan.

2.3.3 Vredehofstraat

Aan de Vredehofstraat en Vredehofplein zijn enkele panden monumentwaardig en beeldbepalend aangeduid, waarvan de eerste lagere school in Spijkenisse (nu in gebruik door diverse maatschappelijke instanties) het meest in het oog springt.

2.3.4 Molenwei

In het woonbuurtje Molenwei zijn zowel een aantal panden aan de Vierambachtenboezem als aan het Molenpad en de Molenlaan aangeduid als monumentwaardig en beeldbepalend.