DWL-de Esch

3.3 Monumenten

Algemeen

De gemeente Rotterdam kent een groot aantal panden en gebieden die vanwege cultuurhistorische waarden worden beschermd. Voor de bescherming wordt gebruik gemaakt van bestaand instrumentarium. In het bestemmingsplan zijn geen nadere planologische regelingen opgenomen - behoudens (indien aan de orde) de planologische bescherming die overeenkomstig de Monumentenwet (1988) die dient te rusten op een beschermd dorps- of stadsgezicht. Gemeente Rotterdam maakt onderscheid tussen de volgende gebieden en gebouwen:

Beschermde stadsgezichten (BS)

Rotterdam kent door haar stedelijke omgeving alleen beschermde stadsgezichten. Een beschermd stadsgezicht is een groep van onroerende zaken die van algemeen belang zijn wegens schoonheid, onderlinge ruimtelijke structurele samenhang of wetenschappelijke waarde. De bescherming richt zich op de stedenbouwkundige karakteristiek en op een samenhangend geheel van straten en bebouwing. Het gaat om gebieden die ouder zijn dan vijftig jaar (Monumentenwet). Na aanwijzing van een beschermd stadsgezicht dient er binnen twee jaar een bestemmingsplan beschikbaar te zijn waarin de historische kwaliteiten en de relatie tot eventuele toekomstige ontwikkelingen vastliggen (WRO).

Wederopbouwaandachtsgebieden

Naast de van rijkswege beschermde stadsgezichten kent Rotterdam in de binnenstad een aantal wederopbouwaandachtsgebieden met een waardevolle samenhang tussen het stratenplan, de invulling van de bouwblokken en de architectuur. Bij nieuwe ontwikkelingen dient bekeken te worden hoe deze historische kwaliteiten kunnen worden behouden. Betreffende gebieden hebben geen juridische of formele status.

Rijksmonumenten (RM) en Gemeentelijke monumenten (GM)

Een rijks- of gemeentelijk monument kan zijn een gebouw, water, terrein of een ander object dat van nationaal belang is, of van algemeen belang voor Rotterdam is (gemeentelijk monument), vanwege de schoonheid, betekenis voor de wetenschap of de cultuurhistorische waarde. Dit is vastgelegd in respectievelijk de Monumentenwet 1988 en de monumentenverordening Rotterdam 2003. Bij een monument gaat het om één gebouw of complex, zowel buiten als van binnen. Voor een Rijksmonument geldt dat het object tenminste vijftig jaar oud moet zijn. Als vanzelfsprekend is het verboden om wijzigingen aan te brengen aan een beschermd monument zonder vergunning.

Beeldbepalende objecten (BO) en Beeldbepalende gevelwanden (BG)

In Rotterdam is een groot aantal gebouwen te vinden die geen status hebben als gemeentelijk monument, maar wel van monumentale waarde zijn, zogenaamde beeldbepalende objecten. Voor deze panden geldt geen wettelijke bescherming, maar de gemeente zet zich wel in om de waarden van deze panden te behouden. Ook kent Rotterdam monumentale gevelwanden. Deze komen zelden in aanmerking voor een monumentstatus, maar zij bepalen voor een belangrijk deel wel het karakter van de stad. Deze wanden versterken de ruimtelijke kwaliteit en instandhouding wordt dan ook gestimuleerd.

Het plangebied

Vanwege de ontstaansgeschiedenis van het gebied is het aantal waardevolle en karakteristieke panden relatief groot. Het gaat niet alleen om panden, maar om de gehele voormalige structuur van waterbekkens met gebouwen. In het plangebied zijn enkele rijksmonumenten en panden van grote cultuurhistorische waarde gelegen. Zoals uit het volgende overzicht blijkt concentreert het merendeel van de monumenten zich in het DWL-gebied. Het betreft de gehandhaafde bebouwing van het voormalige drinkwaterleidingbedrijf. Verder is een aantal van de voormalige boerderijen in het polderpark De Esch als monument aangemerkt, evenals de begraafplaats en het zwembad.

Overzicht monumentale bebouwing

Naam + adres				Functie	Type	Bouwjaar	Bouwstijl
Kralinger Esch 10				Zwembad	GM
Watertorenweg 160-164 /Lage Filterweg				Pompstationsgebouw en filterbakken	RM
Rijnwaterstraat 10				Gezondheids- centrum	RM	1887	Neorenaissance
Watertorenweg 160				Laboratorium	RM	1870; 1893	Eclecticisme
Watertorenweg 180				Watertoren	RM	1871-1873	Eclecticisme
Plantagelaan 3				Verenigingsgebouw	GM	1924	Kubistisch Expressionisme
Watertorenweg 232-536				3 voormalige snelfiltergebouwen	BO	1929;1941	Expressionisme
Toepad 65				Joodse begraafplaats	RM	Ca 1890	Neorenaissance
Nesserdijk 256 t/m 262				Boerderijcomplex	RM	18e-19e eeuw	Niet benoemd
Nesserdijk 274				Woonhuis	BO	1886	Traditionele bouwen
Nesserdijk 346-348				Dubbel woonhuis	BO	1898	Neorenaissance
Nesserdijk 368-370				Kantoor	RM	18e eeuw	Niet benoemd