Binnenstad

5.3 Ruimtelijke structuur

Stedenbouwkundige hoofdstructuur

De binnenstad van Maassluis is in historisch en architectonisch opzicht waardevol als kenmerkende authentieke Hollandse nederzetting. De belangrijkste stedenbouwkundige structuurelementen zijn van oudsher gerelateerd aan het water. Het betreft de volgende elementen:

• 1. de rivierdijk in de vorm van de Noorddijk en de Zuiddijk;
• 2. de Noordvliet en de Zuidvliet, dwars op de Maas en de rivierdijk, als belangrijke waterverbindingen met het achterland;
• 3. de Markt als belangrijkste dwarsverbinding onderaan de dijk, tussen en over de Noordvliet en de Zuidvliet;
• 4. de haven met het wijde profiel met aanliggende bebouwing;
• 5. de buitenzijde van het Schanseiland, dat de vorm van een vroegere verdedigingsschans nog in zich heeft.

Stedenbouwkundige patronen en stadsbeeld

Zeer kenmerkend in het stadsbeeld is de rivierdijk met aan weerszijden de dijkbebouwing en het kenmerkende hoogteverschil dat vooral beleefbaar is langs de Zuiddijk. Ook opvallend voor Maassluis is het grote contrast tussen de relatief brede Noordvliet en Zuidvliet en de smalle dwarsstraten. Het vervoer speelde zich in het verleden vooral af over het water. Dwarsverbindingen tussen de vlieten in de vorm van straten hadden daarom een beperkte verkeersfunctie en waren als gevolg daarvan relatief smal.

Direct achter de dijk ligt de Markt. Deze van oudsher centrale plek verbindt de structurerende elementen van de haven, de dijk en de vlieten.

De ruimtebeleving van de Binnenstad wordt in belangrijke mate beïnvloed door de historische kavelmaat en het gesloten karakter van de aaneengebouwde gevelwanden. Karakteristiek hierbij zijn de strakke rooilijnen waarin de voorgevels van de panden zijn geplaatst. De bouwhoogte varieert maar is overwegend 2 à 3 bouwlagen en een kap.

Bebouwingsstructuur en korrelgrootte

In het historische centrum is de bebouwing tamelijk compact van opzet. De panden staan op smalle diepe percelen langs de Noord- en de Zuidvliet. De verkaveling langs de vlieten loopt ter weerszijden van enkele dwarsstegen door. Typische hoekhuizen met afwijkende afmetingen komen eigenlijk niet voor. De gevels langs deze stegen waren ook grotendeels gesloten. Elk pand bezit een eigen identiteit. Dit komt vooral tot uitdrukking in de diversiteit van de verschillende bouwhoogten, van de diverse (traditionele) gevelarchitectuur met baksteen, geschilderde houten kozijnen, de nadrukkelijke pandsgewijze kappenstructuur, haaks op de voorgevelrooilijn met pannenafdekking.

De kleinschalige indruk van de Binnenstad wordt versterkt door de detaillering en de afmetingen van de bouwonderdelen van de panden zoals ramen, deuren, penanten, gootlijsten etc.

De gebouwen die vanouds een openbaar of semi-openbaar karakter hebben springen uit dit beeld door situering buiten de rooilijnen en/of afwijkende afmetingen van de hoofdmassa (bijvoorbeeld het oude stadhuis, het Waterschapsgebouw en kerken).

Een aantal gebieden binnen het plangebied heeft een afwijkende andere stedenbouwkundige opzet. Het betreft het blok tussen de Fenacoliuslaan en het Zandpad en de blokken ten oosten van de Zuiddijk, rondom de Damstraat. Deze blokken zijn van recenter datum en zijn op een (meer) projectmatige wijze ontwikkeld.

In het verleden zijn er in de binnenstad enkele projecten gerealiseerd die niet in de historische korrelgrootte passen. Dergelijke projecten zijn op blokniveau ontwikkeld en vormen een breuk met het bestaande historische pandenpatroon. De school aan de Brouwerijstraat is inmiddels gesloopt en zal worden vervangen door bebouwing die meer past binnen de karakteristiek van de binnenstad. Ook voor het bejaardencentrum De Vliet zijn er plannen om te slopen en hiervoor nieuwbouw te realiseren. De nieuwbouw zal samengaan met de herontwikkeling van de tijdelijke parkeerplaats aan de P.C. Hooftlaan.

Verkeersstructuur

Bestaande situatie

Ontsluiting

Het plangebied wordt ontsloten vanaf de A20 (De Lier-Gouda). De Binnenstad van Maassluis ligt op circa 1 km afstand van de oostelijke aansluiting van de A20 en wordt hiermee verbonden door de Laan 1940-1945, die een gebiedsontsluitende functie heeft. De Laan 1940-1945 maakt onderdeel uit van de hoofdverkeersroute die vanaf de oostelijke autosnelwegaansluiting in een ruime boog om de zuidzijde van de Binnenstad voert (Laan 1940-1945; Industrieweg; Mozartlaan). Vanaf de oostelijke aansluiting voert daarnaast een tweede verkeersroute om de noordzijde van de binnenstad (eveneens in een ruime boog) via de route Maassluiseweg-Rozenlaan-Westlandseweg.

 

De binnenstad wordt voornamelijk ontsloten via de direct aan de centrale binnenstad grenzende route P.C. Hooftlaan-Lange Boonestraat-Marelplein-Wagenstraat. De formele oost-westverbinding van Maassluis wordt gevormd door een verkeersroute die met een wijde boog om de zuidzijde van de binnenstad voert, bestaande uit Laan 1940-1945, de Industrieweg en de Mozartlaan. De P.C. Hooftlaan sluit hierop aan.

De binnenstad is ook toegankelijk vanaf de Zuiddijk, de Noorddijk en de Govert van Wijnkade.

 

Met uitzondering van de P.C. Hooftlaan, de Lange Boonestraat en de Wagenstraat zijn alle wegen gecategoriseerd als erftoegangsweg met een maximumsnelheid van 30 km/h. De P.C. Hooftlaan en de langs het plangebied gelegen Laan 1940-1945, Wagenstraat en Industrieweg, zijn gecategoriseerd als gebiedsontsluitingsweg binnen de bebouwde kom met een maximumsnelheid van 50 km/h.

Verschillende straten binnen de Binnenstad zijn vrij smal. Op een deel van deze straten is daarom eenrichtingsverkeer ingesteld. Het personenautoverkeer, het bevoorradend verkeer en het fietsverkeer wikkelt zich gemengd af, conform de uitgangspunten van het concept Duurzaam Veilig. In sommige straten zijn geen verhoogde trottoirs aanwezig en bevindt de voetganger zich op hetzelfde niveau als het rijdend verkeer.

 

Parkeren

In de binnenstad kan geparkeerd worden op parkeerterreinen en langs straten. In totaal bevinden zich meer dan duizend parkeerplaatsen verspreid over de binnenstad. Het grootste deel hiervan bevindt zich binnendijks en wordt ontsloten vanaf de route P.C. Hooftlaan-Lange Boonestraat-Wagenstraat. De belangrijkste binnendijkse parkeervoorzieningen zijn de parkeerterreinen gelegen aan het Marelplein, de Nieuwe Schoolstraat, het Schuurhof, de Sluispolderkade, Boogertstraat en de Petrus Kockstraat. Buitendijks bevinden zich parkeervoorzieningen op het Schanseiland (parkeerclusters), de Govert van Wijnkade en langs de Haven (parkeerhavens).

Ten aanzien van het parkeren heeft de gemeente de 'Beleidsregels Parkeren Maassluis 2012' opgesteld. In deze beleidsregels is per functie aangegeven hoeveel parkeerplaatsen bij nieuwe ontwikkelingen dienen te worden gerealiseerd.

 

Langzaam verkeer

De binnenstad van Maassluis is vanuit de gehele stad goed bereikbaar per fiets gezien de centrale ligging en relatief beperkte fietsafstanden. De fietsstructuur bestaat uit een fijnmazig routenetwerk. De hoofdwegenstructuur buiten en langs de binnenstad is voorzien van vrijliggende fietspaden (Westlandseweg, Rozenlaan, Laan 1940-1945, Industrieweg, Mozartlaan, Deltaweg). Ook de hoofdroute direct langs het centrum (Wagenstraat, Lange Boonestraat en P.C. Hooftlaan) is van vrijliggende fietsvoorzieningen voorzien. Vanaf de zuidwestzijde is de binnenstad niet goed bereikbaar. Dat wordt veroorzaakt door de barrièrewerking van de dijk (Noorddijk, Hoogstraat, Zuiddijk), die de binnenstad opdeelt in twee segmenten. Tevens heeft deze dijk slechts een beperkt aantal dijkaf- en opgangen (Wip en Jokweg) die toegankelijk zijn voor fietsverkeer. Andere dijkaf- en opgangen zijn voetpaden waarop fietsen niet is toegestaan (Wedde, voetpad parallel langs Jokweg tussen Zuiddijk en Boogertstraat) of trappen (Jokweg, Veerstraat Noordzijde, Veerstraat Zuidzijde).

Verder is een deel van het bestaande voetgangersgebied (de Markt, de Wip, Zuidvliet, Dr. Kuyperkade, Nieuwstraat en Bloemhof) opengesteld voor fietsverkeer. Op de Markt en de Wip is altijd fietsverkeer toegestaan. De Zuidvliet, Dr. Kuyperkade en de Nieuwstraat zijn buiten winkeltijden toegankelijk voor fietsers.

 

Naast de fietsers met een herkomst of bestemming in de binnenstad wordt ook door doorgaand fietsverkeer van de straten in de Binnenstad gebruikgemaakt. Dit betreft onder meer fietsverkeer tussen Maassluis en de veerpont naar Rozenburg aan de Deltaweg. Deze doorgaande route is als volgt: Maassluiseweg-Noordvliet Noordzijde/Noordvliet Zuidzijde-Markt-Wip-Haven-Deltaweg (v.v.). Als alternatief voor de Haven vormt de Fenacoliuslaan de (bewegwijzerde) fietsroute vanaf de dijk richting de Deltaweg en terug. De oost-west fietsroute via de Wagenstraat-Lange Boonestraat en P.C. Hooftlaan is opgenomen in het regionaal fietspadenstelsel.

 

In de overige straten van het kernwinkelgebied maken de voetgangers samen met het fiets- en autoverkeer gebruik van de openbare verkeersruimte.

 

De dijk vormt voor voetgangers en fietsers een duidelijke fysieke barrière die de binnenstad in twee segmenten opsplitst. Met name voor mensen die slecht ter been zijn, ouders met kinderen en kinderwagens, invaliden en bezoekers met veel of zware aankopen bij zich, vormt de dijk een obstakel. Het hoogteverschil tussen de dijk en het binnendijkse deel van de binnenstad bedraagt bijna 4 m.

 

Openbaar vervoer

De binnenstad van Maassluis wordt ontsloten door het openbaar vervoer in de vorm van busdiensten die langs en door de binnenstad rijden en door het op loopafstand gelegen NS-station Maassluis. De loop- of fietsroutes bedragen vanaf de Markt circa 750 m. Vanaf het NS-station van Maassluis vertrekken treinen richting Hoek van Holland en Rotterdam. Tevens kan vanaf het station Maassluis gebruik worden gemaakt van taxidiensten. De binnenstad is hierdoor via het spoor goed bereikbaar.

 

De binnenstad wordt door een aantal busdiensten ontsloten die halteren bij de toegangen tot het kernwinkelgebied van de binnenstad, te weten bij: Mgr. W.M. Bekkerslaan/A. van Schendelstraat en Korte Boonestraat/Marelplein. Vanaf deze halten bevindt de binnenstad zich op 1 minuut loopafstand. De lijnvoering voert via de route P.C. Hooftlaan-Lange Boonestraat-Wagenstraat. De buslijnen geven verbinding met Maassluis Steendijkpolder, Vlaardingen en Schiedam. Tevens geven de buslijnen een verbinding met het station Maassluis-West en het busstation bij het viaduct Maasland. Vanuit het centrum is het station Maassluis lopend of per fiets te bereiken.

De ontsluiting per openbaar vervoer is voor de binnenstad van Maassluis dan ook goed te noemen.