Katwijk aan den Rijn 2012

5.11 Archeologie

Beoogde ontwikkeling in relatie tot archeologie

Binnen het plangebied is de ontwikkeling van de voormalige Praktijkschool aan de Commandeurslaan tot woningbouw opgenomen. Op deze locatie is sprake van een dubbelbestemming waarde - archeologisch verwachtingsgebied (WR - AV). Ter plaatse bestaat een hoge verwachting voor archeologische waarden uit de periode IJzertijd tot en met Nieuwe tijd en een middelhoge verwachting voor archeologische waarden uit de Bronstijd-IJzertijd op de dieper gelegen kwelder-/rivierafzettingen. In het kader van deze ontwikkeling is daarom een archeologisch bureau- en karterend booronderzoek uitgevoerd.

Beschermde archeologische monumenten

Er zijn geen wettelijk beschermde archeologische monumenten in het gebied aanwezig.

Archeologische waarden

Er zijn in het plangebied twee (niet wettelijk beschermd) archeologische monumenten aanwezig. Het betreft een monument (AMK-terrein nr. 2979, catalogusnr. 12) met een hoge archeologische waarde dat bekend staat onder het toponiem Sandtlaan, 't Sandt. Binnen het monument zijn sporen te verwachten van het laatmiddeleeuwse kasteel 't Sandt. Op de locatie van het kasteel is later de buitenplaats Hof te Katwijk gebouwd waarvan de resten zich waarschijnlijk tot buiten de begrenzing van het monument uitstrekken. Noordelijker in het plangebied ligt een monument met een zeer hoge archeologische waarde (AMK-terrein nr. 7225, catalogusnr. 13/29) dat bekend staat onder het toponiem Kerklaan, N.H. Kerk. Ter plaatse zijn in het verleden vondsten gedaan uit de periode Romeinse tijd tot en met de nieuwe tijd. De meeste vondsten werden gedaan tijdens het afgraven van een zanderij achter de kerk. Het monument valt grotendeels binnen de contouren van de historische dorpskern van Katwijk aan den Rijn.

De historische dorpskern van Katwijk aan den Rijn is als waarde opgenomen op de archeologische verwachtings- en beleidsadvieskaart van de gemeente Katwijk. De kans op archeologische sporen wordt voor deze zone als zeer groot geacht. Als uitgangspunt geldt de bebouwing en ontwikkeling tot 1850.

Archeologische verwachtingen

Op de archeologische verwachtings- en beleidsadvieskaart ligt het plangebied grotendeels in een landschappelijke zone met de omschrijving "duinzand op kwelder- en/of wadafzettingen". Het pakket duinzand kan bestaan uit Jong en Oud Duinzand. Voor het Jong Duinzand geldt een lage verwachting. Voor het onderliggende Oud Duinzand geldt een hoge verwachting vanaf de ijzertijd en voor de kwelder- en/of wadafzettingen een middelmatige verwachting vanaf de bronstijd. De hoge en middelmatige verwachting gelden vanaf een hoogte van 5 m +NAP en dieper.

Het oostelijke deel van het plangebied ligt in een landschappelijke zone die is aangegeven als "(post-) Romeinse geul van de Oude Rijn". Voor deze zone geldt een middelmatige verwachting vanaf de vroege middeleeuwen. In het zuiden van het plangebied is een strook aanwezig met de omschrijving "oeverafzettingen op kwelderafzettingen, eventueel met Hollandveeninschakeling". Voor dit landschap geldt een hoge verwachting vanaf de ijzertijd.

Een aanzienlijk deel van het plangebied ligt in een zone die staat aangegeven als de limeszone met als specificatie "tussen zuidoever watervoerende geul in de Romeinse tijd in het noorden en de limesweg in het zuiden". De limeszone is de zone waar de verwachting hoog is op archeologische resten die te maken hebben met de Romeinse rijksgrens die over het grondgebied van de gemeente Katwijk loopt. Een onderdeel van deze limeszone is de zogenaamde limesweg waarvan op de archeologische verwachtings- en beleidsadvieskaart een vermoed deel van het tracé is aangegeven.

In het plangebied is één locatie aanwezig waarbinnen op basis van historische kaarten een vindplaats worden verwacht. Ter hoogte van catalogusnr. 51 heeft in de late middeleeuwen een commandeurshof gelegen.

Recent archeologisch onderzoek in het plangebied

Er hebben in het plangebied verschillende archeologische onderzoeken plaatsgevonden:

• Schulpeinde (Archisnr. 47059/36904): In 2011 is booronderzoek uitgevoerd in verband met bouwwerkzaamheden. Op basis van de resultaten van het booronderzoek waren er geen bezwaren tegen de ingrepen op het terrein.
• Kerklaan (Archisnr. 6960/2891): In 2003 vond in verband met bouwwerkzaamheden een booronderzoek plaats. Op basis van inventariserend onderzoek werd een middelhoge tot hoge archeologische verwachting vastgesteld. Een archeologisch vervolgonderzoek is uitgevoerd door de AWN afdeling Rijnstreek. Hierbij werden resten aangetroffen uit de 13e-14e eeuw.
• Huetingstraat (Archisnr. 44043/33838): In 2010 werd een bureauonderzoek en verkennend booronderzoek uitgevoerd. Op basis van de resultaten van het onderzoek is de verwachting op archeologische resten naar laag bijgesteld.
• Wassenaarseweg (Archisnr. 6897/2859): In 2004 is de verwachting op archeologische resten voor de locatie naar laag bijgesteld na archeologisch booronderzoek.
• Molenweg (Archisnr. 6906/2865): In 2003 heeft archeologisch booronderzoek plaatsgevonden. De resultaten gaven aanleiding om de verwachting op archeologische resten naar laag bij te stellen.
• Sandtlaan (Archisnr. 28627/22711 en 31668/29726): Booronderzoek en vervolgens proefsleuvenonderzoek in 2008 hebben uitgewezen dat op de locatie geen archeologische resten aanwezig zijn.
• De Blekerij: In het kader van de bouw van een nieuwe woonwijk is volgens het bestemmingsplan De Blekerij booronderzoek uitgevoerd. Naar aanleiding hiervan is de verwachting uitgesproken dat een groot deel van het terrein verstoord is. Bij inspectie van gegraven bouwputten op het terrein door de AWN afdeling Rijnstreek werd geconstateerd dat de locatie voor kleiwinning is gebruikt. (Dit onderzoek is niet aangemeld bij de rijksoverheid en heeft derhalve geen Archisnummer.)
• Commandeurslaan: om de ontwikkeling mogelijk te maken is een archeologisch bureau- en karterende booronderzoek uitgevoerd waaruit blijkt dat hier hoge archeologische verwachtingen zijn. Uit het booronderzoek is gebleken dat onder de huidige bebouwing nog een intact duinlandschap aanwezig is. In het aanwezige pakket duinzanden zijn op drie niveaus oude bodems aangetroffen waarvoor een hoge archeologische verwachting bestaat voor archeologische vindplaatsen uit de periode Romeinse Tijd - Nieuwe Tijd. De verwachtingen voor archeologie uit de Nieuwe Tijd zijn van toepassing op het ondiepst gelegen niveau, direct onder de huidige bebouwing rond 2,1 - 2,5 m +NAP. In dit niveau is materiaal aangetroffen dat een relatie heeft met de oude bebouwing binnen de historische dorpskern van Katwijk aan de Rijn en mogelijk met het Commandeurshof dat in de nabijheid aanwezig is geweest. Voor de twee dieper gelegen niveau's, op circa 1,4 - 1,5 m +NAP en op 0,6 - 0,8 m +NAP, bestaat de verwachting op archeologie uit de Romeinse Tijd - Middeleeuwen. Dit zijn niveau's met oude bodems direct vergelijkbaar met die gedocumenteerd in de nabij gelegen Katwijkse Zanderij.

De Archisnummers bij de onderzoeken verwijzen naar de nummering in het archeologisch informatiesysteem van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed waarbij al het archeologisch onderzoek in Nederland wordt aan- en afgemeld.

Conclusies
Op basis van bovenstaande (recente) archeologische onderzoeken en gegevens zijn verschillende terreinen in bestemmingsplangebied vrijgesteld van een archeologische onderzoeksplicht. Voor een groot deel van het plangebied blijft onverminderd de archeologische verwachting van kracht zoals die is weergegeven op de verwachtings- en beleidsadvieskaart. De gebieden met waarde - archeologie (WR - A) en waarde - archeologisch verwachtingsgebied (WR - AV) zijn als dubbelbestemming opgenomen op de verbeelding, met bijbehorende bepalingen in de bestemmingsplanregels. De monument- en catalogusnummers zijn terug te vinden op de archeologische verwachtings- en beleidsadvieskaart van de gemeente Katwijk. De kaart en bijbehorende rapportage staan op de gemeentelijke website: www.katwijk.nl. (RAAP Archeologisch Adviesbureau, 2007: Gemeente Katwijk: een archeologische verwachtings- en beleidsadvieskaart, Amsterdam (RAAP-rapport 1340).

Naar aanleiding van de resultaten van het archeologisch karterend booronderzoek op de ontwikkellocatie aan de Commandeurslaan is de dubbelbestemming 'waarde - archeologie' (WR - AW) voor dit perceel opgenomen. Indien in het kader van de ontwikkeling bodemverstroringen dieper dan 50 cm beneden het maaiveld plaats zullen vinden, dan dient een aanvullend archeologisch onderzoek met behulp van proefsleuven uit te worden gevoerd. Dit onderzoek moet leiden tot een waardering van de ter plaatse aanwezige archeologie. Op basis van deze waardering besluit het College van B&W van de gemeente Katwijk hoe verder om te gaan met de aangetroffen archeologische vindplaats(en). Indien in het kader van de beoogde ontwikkeling over wordt gegaan op sloop van de huidige Praktijkschool dan dient de sloop onder archeologische begeleiding te worden uitgevoerd, dit vanwege de aanwezigheid van het hoogst gelegen archeologische niveau direct onder de huidige fundering. Voorafgaande aan de archeologische begeleiding moet een Programma van Eisen worden vervaardigd en goedgekeurd door het archeologisch bevoegd gezag.