Uithofslaan

2.3 Cultureel erfgoed

Cultureel erfgoed omvat 'sporen, objecten en patronen/structuren die, zichtbaar of niet zichtbaar, onderdeel uitmaken van onze leefomgeving en een beeld geven van een historische situatie of ontwikkeling. Het omvat zowel het archeologisch, historsch-(steden)-bouwkundig als het historisch-landschappelijk erfgoed.

In deze paragraaf staat een beschrijving van de in het plangebied Uithofslaan aanwezige cultuurhistorische waarden en in de grond aanwezige of te verwachten monumenten.

Het plangebied Uithofslaan bevat een aantal belangrijke archeologische waarden. Het gaat daarbij om restanten uit de Middeleeuwen, uit de Romeinse tijd en ook uit de prehistorie.

De Middeleeuwen leven voort in de benaming van het gebied. Een uithof is een boerderij van een klooster die buiten het kloosterterrein gelegen was en specifiek voor dat klooster produceerde. Twee van zulke boerderijen hebben in het plangebied gestaan (in de nabijheid van de percelen Uithofslaan 35 en 40). In de Middeleeuwen behoorde een groot deel van de Uithofspolder tot het bezit van het klooster van Loosduinen en van het klooster Leeuwenhorst in Noordwijk.

De geschiedenis van de Uithofspolder zelf gaat terug tot de 13de eeuw, toen dit tot dan toe drassige gebied ontgonnen werd en geschikt gemaakt voor landbouw. Cultuurlandschappelijke elementen uit deze periode zijn nog steeds in het huidige landschap aan te wijzen. Om het terrein te ontwateren was destijds een uitgebreid stelsel van perceelsloten gegraven. Sommige van de huidige watergangen gaan op die oude verkaveling terug. Voorbeelden hiervan zijn de Wennetjessloot en de Uithofs Molensloot.

De Romeinse en prehistorische resten hebben direct te maken met de geologische ondergrond van het terrein. Het plangebied bevindt zich in het gedeelte van de gemeente dat door klei-afzettingen wordt gekarakteriseerd. Dit kleigebied werd ontwaterd door een uitgebreid krekensysteem van de Gantel. Deze riviertjes zorgden voor wat meer zandige afzettingen. Het plangebied wordt doorsneden door enkele van dit soort kreken. Het zand van die afzettingen zorgde voor een wat steviger ondergrond. Het is dan ook niet voor niets dat de huidige Uithofslaan het tracé volgt van een van de grotere "kreekruggen".

Daarnaast zijn in het gebied een aantal zandkopjes in de bodem aanwezig. Zandkopjes zijn restanten van de strandwal die hier eertijds liep en tijdens een overstromingsfase in de prehistorie voor het grootste deel werd opgeruimd. Zowel de zandkopjes als de kreekruggen waren destijds plekken waarop men zich bij voorkeur vestigde. Het is dan ook niet verwonderlijk dat op een drietal plaatsen langs de kreekrug sporen van Romeinse bewoning zijn teruggevonden. Het gaat hier om drie kleine boerennederzettingen, elk bestaande uit een boerderij en enkele bijgebouwen. De drie vindplaatsen bevinden zich alle tussen de Uithofslaan en de Wennetjessloot.

Voor uitlopend op de herontwikkeling van het gebied heeft archeologisch onderzoek plaats gevonden.

Uit vooronderzoek heeft een zandkopje in het zuidelijk deel van het plangebied, vlakbij de Wennetjessloot de aanwezigheid van houtskooldeeltjes aangetoond. Hieruit kan geconcludeerd worden dat er een reële kans is dat in de prehistorie hier mensen gewoond hebben. Een nadere precisering is voorlopig moeilijk te geven.

2.3.1 Cultuurhistorische waarden

Het bestemmingsplan is een belangrijk instrument om cultuurhistorische waarden in een gebied te beschermen. In 2010 is in het Besluit ruimtelijke ordening opgenomen dat gemeenten bij het maken van bestemmingsplannen rekening moeten houden met cultuurhistorische waarden. Binnen het plangebied Uithofslaan is onderzoek verricht naar de cultuur historische waarden; hierbij is het volgende geconcludeerd:

Op basis van het hiervoor geldende bestemmingsplan Uithofslaan heeft het gebied al het karakter van een ontwikkellocatie ten behoeve van woningen. Het grootste deel van het gebied moet nog ontwikkeld worden. De bestaande lintbebouwing langs de Uithofslaan heeft geen cultuurhistorische waarde. Het geeft wel een beeld van het oorspronkelijke tuindergebied.

2.3.2 Archeologie

Het plangebied bevat een aantal belangrijke archeologische warden. Het gaat daarbij om restanten uit de middeleeuwen, de Romeinse tijd en uit de prehistorie. Er is al heel veel opgegraven en archeologisch duidelijk over de deelgebieden in veld 2. Zie verder hoofdstuk 4.9 Archeologie.