| Plan: | Dalem |
|---|---|
| Status: | vastgesteld |
| Plantype: | bestemmingsplan |
| IMRO-idn: | NL.IMRO.0512.BP2011110-8100 |
Het Waterbeheerplan 2010-2015 'Werken aan een veilig en schoon rivierenland' is met ingang van 22 december 2009 bepalend voor het waterbeleid. Dit plan gaat over het waterbeheer in het hele rivierengebied en omvat alle watertaken van het waterschap: waterkeringen, waterkwantiteit, waterkwaliteit en waterketen.
Het Waterschap Rivierenland beschikt daarnaast over een verordening: de Keur voor waterkeringen en wateren. Hierin staan de geboden en verboden die betrekking hebben op watergangen en waterkeringen. De geboden geven de verplichtingen aan om deze waterstaatswerken in stand te houden. De verboden betreffen die handelingen en gedragingen die in principe onwenselijk zijn voor de constructie of de functie van watergangen en waterkeringen. Van alle verboden werken en/of werkzaamheden die niet voldoen aan de criteria van de algemene regels, kan ontheffing worden aangevraagd. Duidelijke en vastgestelde uitgangspunten hierbij zijn geformuleerd en vastgelegd in beleidsregels. Initiatieven voor (bouw)werkzaamheden in of nabij de watergangen en waterkeringen worden hieraan getoetst.
Het beheer en onderhoud van de Boven-Merwede en ondiep grondwater in de uiterwaarden in het plangebied is in handen van Rijkswaterstaat. Het Waterschap Rivierenland is waterkwantiteits- en waterkwaliteitsbeheerder van het oppervlaktewater en waterkeringbeheerder.
Algemeen
Gorinchem is als landbouwnederzetting ontstaan op wat hoger gelegen gebied tussen twee riviermondingen van de Linge in de Boven-Merwede. De strategische ligging deed haar uitgroeien tot een knooppunt van handelsactiviteiten. Water is belangrijk voor de stad, het verleent de stad haar identiteit, maar vormt tevens een bedreiging. Het gebied ten oosten van Gorinchem maakt deel uit van de Nieuwe Hollandsche waterlinie. De linie is een belangrijk cultuurhistorisch erfgoed, dat moet worden beschermd en versterkt. Ten noorden van de A15 maakt het Gorinchems grondgebied deel uit van het Groene Hart.
De algehele waterhuishoudkundige situatie van Gorinchem is niet eenvoudig. Het gebied is grofweg in drie systemen te verdelen:
Aangezien de polderpeilen lager zijn dan de gemiddelde rivierwaterstand treedt kwel op (grondwaterstroming vanuit het eerste watervoerende pakket naar de polders). Gezien de dikte van de slecht doorlatende deklaag is de hoeveelheid echter gering. De kwelflux is het sterkst nabij de Boven-Merwede en neemt polderinwaarts af.
Watersysteem Gorinchem in de Tielerwaard
Van Gorinchem-Oost wordt wel gezegd dat het watersysteem tegennatuurlijk is. Het stedelijk gebied van dat stadsdeel ligt weliswaar in het putje van de Tielerwaard, maar toch is de afvoer in oostelijke richting, via het landelijk gebied naar het gemaal Broekse Sluis bij Vogelswerf in de Zuiderlingedijk.
Het stedelijk gebied van Gorinchem-Oost vormde tot voor kort een peilvak samen met het landelijk gebied. Inmiddels zijn er tijdelijke stuwen geplaatst ter hoogte van de Spijksesteeg, waardoor het stedelijk gebied een vast peil heeft van -1,00 m NAP. Het landelijk gebied heeft een winterpeil en een zomerpeil. Het peilgebied waarbinnen het dorp Dalem is gelegen (TLW051) heeft een zomerpeil van -0,80 m NAP en een winterpeil van -1,00 m NAP.
Water en kwantiteit
Door de ligging van Gorinchem aan de Boven-Merwede, door de stroming van de Linge, het Merwedekanaal en het kanaal van Steenenhoek door de stad, maar ook door het vele water in de polders is er in de gemeente al geheel veel water aanwezig.
Gorinchem-Oost is laaggelegen en de afvoerrichting is in regionaal opzicht tegennatuurlijk (stroomopwaarts in oostelijke richting). Daardoor zijn in de zomer de wateraanvoermogelijkheden zeer gering (beperkte inlaat vanuit de Linge) en in de winter treedt her en der grondwateroverlast op. In het verleden is door de gemeente drainage aangelegd om overlast te verminderen. Het drainagewater wordt grotendeels op oppervlaktewater afgevoerd. Wel kan gesteld worden dat er veel water aanwezig is in de wijken van Gorinchem-Oost en de wateren relatief breed gedimensioneerd zijn. Het functioneren van het watersysteem nu en in de toekomst wordt momenteel doorgerekend.
In Dalem zijn problemen in natte perioden. Veel oppervlaktewater is daar in het verleden gedempt en bovendien zijn regenwaterputten in onbruik geraakt. Particulieren sluiten afvoeren van hemelwater (daken, terrassen) aan op het riool en er wordt wateroverlast geconstateerd.
Het is echter onduidelijk wat de exacte oorzaak van de problemen is. De problemen lijken na analyse van berekeningen, niet veroorzaakt te worden doordat de twee overstorten (45 en 46) vanuit Dalem verdronken raken bij piekgebeurtenissen. Bij een extreme bui zoals op 30 juni 2005 zal de overstort echter wel verdronken zijn. Dit belemmert de afvoercapaciteit van het rioolstelsel negatief waardoor water-op-straat op kan treden.
In het kader van overdracht van stedelijk water is het beheer en onderhoud van watergangen overgedragen aan het Waterschap Rivierenland. Door overdracht van stedelijk water hebben een aantal watergangen in het plangebied Dalem een A-status gekregen. In het plangebied Dalem krijgen alle aanwezige watergangen een waterbestemming.
Binnen het plangebied ligt een rioolwatertransportleiding van het Waterschap. Het betreft de leiding van de kern Dalem naar de RWZI in Gorinchem-Oost.
Net binnen het zuidelijke deel van het plangebied ligt de Merwededijk als de primaire waterkering. De primaire waterkering beschermt het achterliggende gebied tegen overstromingen vanuit de rivier. De waterkering is eind jaren '95-96 versterkt. Een dergelijke waterkering moet voldoen aan minimale eisen welke in een legger worden omschreven. Een primaire waterkering heeft een kern- en beschermingszone, welke tezamen de waterkering vormen. Daarnaast wordt bij primaire keringen ook een buitenbeschermingszone onderscheiden. Ook hierop is de Keur van het Waterschap Rivierenland van toepassing. In de Keur heeft het waterschap omschreven welke geboden en verboden gelden rondom de waterkering. Zo is het in beginsel verboden om binnen de keurzone ontgravingen te doen of woningen te bouwen. Bij het waterschap kan ontheffing aangevraagd worden van deze verboden. In de ontheffing worden voorwaarden gesteld waaraan de activiteit moet voldoen.
Inundatiewater
Het gebied tussen Dalem en Gorinchem is aangewezen als 'afleidingstraverse inundatiewater'. Wanneer er een dijkdoorbraak heeft plaatsgevonden waarbij de Tieler- en Culemborgerwaarden inunderen, zal het water de dijkkring weer moeten verlaten. Het inundatiewater wordt afgevoerd via deze traverse naar de overlaten en de Dalemse Sluis. Het inundatiewater zal weer in de Waal moeten stromen.
Zwemmen gebeurt in Gorinchem op een groot aantal plaatsen, zoals bijvoorbeeld ook het Wiel bij Dalem. Er is echter geen water dat de officiële waterhuishoudkundige functie zwemwater heeft.
In het kader van het watertoetsproces zijn het Waterschap Rivierenland en Rijkswaterstaat, tijdens het vooroverleg ex artikel 3.1.1 Bro, door de gemeente Gorinchem ingelicht over dit bestemmingsplan. De resultaten van dit overleg zijn in dit plan opgenomen (zie bijlage 2).