| Plan: | Buitengebied Alphen Zuid |
|---|---|
| Status: | vastgesteld |
| Plantype: | bestemmingsplan |
| IMRO-idn: | NL.IMRO.0484.B087buitengebalpzd-0004 |
Het is van belang om niet alleen per polder de kenmerken weer te geven. Ook de afzonderlijke functies verdienen aandacht. Deze zijn hieronder uitgewerkt.
In alle polders wordt gewoond, veelal gaat het om een woning bij een (agrarisch) bedrijf. Doordat in de afgelopen jaren (agrarische) bedrijven zijn gestopt, zijn er steeds meer zogenaamde burgerwoningen in het gebied bijgekomen; woningen zonder een bedrijf, met soms nog enkele schuren die hobbymatig worden gebruikt.
Het veenweidegebied van polder Steekt en het Zaanse Rietveld is hoofdzakelijk in gebruik als grasland ten behoeve van de veeteelt. De belangrijkste bedrijfstak in het gebied is dan ook melkrundveehouderij, waarvan in polder Zaanse Rietveld er een aantal nevenactiviteiten op nahouden in de sfeer van recreatie en verkoop van agrarische producten. Ook komen er diverse loonbedrijven voor, al dan niet in combinatie met een agrarische bedrijfsvoering. Incidenteel is sprake van verspreid liggende sierteeltbedrijven. Daarnaast is in polder Steekt in een voormalige agrarische schuur nog een aannemer actief.
Maatschappelijke voorzieningen zijn er in het gebied nagenoeg niet te vinden. Veelal wordt hiervoor uitgeweken naar omliggende kernen. Aan het Rietveldsepad is wel dierenpension 'Beestenspul' gevestigd, waarvan de maatschappelijke betekenis veel verder gaat dan alleen het plangebied.
Het gebied kent geen specifieke voorzieningen ten behoeve van de landbouw.
Grootschalige infrastructuur blijft beperkt tot de flanken van de afzonderlijke polders, met in het noorden de Rijksweg N11 als plangrens. Vanaf de N11 is, naar het zuiden toe, een vrijwel ononderbroken panorama op het Hollands/Utrechts veenweidegebied zichtbaar. Het plangebied heeft hierdoor grote betekenis als representatief visitekaartje voor Alphen aan de Rijn en de Groene Hartregio. De polders binnen het plangebied worden van elkaar gescheiden door de provinciale weg N207 en de Gouwe. De Gouwe heeft een belangrijke functie voor de beroeps- en recreatieve vaart. Parallel hieraan ligt op korte afstand de spoorlijn Alphen-Gouda, die het Zaanse Rietveld in tweeën snijdt.
Polder Steekt wordt intern goed ontsloten door enkele landwegen (Hoogendoornlaan, Goudse Rijpad, Spoorlaan). De Hoogendoornlaan, een ruilverkavelingsweg, is voldoende ruim gedimensioneerd om het moderne (landbouw)verkeer te verwerken. Het is ook de enige doorgaande weg in polder Steekt die adressen kent. In het uiterste zuidwesten op de gemeentegrens ligt de Toegangseweg, een doodlopende weg die een aantal adressen ontsluit in zowel Polder Steekt als in de gemeente Boskoop.
Het Zaanse Rietveld is voor gemotoriseerd verkeer matig ontsloten. Het gebied is alleen via het noorden bereikbaar, via het Rietveldsepad en de Westgouweweg. Deze laatste ontsluit slechts één perceel. Beide wegen zijn doodlopend. Het Rietveldsepad is erg smal en niet geschikt voor zwaar en intensief verkeer. Passeren kan slechts op enkele punten. Binnen de planperiode zal een directe, ongelijkvloerse aansluiting van het Rietveldsepad en de Goudse Schouw op de N11 worden gerealiseerd, gebruik makend van de huidige onderdoorgang. Direct ten zuiden hiervan ligt een openbaar toegankelijke parkeerterrein Ten aanzien van het langzaam (recreatieve) verkeer is het Zaanse Rietveld relatief goed aangesloten op zijn omgeving. Fiets- en wandelpaden zoals de Compierekade, het Bedelaarsbos, het Ravelijnpad (langs de N11) en het pad langs de Gouwe sluiten de (voor gemotoriseerd verkeer) doodlopende wegen kort en maken diverse 'ommetjes' mogelijk. De tunneltjes ter plaatse van het Rietveldsepad en de in het noorden gelegen Weteringpad dragen er verder aan bij dat de Alphense recreant het gebied goed weet te vinden.
Ten behoeve van dit bestemmingsplan is een ecologisch onderzoek verricht, opgenomen in bijlage 1.
Habitatscan polder Steekt, ten zuiden van de N11
Polder Steekt is een weids en open veenweidegebied. In de polder zijn enkele opgaande structuren aanwezig in de vorm van lanen en erfbeplantingen. De van oorsprong venige bodem is vanwege bemaling van het grondwater sterk ingeklonken en hoofdzakelijk in gebruik als weidegrond. De hoofdzakelijk intensieve beweiding van de percelen heeft geleid tot een vrij eentonige vegetatiesamenstelling van hoofdzakelijk grassen. De oevers en smalle watergangen tussen deze percelen bevatten een iets rijkere vegetatiesamenstelling van algemene oeverplanten riet, liesgras en grote egelskop. Vanwege de vrij dikke mestlaag op de bodem van deze wateren worden hier weinig bijzondere plant- en diersoorten verwacht. Deze mestlaag zorgt namelijk voor een sterke verzuring van het water en verstikking van de bodem.
Op een aantal plekken in de polder bevinden zich midden in het weiland enkele kleine poelen. Door de afwezigheid van vis in de poelen bieden deze een geschikt voortplantingswater voor amfibieën, waaronder de rugstreeppad. De boerenerven en akkers kunnen dienst doen als leefgebied en overwintergebied voor de rugstreeppad. De natuurlijke oevervegetatie in deze poelen biedt geschikt leefgebied voor typische oeverbewoners als de ringslang en de waterspitsmuis. Voor de Noordse woelmuis zijn deze poelen eveneens geschikt. De Noordse woelmuis heeft echter behoefte aan een groter leefgebied. Aangezien enkel deze poelen goede habitat bieden, wordt verwacht dat de soort niet voorkomt in de polder.
Langs de J.C. Hoogendoornlaan en de Oostgouweweg staan aan beide kanten bomenrijen. In deze bomenrijen bevinden zich meerdere grote nesten. In de bomen op de boerenerven bevinden zich ook verscheidene nesten. Deze grote nesten kunnen van jaarrond beschermde broedvogelsoorten zijn.
De bomenrijen in de polder kunnen fungeren als vliegroute voor verschillende vleermuissoorten, evenals de bomen langs de gehele lintbebouwing. De boerderijen en schuren bieden geschikte habitat voor gebouwbewonende vleermuissoorten.
Tijdens de visbemonsteringen in de watergangen is de kleine modderkruiper aangetroffen.
Habitatscan polder Zaanse Rietveld
Zaans Rietveld is een oude polder waar tot op heden geen ruilverkaveling heeft plaatsgevonden. Hierdoor is het oorspronkelijke verkavelingspatroon met lange, smalle percelen omgeven door vele wateren goed herkenbaar. Het Zaans Rietveld heeft hierdoor een open veenweidelandschap, wat bekend staat als ‘goed’ weidevogelgebied.
Binnen de polder liggen enkele stukken land begroeid met riet en knotwilgen. Deze knotwilgen bevatten scheuren en holtes. Dit biedt geschikte nestlocaties voor onder andere de steenuil. Voor vleermuizen zijn deze knotwilgen niet geschikt door de geringe hoogte van de scheuren en holtes. Hierdoor zijn deze elementen te gevoelig voor predatie door zoogdieren. Deze rietlandjes met flauwe oevers in combinatie met een goede waterkwaliteit bieden een geschikt habitat voor de Noordse woelmuis, waterspitsmuis en ringslang. De Noordse woelmuis komt momenteel niet voor, maar mogelijk bereikt deze soort in de nabije toekomst wel het plangebied vanuit de Nieuwkoopse plassen.
Langs de N11 bevindt zich een watergang waar zwanenmossels tijdens het veldbezoek zijn aangetroffen. Voor de voortplanting is bittervoorn afhankelijk van grote zoetwatermosselen zoals de zwanenmossel. Deze watergang biedt geschikte habitat voor de bittervoorn.
In het Zaanse Rietveld ligt een wandelpad genaamd het Bedelaarsbos. Dit wandelpad heeft aan beide kanten een rij van relatief jonge bomen staan. Het vormt een lange smalle bomenrij midden in de polder vanaf het Rietveldsepad tot aan het spoor. Deze zone valt onder de EHS. De bomenrijen midden in de polder kunnen fungeren als vliegroute voor verschillende vleermuissoorten, evenals de bomen langs de gehele lintbebouwing. De boerderijen en schuren bieden een geschikt habitat voor gebouwbewonende vleermuissoorten.
De waterhuishouding staat aan de basis van de eeuwenoude ruimtelijke structuur van de polder. Deze waterstructuur is ook vandaag de dag nog steeds relevant. Een ingenieus stelsel van sloten, weteringen, kades, dijken, stuwen en gemalen maken dat het land leefbaar en exploitabel is. De grondwaterstand is relatief hoog.
Polder Steekt watert via de oude Molenwetering af op de Oude Rijn. Een gemaal, ondergebracht in de molen Steekt net ten noorden van de N11, pompt het water weg naar de boezem. Met de nieuwe N11 en de brede bermsloot is de Molenwetering voor de waterhuishouding minder relevant geworden. Deze is dan ook plaatselijk gedempt. Vanuit cultuurhistorisch oogpunt is dit te betreuren.
Binnen het Zaanse Rietveld is de middeleeuwse waterstructuur nog goed bewaard gebleven. Ter plaatse van camping Polderflora en het natuurgebied Zaanse Rietveld zijn, met respect voor het bestaande slotenpatroon, nieuwe waterpartijen gegraven. In het natuurgebied wordt het water in de winter kunstmatig hoog gehouden. Een gemaal aan de Westgouweweg slaat het water uit het Zaanse Rietveld over in de Gouwe. In de waterparagraaf wordt hierop nader ingegaan.
Het gebied kent een rijke geschiedenis die zowel bovengronds als ondergronds als in de verhalen is terug te vinden. In het plangebied bevinden zich volgens de Archeologische MonumentenKaart geen archeologische monumententerreinen en staan geen vindplaatsen geregistreerd. Uit de directe nabijheid van het plangebied zijn wel veel vindplaatsen bekend. Een groot deel van plangebied is aangegeven als gebied met een lage verwachting op de aanwezigheid van archeologische waarden. In bijlage 2 is het archeologisch onderzoek opgenomen.
Daarnaast geldt dat vooral de eeuwenoude ruimtelijke structuur van grote waarde is. Ook het nieuwe toegevoegde hoofdstuk van de J.C. Hoogendoornlaan in Polder Steekt is daarin een element om cultuurhistorisch te omarmen. Polder Zaanse Rietveld kent daarnaast nog vele cultuurhistorische (landschaps)elementen zoals monumentale boerderijen, hakhoutbosjes, boomgaarden en dergelijke. In bijlage 8 bij de regels van dit bestemmingsplan is een lijst opgenomen met monumenten en cultuurhistorische waardevolle elementen in het plangebied. Bij dit cultuurhistorisch onderzoek hoort tevens een Cultuurhistorische inventarisatiekaart plangebied.
De recreatieve betekenis van polder Steekt is relatief gering en blijft vooral beperkt tot de flanken van de polder, waar zich enkele recreatieve (lange-afstands-) wandelpaden bevinden. Daarnaast bevindt zich aan de Hoogendoornlaan het zogenaamde Grootmoederstijd-museum, waar op afspraak diverse (boeren)gebruiksvoorwerpen uit vroeger tijden zijn te aanschouwen. Hier kan ook overnacht worden.
Het Zaanse Rietveld is een aantrekkelijk gebied voor recreatief medegebruik. De smalle wegen en goede langzaamverkeersverbindingen met de omgeving nodigen uit om te fietsen door dit cultuurhistorische waardevolle gebied. De laatste jaren is met de realisatie van natuurgebied het Zaanse Rietveld een aantal aanvullend paden voor wandelaars gerealiseerd. Het natuurgebied is in beheer bij Staatsbosbeheer. Vogelaars kunnen hier onder andere van achter een vogelkijkscherm hun hart ophalen. Er zijn meerdere verblijfsvoorzieningen zoals een camping en groene hart logies. Ook is er een landwinkel.