Oude Haven

2.3 Groen- en waterstructuur

2.3.1 Algemeen

Sinds 1900 is het gebied getransformeerd van een gebied met een groen karakter naar een bebouwd gebied. De wijken Havenbuurt en Russische Buurt kennen weinig tot geen toegankelijk groen in de vorm van parken en wandelgebieden. Op Zaaneiland bevinden zich een drietal groene scheggen die een relatie hebben met het water.

De wijken zijn langs de straten voorzien van bomen en kleine beplantingsvakken. Het particuliere volkstuinencomplex tussen Havenbuurt en Provincialeweg is niet voor een ieder toegankelijk.

Het plangebied ligt aan het water van de Oude Haven en Voorzaan. Vanuit alle buurten is goed zicht op het water. In de kom tussen Het Eiland, de Russische Buurt en De Havenbuurt, liggen jachthavens die een groot stempel drukken op het aanzicht van de wijk. Daarnaast is er de doorgaande route aan de Zaan langs het Eiland en de Havenbuurt. Deze openbare zone veroorzaakt samen met de bomenrijen een levendig en recreatief beeld van de stad en heeft het karakter van een boulevard.

Bomenrijen aan de Zaan

Het uit de 17de eeuw daterende net van waterwegen was tot in de eerste helft van de 20ste eeuw het belangrijkste transportnet. Naast de vaarbewegingen ten behoeve van de industrie ging ook het lokaal verkeer over het water.

Verhuizingen gebeurden via de wegsloot. Vanaf de jaren twintig nam het wegvervoer toe, ten koste van vervoer over water. Wegsloten werden gedempt, zodat de hoofdstraten in de dorpen als rijweg konden dienen. De grootschalige aanleg van nieuwbouwwijken heeft veel verbindingssloten in het veld en waterkunstwerken bij dijken doen sneuvelen. Zodoende is van het eens uitgebreide waterwegennet slechts een klein deel overgebleven.

Water- en groenstructuur 1900 Water- en groenstructuur 1950 Water- en groenstructuur 2000

2.3.2 Groenstructuur

De groenvoorzieningen in het plangebied concentreren zich met name in de Havenbuurt en op het Eiland. De Havenbuurt is omzoomd met een groene rand langs het water. Tevens bevindt zich langs de Baltische straat een stukje groen en aan het zuiden van de Havenbuurt grenst een groot stuk groen aan de volkstuinen. De volkstuinen zijn het meest in het oog springend, gelegen tussen de Havenbuurt en de Provincialeweg. Deze zijn van groot belang voor de leefbaarheid van de stad in zijn algemeenheid en die van de aangrenzende woonbuurten in het bijzonder. Ook de bomenrij langs de Zaan vormt een beeldbepalend element. Tenslotte zijn er nog een aantal plekken op het Eiland, die weliswaar niet direct structuur geven, maar die wel van groot belang zijn voor de leefbaarheid van de buurt. Het eiland is aan de oostkant omzoomd met een groene rand. Groene plekken bevinden zich tevens langs Halligen, langs Mellum, tussen Gotlandpier en Falster aan het water en langs de flat aan de straat Justpier. In de Russische buurt zijn kleine groene plekken te vinden op het Sacharovplein, langs de Provinciale weg ter hoogte van de Poeskinstraat, bij buurthuis Hogendijk en op het Czaar Peterplantsoen.

De ontwikkeling van de groenstructuur wordt hieronder weergegeven.

Groenstructuur 1900 Groenstructuur 1950 Groenstructuur 2000

2.3.3 Waterstructuur

2.3.3.1 Waterstructuur

Het noordelijk deel van het bestemmingsplangebied (Czaar Peterbuurt) is gelegen in de Polder Westzaan. De Voorzaan en de Oude Haven maken, waterhuishoudkundig gezien, onderdeel uit van de Noordzeekanaal-, Amsterdamrijkanaalboezem (NZK/ARK-boezem). De Havenbuurt en het industriegebiedje nabij de Oude Haven zijn bij de realisatie in het begin van de vorige eeuw opgehoogd tot boven het boezempeil. Het Eiland is lange tijd in gebruik geweest voor houtoverslag. In de jaren negentig is het Eiland verder opgehoogd en als woonlocatie in gebruikgenomen. Het volkstuinencomplex achter de havenbuurt ligt in de polder Den Hem. De Hogendijk is de kering tussen de polder Westzaan en het NZK/ARK-boezem en heeft tevens een functie als primaire kering. De kering tussen de polder Den Hem en het boezem is de Havenstraat.