Wonen Zuid

2.2 Ruimtelijke structuur

2.2.1 Ligging in groter verband

De gemeente Uitgeest ligt in het noordelijk deel van de regio Kennemerland. Kennemerland maakt onderdeel uit van de noordwestvleugel van de Randstad waartoe ook het gebied rondom Haarlem en de noordelijke Duinrand behoren.

De kern Uitgeest ligt ten westen van de snelweg A9. Het landschap wordt gekenmerkt door de waterstructuur van de droogmakerijen, dijken en molens. Ten oosten van Uitgeest ligt een plassengebied, waar het Uitgeestermeer deel van uitmaakt. Bovendien maakt het gebied ten oosten van de kern deel uit van nationaal landschap De Stelling van Amsterdam.

Uitgeest wordt omgeven door agrarisch gebied. Rondom liggen de plaatsen Castricum in het westen, Akersloot in het noorden, Krommenie in het oosten en Heemskerk in het zuiden. Door de bouw van de uitbreidingswijken Waldijk en Kleis, die binnen dit bestemmingsplan vallen, is de bebouwing van Uitgeest in het verlengde komen te liggen van de ten westen van de A9 gelegen verstedelijkingsas Haarlem-Beverwijk-Heemskerk.

2.2.2 Gebiedsbeschrijving

Het plangebied is opgebouwd uit de uitbreidingswijken De Kleis en Waldijk, het buurtschap Assum en de dorpslinten Kleis en Weeg.

Figuur 2.1 Deelgebieden

Kleis, Weeg en Assum

Het buurtschap Assum en de dorpslinten Weeg en Kleis vormen zelfstandige gebiedselementen langs de gelijknamige verbindingswegen. De Weeg en Assum liggen in elkaars verlengde en worden doorsneden door de Kleis.

De Kleis, voorheen ook wel de Assumerweg genaamd, is de weg tussen Assum en Uitgeest. Deze verbindingsweg ligt centraal binnen het plangebied en is duidelijk herkenbaar door het lineaire verloop en de begeleidende lintbebouwing. De Kleis onderscheidt zich door zijn lengte en het rechtlijnige verloop van Weeg en Assum.

Weeg en Assum zijn oude smalle dijkwegen met een enigszins gebogen verloop. Ze liggen op de overgang naar het aangrenzende agrarische gebied. Assum is lange tijd nog een zelfstandig dorp geweest. Het is ontstaan op een hoger gelegen strandwal waardoor het buurtschap tot een van de oudst bewoonde gebieden in de omgeving behoort. Inmiddels is Assum opgegaan in de gemeente Uitgeest. Ten zuiden van Assum ligt de Assumervaart, die een recreatieve vaarroute vormt met het Uitgeestermeer en het Alkmaardermeer.

De bebouwing langs de oude linten is in de loop van de tijd ontstaan en heeft een individueel karakter. De kavels variëren in afmeting en vorm. Er is daarom sprake van een informele, organische en niet-planmatige ordening. De verkavelingopzet met individuele en veelal vrijstaande bebouwing met diepe achtertuinen langs lange verbindingswegen zijn kenmerkend voor de buurtschappen. Met name de buurtschappen Assum en Weeg hebben een agrarisch karakter. Hier staan de woningen uit elkaar. De ruimte tussen de woningen is in gebruik als tuin met soms extensieve agrarische activiteiten. Hier liggen ook enkele paardenbakken.

De Kleis

De woonwijk De Kleis is in de jaren '90 tot stand gekomen ten zuiden van de spoorweg en heeft een monofunctionele opzet met voornamelijk woonfuncties. De oude linten Weeg en Kleis zijn nog steeds als zelfstandige gebiedselementen herkenbaar binnen de ruimtelijke structuur van De Kleis. De aansluitende bebouwing van de uitbreidingswijk De Kleis steekt door zijn planmatige en rationele opzet af van de vrijstaande en individuele verkavelingopzet van de beide oude linten.

Woonwijk De Kleis wordt ontsloten door de Anna van Renesselaan die de belangrijkste hoofdontsluitingsroute door het gebied vormt en als een binnenringweg door de woonwijk loopt. De Anna van Renesselaan vormt een meanderende laan die over de gehele lengte begeleid wordt door bomen met aan de binnenzijde tevens een brede watergang met flauwe taluds. Deze weg vormt een lus die op twee punten aansluit op de verbindingsweg de Kleis en overgaat in de Jacoba van Beierenlaan. Via een tunnel onder het spoor sluit deze aan op de rest van Uitgeest.

Binnen de woonwijk De Kleis zijn vier woonbuurten te onderscheiden. Deze verschillende woonbuurten vormen vier kwadranten met een eigen signatuur en gebiedsopbouw. Kenmerkend is met name het introverte karakter van de buurten en de naar binnen gerichte oriëntatie van de bebouwing. Met uitzondering van de bebouwing langs de spoorzone, grenzen uitsluitend achtertuinen langs de buitenranden van het plangebied. Ook zijn daarbij nagenoeg geen doorzichten en verbindingen aanwezig met het omliggende gebied. De woonbuurten binnen de ringweg Anna van Renesselaan kennen een hogere bebouwingsdichtheid dan de buurten die er buiten liggen. Het kwadrant langs het spoor, de Kastelenbuurt, heeft de hoogste woningdichtheid en bestaat voornamelijk uit rijwoningen gepositioneerd in een orthogonaal bebouwingspatroon. De bebouwingszone direct gelegen aan het spoor is grootschaliger van opzet en kent grotere bouwvolumes met meer massa en hoogte dan de overige woonbebouwing in de wijk. Hierin zijn dan ook gemengde functies ondergebracht, zoals een supermarkt, kantoorpanden en een school.

Het woongebied aansluitend op het oude lint de Kleis, de Kleisrand, heeft een grotere diversiteit aan woningtypen met rij-, vrijstaande en twee-onder-een-kapwoningen. In het meest noordelijke deel bevindt zich tevens het centrumgebied met een supermarkt en een school. De Kastelenbuurt en de Kleisrand worden van elkaar gescheiden door een brede groenzone waarin een doorgaande langzaamverkeersroute is opgenomen.

De woongebieden buiten de ringweg Anna van Renesselaan, Ziendijk en Weegrand, onderscheiden zich door een binnenrand langs de ringweg opgebouwd uit een strak patroon van bouwblokken met rijwoningen en een buitenrand aansluitend op het aangrenzende open buitengebied opgebouwd vrijstaande, geschakelde en twee-onder-een-kapwoningen. De buitenrand heeft hierbij een sterk groen karakter.

Waldijk

Het woongebied Waldijk is van recentere datum en ligt ten oosten van het buurtschap de Kleis. De opzet van Waldijk bestaat uit een woongebied met aan het spoor enkele andere functies (kantorenlocatie en sportcomplex). Door de wijk, vanaf de spoorweg naar het buurschap Assum, loopt de Waldijk. Deze dijk vormt een groen verbindingselement waarop een voet- en fietspad ligt. De Jacoba van Beierenlaan ligt ten oosten van het oude lint de Kleis en vormt de belangrijkste verbindings- en uitvalsweg naar de rest van Uitgeest. Vanaf de Jacoba van Beierenlaan wordt Waldijk op twee centrale punten ontsloten. Via de Gorskamplaan is Waldijk verbonden met de Anna van Renesselaan die doorloopt naar het westelijk gelegen woongebied De Kleis.

De overgang van Waldijk naar het buurtschap Assum wordt vormgegeven door de Darse, een ovaalvormige open ruimte, die grotendeels bestaat uit een grasvlakte en een waterpartij. De waterpartij staat in verbinding met de Assumervaart. Een aftakking hiervan loopt, evenwijdig aan de spoorlijn, rondom de wijk Waldijk en is onderdeel van de oostelijke landschapszone. De Darse dient als een park centraal gelegen in de wijk, waarvandaan verschillende groene uitlopers de wijk in lopen. Tussen de Waldijk en het buurtschap Assum ligt tevens een brede groene zone. Deze zone is opgenomen om het buurtschap als zelfstandig element in de wijk te behouden. Tevens zijn er op deze zone hoge archeologische waarden, waarom deze zone gevrijwaard dient te blijven van bebouwing.

Het zuidoostelijke gebiedsdeel van Waldijk bestaat uit een waterrijk woongebied gelegen nabij het spoor. De woningen staan vrijer op de kavels en het gebied heeft een informele woonsfeer. De overgang naar Assumervaart is vormgegeven door een eiland met vrijstaande en twee-onder-een-kapwoningen. Het zuidwestelijke gebiedsdeel van Waldijk bestaat voornamelijk uit eengezins- en twee-onder-een-kapwoningen gepositioneerd langs lange radiaallijnen die vanaf de Brink uitwaaieren. Dit gebied heeft een dorps karakter. Het meest noordelijke deel hiervan heeft een hogere bebouwingsdichtheid met enkele appartementen en centrumvoorzieningen gelegen aan de ovaalvormige open ruimte.

Figuur 2.2 Ruimtelijke structuren

2.2.3 Conclusie

Het plangebied bestaat uit diverse woongebieden, die in verschillende perioden tot stand zijn gekomen. De verschillende woongebieden, zoals weergegeven in figuur 2.1, worden gescheiden door de historische lintstructuren en de groen-, water- en verkeersstructuur zoals weergegeven in figuur 2.2. Elk woongebied heeft door de variatie in bebouwing en structuur een eigen karakter.