Spaarndamseweg e.o.

4.7 Cultuurhistorie

Schoteroog

De noordoostpunt van de Waarderpolder, ook Schoteroog genoemd, is jarenlang gebruikt als vuilstortplaats. Oorspronkelijk was het een wat onbeduidend buitendijks gebied, grenzend aan de Noorddijk van wat oorspronkelijk polder 'De Waert' heette. Tegenwoordig wordt het gebeid gebruikt voor extensieve recreatie met meer intensief gebruik op de locatie van de Jachthaven in het noordelijk deel. Het meest noordelijke gebeid is niet toegankelijk voor personen en bestaat uit natuur.

Stedelijke ontwikkeling

De verstedelijking van de westelijke oever van het Spaarne is vanaf 1910-1920 ter hand genomen. Tot stand komen de Transvaalbuurt en de Indische Buurt. Buurten die worden gekenmerkt door arbeiderswoningen in gesloten bouwblokken van meestal twee bouwlagen met een kap. Met daarbij aan de Spaarne-oever enkele terreinen met industrie, waarvan de ontwikkeling al voor de verstedelijking was begonnen. Juist aan de Spaarndamseweg zien we een mengeling ontstaan van eenvoudige woningbouw en vroege industrie waarbij beide elkaar gaandeweg in de weg lijken te zitten.

Het verdwijnen van bepaalde industrieën had tot gevolg dat andere bedrijven hun plaats innamen. Soms is dat min of meer een voortzetting van de oorspronkelijke bedrijfstak maar een ingrijpende verandering was wel het verdwijnen van de Conradwerf, wat ook tot gevolg had dat de bijbehorende havens gedempt werden in 1960 en de dubbele ophaalbrug verdween uit de Spaarndamseweg. De huidige stedenbouwkundige invulling met de nieuwbouw van Spaarneboog, de klimmuur naar ontwerp van Cees den Heyer en het Nelson Mandelapark laat zien dat een duidelijke visie voor de toekomst hier niet aan de orde was. In een aantal gevallen is het verdwijnen van de industrie aanleiding voor grootschaliger woonprojecten. Een duidelijk voorbeeld daarvan is de studentenflat Steve Biko uit 1996/1998 op de hoek van de Reitzstraat.

Hoofdstructuur

Het Spaarne met haar westelijke oever is de bepalende factor voor dit gebied. De ruimtelijke opbouw van het gehele gebied eromheen vloeit voort uit de hiervoor geschetste ontwikkeling, grootschalig waar het om bedrijven gaat en kleinschaliger wanneer het woningbouw betreft. Een bijzondere plek wordt ingenomen door het Nelson Mandelapark op de plaats van de vroegere Conradwerf.

Zoals ook in de gebiedsvisie van oktober 2008 is geconstateerd heeft de vestiging van bedrijven en het gefaseerd verdwijnen van deze bedrijven ervoor gezorgd dat de structuur langs de Spaarndamseweg een rommelig karakter heeft.

Kenmerkend voor de structuur is de soms abrupte overgang in schaal van de bebouwing aan het Spaarne en die van het binnengebied, een contrast dat van meet af aan is gegroeid doordat de prestedelijke industriële bebouwing en de stedelijke woningbouw zo kort na elkaar zijn gerealiseerd.

Waardering van afzonderlijke gebouwen

De gebouwen die in het gebied als Gemeentelijk monument zijn aangemerkt zijn:

• Paul Krugerkade 45
• Paul Krugerkade 47
• Spaarndamseweg 404 tot en met 422

Conclusie en aanbevelingen

Gezien het transformatieproces dat het plangebied thans ondergaat is het vooral aan te bevelen om dit proces goed aan te sturen. Dat geldt niet alleen voor het profiel van de Spaarndamseweg zelf maar zeker ook voor de dwarsprofielen. Daarbij wordt er in het bijzonder aandacht gevraagd voor de omgeving van de genoemde gemeentelijke monumenten omdat die ieder op hun eigen manier vertegenwoordiger zijn van de bijzondere ontwikkelingsgang van dit gebied.