Spaarndamseweg e.o.

4.4 Waterparagraaf

In de toekomst wordt de rol van water belangrijker. Door verschillende oorzaken (de verhoging van de zeespiegel, de toename van de hoeveelheid neerslag, de inklinking van de bodem en een toename van het bebouwd oppervlak) wordt Nederland natter. Om dit water op te vangen is een toename van oppervlaktewater noodzakelijk. In bestaande buurten is het niet altijd eenvoudig om tot een vergroting van het percentage water te komen.

Watervergunning

Voor aanpassing van de waterhuishouding moet bij de waterbeheerder, het hoogheemraadschap van Rijnland, een watervergunning worden aangevraagd op grond van de Keur. De Keur van Rijnland bevat gebods- en verbodsbepalingen met betrekking tot het onderhoud en gebruik van het watersysteem en waterkeringen. In de Keur is opgenomen dat een aantal activiteiten met betrekking tot de aanleg dan wel inrichting van oppervlaktewateren en kunstwerken in beginsel verboden is. Onder welke voorwaarden deze activiteiten wel mogen plaatsvinden is beschreven in de Beleidsregels en Algemene Regels Inrichting Watersysteem.

Watertoets

Doel van de watertoets is dat waterhuishoudkundige doelstellingen in beschouwing worden genomen in het bestemmingsplan. Het betrekken van de waterbeheerder bij de planvoorbereiding behoort hier toe.

Het plangebied valt binnen het beheergebied van het hoogheemraadschap van Rijnland. In samenwerking met het hoogheemraadschap van Rijnland is het Integraal Waterplan Haarlem (IWP) opgesteld. Het waterplan dient als beleidskader bij het opstellen van o.a. bestemmingsplannen. Centrale doelstelling van het waterplan is het creëren van een veilig, veerkrachtig en ecologisch gezond watersysteem.

In het kader van de watertoets is onderstaande tekst in overleg met het hoogheemraadschap opgesteld. In paragraaf 7.2 van de toelichting zijn de uitkomsten van het overleg in het kader van de watertoets beschreven.

Integraal waterbeheer

De gemeente Haarlem en het hoogheemraadschap van Rijnland hebben eind 2004 het Integraal Waterplan Haarlem (IWP) vastgesteld. Het Waterplan anticipeert op een toenemende vernatting als gevolg van de verwachte klimaatsverandering, verdergaande bodemdaling en toename van het bebouwde oppervlak. Om de kans op wateroverlast klein te houden, streeft het plan naar een uitbreiding van het bestaande Haarlemse waternetwerk.

In het Integraal Waterplan Haarlem wordt in de visie voor 2050 voorgesteld om de vijvers van de Algemene Begraafplaats en de ringgracht rond het Ripperda terrein via nieuwe in het bestemmingsplangebied aan te leggen waterverbindingen op het Spaarne aan te laten sluiten. De haalbaarheid van deze watergangen is nog niet onderzocht.

Compensatieregeling

Bij een aanwijsbare toename van het verhard oppervlak moeten waterhuishoudkundige maatregelen getroffen worden om waterbezwaar als gevolg van toename verharding te voorkomen. Indien er gebouwd wordt en hierbij meer dan 500 m2 onverhard oppervlak omgezet wordt naar verhard oppervlak, dient 15% van de toename verharding als oppervlaktewater te worden aangebracht. Het uiteindelijk te compenseren oppervlak hangt af van overige maatregelen die de waterhuishouding in een gebied ten goede kunnen komen, zoals het vertraagd afvoeren van hemelwater. Voorbeelden zijn grasdaken en ontkoppeling van de verharding van het gemengde rioolstelsel, waarbij het ontkoppelde water in de bodem geïnfiltreerd wordt.

Oppervlaktewater

Het plangebied wordt in het oosten begrensd door het Spaarne. Het Spaarne vormt een hoofdwatergang in het boezemstelsel van het hoogheemraadschap van Rijnland en is een belangrijke route voor de beroeps- en recreatievaart. Verder zorgt het Spaarne voor de afvoer van water richting het gemaal Spaarndam. In een situatie van wateroverschot wordt het water via het gemaal Spaarndam uitgemalen op het Noordzeekanaal. In een situatie van watertekort wordt water via de Ringvaart vanuit de Hollandsche IJssel aangevoerd. Vanwege het zoutgehalte wordt geen water ingelaten vanuit het Noordzeekanaal. In Rijnlands boezem wordt het waterpeil 0,60m - NAP gehandhaafd.

De kwaliteit van het Spaarnewater wordt bepaald door lozingen in het achterland (bollenteelt) en door lozingen in Haarlem zelf. Het water is zeer voedselrijk; de stikstof en fosforconcentraties overschrijden ruim de norm.

In de ecologische beoordeling scoort het Spaarne voor wat betreft de kwaliteit en de belevingswaarde matig tot slecht. Dit vanwege de afwezigheid van oever- of watervegetatie. in het plangebied zijn de oevers bijna geheel voorzien van een harde oeverconstructie. Tevens heeft de grote waterdiepte, de scheepvaart (golfslag) en het beheer een grote invloed op de ontwikkeling van water- en oevervegetatie.

De waterbodem van het Spaarne is matig tot zwaar verontreinigd. De kwaliteit valt voor het grootste deel in verontreinigingsklasse 3 en 4. De klassebepalende parameter betreft in de meeste gevallen de gehalten zware metalen, met name zink. De belangrijkste emissies die debet zijn aan de verontreinigingen in de waterbodems zijn de riool overstorten, directe lozingen, oeverbeschoeiing, uitloging bouwmaterialen, afspoeling van verhard oppervlak en inlaatwater. In 2006 en 2007 zijn grote delen van het Spaarne gebaggerd.

Kansenkaart watertoerisme

De gemeenteraad heeft op 20 januari 2011 ingestemd met het Plan van aanpak Kansenkaart watertoerisme en hiervoor krediet beschikbaar gesteld.

Een van de te realiseren voorzieningen betreft de riviercruisevaartlocatie ter hoogte van de Floresstraat. De voorzieningen bestaan uit kadevoorzieningen (o.a. Electra, water, vuilwatervoorziening, ruimte voor bussen) en aanmeervoorzieningen voor maximaal vier boten.

De riviercruisemarkt is een groeiende markt. Voor Haarlem is dit een nieuwe doelgroep.

Mochten ervaringscijfers uitwijzen dat in de toekomst zes aanlegplaatsen nodig zijn, dan kunnen de aanmeervoorzieningen uitgebreid worden.

De Kansenkaart watertoerisme heeft aangegeven dat Haarlem te weinig horeca op en aan het water heeft. Horeca op en aan het water geeft een extra impuls aan de levendigheid van de stad en komt ten goede aan de economie.

In 2001 is reeds besloten dat na reconstructie van de kade aan de Spaarndamseweg maximaal 3 horecaschepen kunnen liggen tussen de Rozenhagenstraat en Paul Krugerkade.

Het Plan van Aanpak Kansenkaart Watertoerisme vervangt het besluit uit 2001 en geeft 2 locaties voor horeca aan ter hoogte van de Paul Krugerkade (net ten zuiden hiervan) en aan de steiger van de riviercruiselocatie.

Woonboten

Aan de Spaarndamseweg ter hoogte van de Zaanenstraat en ter hoogte van de Jan Gijzenvaart liggen woonschepen in het Spaarne.

Deze woonschepen hebben een vergunning op basis van de Woonschepenverordening of de verordening welke deze vervangt.

Grondwater en drainage

Het gemeentelijk grondwaterbeleid richt zich op het opheffen dan wel voorkomen van grondwateroverlast op openbaar terrein. Dat gebeurt vooral door de aanleg en beheer van drainagesystemen. In het plangebied zijn de wegen, voet- en fietspaden grotendeels voorzien van drainagesystemen die op het Spaarne lozen. De ontwateringsdiepte is over het algemeen voldoende en levert geen aanleiding tot verdergaande maatregelen.

Afvalwatersysteem

Het plangebied heeft een gemengd rioolstelsel. Hierin wordt zowel het afvalwater als regenwater verzameld en naar de rioolzuivering gevoerd. Bij hevige regenval kan het gemengd stelsel niet al het regen/afvalwater verwerken en wordt een deel van het water via overstorten naar het oppervlaktewater geloosd. Waterschappen en gemeenten hebben afspraken gemaakt om de vuilemissie van gemengde stelsels naar het oppervlaktewater te halveren: de zogenaamde basisinspanning. Die kan bereikt worden met verschillende maatregelen. Haarlem heeft de afgelopen 5 jaar in overleg met Rijnland vooral geïnvesteerd in de aanleg van bergbezinkbassins (BBB's). Daarnaast zet de gemeente meer in op het afkoppelen van hemelwater door de aanleg van gescheiden stelsels als vervanging van de gemengde stelsels.

In het plangebied heeft Haarlem in 2010/2011 onder de Spaarndamseweg een bergbezinkbassin gerealiseerd. Hiermee is een aantal van de in het plangebied aanwezige overstorten op het Spaarne lozende overstorten gesaneerd. Verder bieden herontwikkelingen in het plangebied kansen om de schone oppervlakken (daken, voet/fietspaden en wijkstraten) van het gemengde stelsel af te koppelen en naar het Spaarne te leiden – mits de Spaarndamseweg en de kademuur ter plekke geen onoverkomelijke barrière vormen.

Waterplein

Wegens de klimaatverandering wil Haarlem de komende jaren in extra waterberging voorzien. De gemeente wil in samenwerking met andere partijen maatregelen hiertoe nemen. Hiertoe behoren maatregelen zoals meer open water en wateropvang onder de grond. In dat kader bestaat de mogelijkheid om in het Nelson Mandelapark een waterplein aan te leggen.

Het waterplein vangt bij hevige regenbuien water op, zodat de wateroverlast in de omgeving wordt verminderd. Daarnaast  kan het plein als een ontmoetingsplaats fungeren. Bij een regenbui loopt het fasegewijs onder door de kleine hoogteverschillen. Verder kan het waterplein een groene uitstraling krijgen door beplanting of een grote bak met bloemen.