Koninginnebuurt

4.7 Cultuurhistorie

Beschermd stadsgezicht

Sinds 5 december 1990 zijn de binnenstad van Haarlem en de Haarlemmerhout aangewezen als 'beschermd stadsgezicht' in de zin van de Monumentenwet 1988, waaronder het deel van de Koninginnebuurt dat is opgenomen in het eerder vastgestelde bestemmingsplan 'Koninginnebuurt eerste partiële herziening'. Per 5 oktober 2011 is via een besluit ex artikel 35 van de Monumentenwet het 'beschermd stadsgezicht' uitgebreid met gebieden in Haarlem-Zuidwest. Met de inwerkingtreding per 1 januari 2012 is nu het gehele bestemmingsplangebied Koninginnebuurt aangewezen tot beschermd stadsgezicht (bijlage 1). De aanwijzing tot 'beschermd stadsgezicht' betekent dat het bijzondere ruimtelijke en functionele karakter van het gebied in een bestemmingsplan moet worden beschermd (ex art. 36 van de Monumentenwet).

In het aanwijzingsbesluit zijn de volgende voor dit plangebied te beschermen waarden nader getypeerd:

• de Koninginnebuurt met de deels historische straten;
• de karakteristieke aanleg met gebogen straten en pleinen, met hierop aansluitende de Emmabrug;
• de voor de periode karakteristieke traditionalistische en functionalistische architectuur van de villabebouwing, geschakelde middenstandshuizen en scholen;
• de min of meer experimentele architectuur van het winkelcentrum uit 1932 aan de Tempelierstraat;
• de gevarieerde, luxe villabebouwing van het Wilhelminapark uit de periode 1898-1906;
• de samenhang van deze buurten met de Haarlemmerhout;
• de samenhang van het overwegend gebogen stratenpatroon met de architectuur van villa's en geschakelde middenstandswoningen;
• de samenhang van scholen en complexen zoals het 'Coen Cuserhof met de overige bebouwing;
• het openbare en particuliere groen als wezenlijk onderdeel van deze wijk;
• het afwisselend scala van architectuur dat hier werd gerealiseerd vanaf de tweede helft van de 19e eeuw als resultaat van vroege stadsuitbreiding voor een belangrijk deel aangestuurd door particulier initiatief.

Waarderingskaart

Voor het beschermd stadsgezicht is een waarderingskaart opgesteld. Op deze kaart zijn alle gebouwen in het plangebied gewaardeerd. Gewerkt wordt met drie orden, nieuwbouw, ensembles & seriebouw. Zie verder hoofdstuk 5.1en hoofdstuk 6.8

Monumenten

Het plangebied bevat 1 rijksmonument en 62 gemeentelijke monumenten. De gemeentelijke en rijksmonumenten worden op de waarderingskaart weergegeven als orde 1. Deze aanduiding heeft voornamelijk een informatieve waarde. De bescherming zelf is geregeld in de Monumentenwet 1988 en de gemeentelijke monumentenverordening. Het bestemmingsplan heeft geen directe invloed op de bescherming, onderhoud en herstel van het monument. Wel wordt bij het bestemmen van de betreffende gebouwen en directe omgeving, in het bestemmingsplan waar nodig rekening gehouden met de cultuurhistorische waarde. Bestaande maten (omvang en (goot)hoogte bebouwing) worden zoveel mogelijk vastgelegd.

Tabel 5 Rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten in bestemmingsplangebied Koninginnebuurt

Adres	Status monument
Koninginneweg 002	Gemeentelijk
Koninginneweg 010A-D	Gemeentelijk
Koninginneweg 040 (Eerste Emmastraat)	Gemeentelijk
Koninginneweg 042 (Eerste Emmastraat)	Gemeentelijk
Eerste Emmastraat 08	Gemeentelijk
Eerste Emmastraat 10	Gemeentelijk
Eerste Emmastraat 18	Gemeentelijk
Eerste Emmastraat 03	Gemeentelijk
Eerste Emmastraat 05	Gemeentelijk
Koninginneweg 052	Gemeentelijk
Koninginneweg 054	Gemeentelijk
Koninginneweg 056	Gemeentelijk
Tweede Emmastraat 7	Gemeentelijk
Tweede Emmastraat 9	Gemeentelijk
Koninginneweg 001	Gemeentelijk
Koninginneweg 003	Gemeentelijk
Julianastraat 01	Gemeentelijk
Julianastraat 03	Gemeentelijk
Koninginneweg 037	Gemeentelijk
Koninginneweg 039	Gemeentelijk
Koninginneweg 041	Gemeentelijk
Koninginneweg 043	Gemeentelijk
Koninginneweg 045	Gemeentelijk
Koninginneweg 047	Gemeentelijk
Koninginneweg 049	Gemeentelijk
Koninginneweg 051	Gemeentelijk
Koninginneweg 053	Gemeentelijk
Koninginneweg 055	Gemeentelijk
Koninginneweg 057	Gemeentelijk
Koninginneweg 059	Gemeentelijk
Koninginneweg 061	Gemeentelijk
Koninginneweg 061a	Gemeentelijk
Julianastraat 11 en 11 A	Gemeentelijk
Stolbergstraat 1 (Tempeliersstraat 2)	Gemeentelijk
Stolbergstraat 9	Gemeentelijk
Tempeliersstraat 20a	Gemeentelijk
Tempelierstraat 2 (Stolbergstraat 1)	Gemeentelijk
Van Eedenstraat 14	Gemeentelijk
Van Eedenstraat 07	Gemeentelijk
Lorentzplein 1-1a-2-2a	Gemeentelijk
Lorentzplein 3	Gemeentelijk
Van Eedenstraat 09	Gemeentelijk
Julianastraat 02	Gemeentelijk
Olieslagerslaan 7 (behoort bij complex Gereform. of Burgerweeshuis)	Rijksmonument
Koninginneweg 107	Gemeentelijk
Koninginneweg 108	Gemeentelijk
Koninginneweg 110	Gemeentelijk
Wilhelminapark 01	Gemeentelijk
Wilhelminapark 02 - 3 ZW en 3RD	Gemeentelijk
Wilhelminapark 04	Gemeentelijk
Wilhelminapark 05	Gemeentelijk
Wilhelminapark 06	Gemeentelijk
Wilhelminapark 08	Gemeentelijk
Wilhelminapark 09	Gemeentelijk
Wilhelminapark 10	Gemeentelijk
Wilhelminapark 11	Gemeentelijk
Wilhelminapark 12 - 13	Gemeentelijk
Wilhelminapark 14	Gemeentelijk
Wilhelminapark 15	Gemeentelijk
Wilhelminapark 16	Gemeentelijk
Wilhelminapark 17	Gemeentelijk
Iordenstraat 77 (Van Eedenstraat)	Gemeentelijk