| Plan: | Haarlem 023 |
|---|---|
| Status: | onherroepelijk |
| Plantype: | bestemmingsplan |
| IMRO-idn: | NL.IMRO.0392.641386200-0002 |
Ontstaansgeschiedenis
Na de laatste ijstijd, zo'n 10.000 jaar geleden, maakte het overgrote deel van het huidige Noord- en Zuid-Holland deel uit van de Noordzee. Een kleine 4000 jaar later ontstonden, oostelijk van de huidige kustlijn, lange smalle zandbanken, ook wel strandwallen genaamd. Op deze strandwallen vond duinvorming plaats. Oostelijk van deze strandwallen, waar de Noordzee geen vat meer kreeg op het uitgestrekte water, vormden zich grote moerassen.
Het grondgebied van het moderne Haarlem ligt op drie strandwallen:
Op deze strandwallen werden in het neolithicum hutjes gebouwd onder meer op de plek waar vele eeuwen later, in de Karolingische tijd, de nederzetting Harulahem ontstond. Harulahem, later verbasterd tot Haarlem, doet zijn naam eer aan: huis(en) op een open plek van een op zandgrond gelegen bos. Zand, wind en water hebben dus de basis gevormd van Haarlem.
De in de 11e maar vooral in de 12e eeuw snel groeiende prestedelijke nederzetting Haarlem, gelegen aan de belangrijkste noord-zuidverbindingen, de waterweg het Spaarne en de midden op de strandwal gelegen landweg, kreeg als tweede stad van Holland in 1245 van graaf Willem II stadsrechten. Het ontwikkelde zich tot een voor die tijd belangrijke stad.
De resten van nederzettingen en andere sporen van vroegere bewoning zijn in de loop der eeuwen door stuifafzettingen en kunstmatige ophogingen verborgen geraakt in de Haarlemse bodem en komen van tijd tot tijd bij graafwerkzaamheden weer aan het daglicht.
De Haarlemse bodem is dus letterlijk een opeenstapeling van 56 eeuwen bewoningsgeschiedenis in de vorm van in lagen opgestapelde archeologische landschappen.
Bescherming van de Haarlemse bodem
Met de inwerkingtreding op 1 september 2007 van de Wet op de Archeologische Monumentenzorg (WAMZ) is de gemeente primair verantwoordelijk voor de bescherming van archeologische waarden in haar bodem.
De gemeente werkt op dit moment aan de Beleidsnota Archeologie Haarlem, waarin de bovenstaande wetgeving en uitgangspunten zijn opgenomen. De verwachting is dat begin 2009 deze nota plus het bijbehorende facetbestemmingsplan vastgesteld worden.
Bij de nota hoort de Archeologische Beleidskaart Haarlem. Deze kaart hanteert een indeling in verschillende categorieën 'archeologisch waardevol gebied'. Voor elk van deze categorieën is bepaald vanaf welke planomvang rekening gehouden moet worden met het laten uitvoeren van archeologisch onderzoek, het zogenaamde regime.
De regimes gelden voor bodemroerende activiteiten die plaats zullen vinden in het kader van 'plannen' waarvoor het vereist is om aan te vragen:
De op de sloop-, aanleg- of bouwaanvraag aangegeven oppervlakte, welke de bodem raakt of nagenoeg raakt, is de oppervlakte dat gehanteerd dient te worden voor de beoordeling voor noodzaak van een archeologisch onderzoek.
Plangebied 023
Het plangebied 023 is gelegen tussen Schipholweg en Boerhaavelaan en wordt in twee gebieden (west en oost) opgedeeld, gescheiden door de Amerikaweg.
Westelijk deel
Het westelijk deel van het plangebied bevindt zich geheel in een gebied dat op de Archeologische Beleidskaart Haarlem (ABH) omschreven wordt als 'categorie 4'.
Categorie 4 (geel) betreft de strandvlakte gelegen tussen de oudste en de op een na oudste strandwal van Nederland. Archeologische vondsten hier hebben aangetoond dat in deze zone archeologische waarden te verwachten zijn in een relatief lagere dichtheid. Om die reden is hier een regime van toepassing door middel van het verbinden van voorwaarden aan een bouw-, aanleg- en/of sloopvergunning bij bodemroerende activiteiten met een oppervlakte groter dan 2.500 m² en dieper dan 30 cm onder het maaiveld.
Oostelijk deel
Het oostelijk deel van het plangebied bevindt zich voor een groot deel in een gebied dat op de Archeologische Beleidskaart Haarlem (ABH) omschreven wordt als 'categorie 4' (voor de beschrijving van categorie 4: zie hierboven onder Westelijk deel).
Een klein deel van het plangebied, aan de oostelijke begrenzing, bevindt zich in een gebied dat op de ABH omschreven wordt als 'categorie 2'.
Categorie 2 (rood) betreft terreinen die zowel op de Archeologische Monumenten Kaart (AMK) van de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten als op de Cultuur Historische Waardenkaart (CHW) van de provincie Noord-Holland vermeld staan.
Het betreffende 'categorie 2'-terrein in het plangebied 023 staat op de CHW-kaart geregistreerd als KEN365A.
De archeologische sporen op terreinen van categorie 2 leveren een belangrijke bijdrage aan de bewoningsgeschiedenis van het gehele grondgebied van de huidige gemeente Haarlem. Er dient hier gestreefd te worden naar behoud. Gezien de aard van deze archeologische waarden, geldt hier een regime dat door middel van het verbinden van voorwaarden aan een bouw-, aanleg- en/of sloopvergunning bij bodemroerende activiteiten met een oppervlakte groter dan 50 m² en dieper dan 30 cm onder het maaiveld van toepassing is.
Bodemroerende activiteiten in het gehele plangebied die dieper gaan dan 30 cm min maaiveld mogen pas uitgevoerd worden nadat er het vereiste archeologisch onderzoek, conform de wettelijk van kracht zijnde eisen, heeft plaatsgevonden.