Postcodegebied 1012

6.7 Horeca

6.7.1 Algemeen

In dit hoofdstuk wordt ingegaan op de volgende horecacategorieën:

• Restaurants
• Cafés
• Fastfood
• Discotheken/Zaalverhuur

De overige horecacategorieën, Hotels en Horeca in culturele instellingen worden in respectievelijk paragraaf 6.8 en 6.9 behandeld.

In het plangebied zijn veel gelegenheden waar men kan overnachten, eten en drinken. Er zijn bekende uitgaansgelegenheden (bijvoorbeeld Bitterzoet en Dansen bij Jansen), hippe cafés en bekende bruine kroegen (bijvoorbeeld Scheltema op de Nieuwezijds Voorburgwal).

Vooral daar waar grote bezoekersaantallen de stad instromen (Damrak en de Wallen) zitten veel fastfoodzaken. Naast deze categorie horeca zijn er eetcafés en restaurants met internationale keukens: Spaans, Italiaans en Aziatisch (de laatste vooral rond de Nieuwmarkt en de Zeedijk). In het gebied bevindt zich ook een aantal toprestaurants. Vooral in het noordelijk deel van de Burgwallen Oude Zijde zijn restaurants en cafés, met een concentratie rondom de Warmoesstraat en de Zeedijk.
In de Warmoesstraat bevindt zich van oudsher een aantal homokroegen. De kop van de Zeedijk rond de Oudezijds Kolk heeft zich in de afgelopen 10 jaar eveneens tot een populair homo uitgaansgebied ontwikkeld.
In het zuidelijk deel van Burgwallen Oude Zijde zit horeca vooral rond de Nes en het Binnengasthuisterrein.
In het hele postcodegebied bevinden zich hotels, met een concentratie in Burgwallen Nieuwe Zijde (zie verder over hotels paragraaf 6.8.).

De cijfers
In het postcodegebied 1012 is - vergeleken met de rest van de binnenstad - zeer veel horeca (cafés, restaurants, hotels) aanwezig. Dat blijkt zowel uit het aantal horecavestigingen als ook uit het aantal personen dat in de horeca werkt.
In 2010 waren er 1.748 horecazaken in de hele binnenstad. Daarvan lagen er 727 in het plangebied. Dat is 42% van het totale aantal horecavestigingen in de binnenstad. Als gekeken wordt naar het aantal werkzame personen in de horeca in de binnenstad (ongeveer 12.400 in 2010) dan is bijna 50% daarvan werkzaam in het gebied (ongeveer 6.100). In de periode 2006 - 2009 nam in het plangebied het aantal werknemers in de horeca toe van 6.391 in 2006 naar 6.499 in 2009. Tussen 2009 en 2010 is het aantal werknemers weer met 300 afgenomen. Het aantal horecavestigingen is vrijwel gelijk gebleven. Buiten het plangebied is het aantal horecavestigingen in de binnenstad afgenomen.

Net als voor de binnenstad als geheel is in het postcodegebied 1012 het aantal cafés licht afgenomen. Het aantal restaurants is licht gestegen. Het sterkst was de toename in Burgwallen Nieuwe Zijde. Hier zijn cafés omgezet naar restaurants.

Restaurants (en fastfood)
In 2010 telde het gebied 351 restaurants waar ongeveer 2.600 mensen werken. Ongeveer 40% van alle restaurants in de binnenstad is gevestigd in het plangebied. In deze cijfers zijn ook de horecabedrijven met fastfood opgenomen.

Volgens de Strategienota 1012 zijn er in het postcodegebied 1012 ruim 50 fastfoodzaken, ongeveer de helft van het totaal aantal in de binnenstad. Fastfoodzaken (inclusief pizzeria's) komen we overal in het plangebied tegen, maar vooral langs het Damrak, in de Damstraat en het zuidelijk deel van de Nieuwendijk nabij de Dam.

Restaurant ANNA aan het Oudekerksplein 48

Veel restaurants richten zich op toeristen. Restaurants van bovengemiddeld niveau zijn o.a. Blauw aan de Wal, Harkema, Vermeer, Compagnon, The Grand, Lastage en het in het voorjaar van 2011 geopend restaurant Anna aan het Oudekerksplein.

Cafés
Van de 577 cafés in de binnenstad zijn er 277 in het plangebied gevestigd. Dat is 49% van het totale aantal cafés in de binnenstad. Er werken ongeveer 1.400 mensen.
De verhoudingsgewijs sterke concentratie van de horeca in het postcodegebied 1012 wordt ook duidelijk als het aantal cafés wordt afgezet tegen het aantal bewoners. Voor de hele binnenstad geldt dat er één café is op 141 bewoners. In Burgwallen Nieuwe Zijde is er één café op 31 bewoners en in Burgwallen Oude Zijde is er één café op 26 bewoners.

Andere horeca
In het plangebied bevinden zich 22 panden met een horeca 2-bestemming, waaronder twee nachtclubs, vier discotheken, vijf sociëteiten en tien vestigingen met zalenverhuur (waarvan acht als onderdeel van een hotel).

6.7.2 Ontwikkeling

Gezien de reeds aanwezige horeca is toevoeging van nieuwe horeca in principe niet aan de orde. Een aantal straten en gebieden speelt echter een belangrijke rol in de transformatie van het plangebied. In de Nota Beleidsaanpassingen Bestemmingsplangebied 1012 is daarom, in afwijking van het Horecabeleidsplan 2008, vastgelegd dat uitbreiding van horeca onder voorwaarden in een aantal gevallen en op enkele plekken wel mogelijk is (zie paragraaf 6.7.4).

Een nieuwe ontwikkeling is de exploitatie van daken als horecaterras. In de binnenstad is op een beperkt aantal panden een horecadakterras aanwezig (Openbare Bibliotheek en het Hilton Doubletree Hotel (beide op het Oosterdokseiland). De meerwaarde van horecaterrassen op daken is dat de stad semi-openbare 'uitkijkpunten' krijgt vanwaar bezoekers een mooi uitzicht over de binnenstad hebben. Dit soort plekken kunnen bijdragen aan de beleving van de stad.

6.7.3 Uitgangspunten

In het bestemmingsplan worden de volgende vormen van zelfstandige horeca onderscheiden: restaurants, cafés, fastfood, discotheken/zaalverhuur, hotels en horeca in culturele instellingen.

Naast de zelfstandige vormen van horeca bestaat additionele horeca. Additionele horeca is ondergeschikt en ondersteunend aan de hoofdfunctie (bijvoorbeeld een museumcafé). Van een mengformule is sprake wanneer in detailhandel of in consumentverzorgende dienstverlening tegen betaling etenswaren en/of dranken worden verstrekt voor gebruik ter plaatse, in een zaak die geen horeca als hoofdbestemming heeft. Voor een uitgebreide beschrijving van mengformules wordt verwezen naar paragraaf 6.6. Hotels en horeca in culturele instellingen worden in respectievelijk paragraaf 6.8 en 6.9 behandeld. De overige vormen van horeca: restaurants, cafés, fastfood, discotheken/zaalverhuur en additionele horeca worden in deze paragraaf beschreven.

Horeca 1
Fastfoodzaken zijn horecabedrijven met als hoofddoel het voor directe consumptie verstrekken van vooral op gemaksvoeding gerichte, eenvoudig en snel ter plaatse bereide etenswaren; een nevenactiviteit is het voor consumptie ter plaatse verstrekken van zwak- en/of niet-alcoholische dranken. Onder fastfoodbedrijven worden in elk geval begrepen automatieken, snackbars en fastfoodrestaurants.

Horeca 2
Horecabedrijven, al dan niet met een besloten karakter, die tot hoofddoel hebben het in hoofdzaak voor directe consumptie verstrekken van dranken, waarbij het gelegenheid bieden tot dansen op en tot het beluisteren van overwegend mechanische muziek een wezenlijk onderdeel vormt. Horeca 2 bedrijven zijn in elk geval discotheken en sociëteiten.

Horeca 3
Horecabedrijven, die tot hoofddoel hebben het in hoofdzaak voor directe consumptie verstrekken van dranken en ter plaatse bereide (kleine) etenswaren en/of maaltijden, waarbij het accent ligt op het verstrekken van dranken. Onder horeca 3 bedrijven worden in elk geval begrepen: cafés en eetcafés.

Horeca 4
Horecabedrijven, die tot hoofddoel hebben het in hoofdzaak voor directe consumptie verstrekken van in hoofdzaak ter plaatse bereide maaltijden en van in hoofdzaak ter plaatse bereide etenswaren, met als nevenactiviteit het verstrekken van alcoholische, zwakalcoholische en/of niet-alcoholische dranken. Onder horeca 4 bedrijven worden in elk geval begrepen: restaurants, lunchrooms, koffiehuizen en ijssalons.

Binnen de horecaregeling is het mogelijk om een potentieel meer overlastgevende vorm van horeca om te zetten in een minder overlastgevende: een horeca 1 vestiging mag worden omgezet in een horeca 3 of 4, een horeca 2 vestiging mag worden omgezet in een horeca 3 of 4 en een horeca 3 vestiging in een horeca 4 vestiging.

Additionele horeca
Additionele horeca is horeca die ondergeschikt is aan de hoofdfunctie. Voorbeelden zijn een museumcafé of een theaterfoyer. Deze vorm van horeca wordt juridisch planologisch niet als afzonderlijke horecafunctie gezien, maar gerekend tot de bestemming van de hoofdfunctie. Additionele horeca is uitsluitend toegestaan binnen de bestemmingsfuncties voorzieningen en in warenhuizen (zoals Bijenkorf en V&D) en winkelcentra (zoals de Kalvertoren en Magna Plaza). Voor ondersteunende horeca in winkels geldt in de binnenstad van Amsterdam het Mengformulebeleid (zie ook paragraaf 6.6.3)

Verplaatsing van horeca
Verplaatsing van horeca is in principe mogelijk, maar uitsluitend als wordt voldaan aan de volgende criteria. Verplaatsing van horeca is mogelijk indien:

• de functiemenging in de omgeving wordt verbeterd;
• het woon- en leefklimaat wordt verbeterd;
• de horecazaak zich in de eerste bouwlaag bevindt;
• de verplaatsing een bijdrage levert aan de transformatie.

Verplaatsing van horeca is alleen mogelijk met gebruikmaking van een wijzigingsbevoegdheid.

Bestemmingen: bestaande horeca
Horeca op de begane grond en in de kelder/het souterrain is toegestaan binnen de bestemmingen 'Gemengd - 1.1' tot en met 'Gemengd - 1.4' en de bestemmingen 'Gemengd - 2.1' tot en met 'Gemengd - 2.4' (voor wat betreft de genoemde horecacategorie).
Wanneer ten tijde van de terinzagelegging van het ontwerp van dit bestemmingsplan horeca op een andere bouwlaag voorkomt is deze voorzien van een aanduiding, waarmee de betreffende horecacategorie is toegestaan. Bestaande horecavestigingen hebben deze bestemmingen of aanduidingen.
In winkelstraten hebben panden met in de eerste bouwlaag horeca de bestemming 'Gemengd' gekregen en niet de bestemming 'Centrum'.

Additionele horeca in warenhuizen en winkelcentra
Voor warenhuizen zoals de Bijenkorf en V&D en voor winkelcentra zoals de Kalvertoren en Magna Plaza geldt dat alleen de horeca op de verbeelding is opgenomen die een zelfstandige ingang aan de straatzijde heeft. Deze horeca functioneert als zelfstandige horeca en moet met een aparte bestemming/aanduiding op de verbeelding worden weergegeven.

De overige in deze warenhuizen of winkelcentra gevestigde horeca functioneert als additionele horeca. Dat wil zeggen dat de horeca-activiteiten ondergeschikt zijn aan de hoofdfunctie die ter plaatse is toegestaan en deze hoofdfunctie ondersteunen. Ondersteunen wil zeggen dat de additionele horeca de kwaliteit van de hoofdfunctie vergroot en completeert. Ondergeschikt betekent dat er duidelijk sprake moet zijn van een waarneembare ondergeschiktheid van de horecafunctie, qua vloeroppervlak, inzet van personeel en onderdeel van de begroting.

Wanneer de ruimte waarin de horeca-activiteit plaatsvindt is afgescheiden van de hoofdfunctie, mag deze maximaal 20% van het totale vloeroppervlak bedragen, waarbij toiletruimte, keuken en opslag ten behoeve van de horeca niet wordt meegerekend.

De horeca-activiteiten in warenhuizen en winkelcentra zijn toegestaan zonder exploitatievergunning als aan de volgende drie criteria wordt voldaan:

• 1. Het horecagedeelte is alleen toegankelijk voor het winkelend publiek. De horeca-activiteit mag niet toegankelijk zijn los van de hoofdfunctie;
• 2. Het horecagedeelte wordt door dezelfde ondernemer/verhuurder geëxploiteerd;
• 3. Het horecagedeelte heeft dezelfde openingstijden als die van het warenhuis/winkelcentrum. Daarbij is het niet toegestaan dat de additionele horecaruimte wordt verhuurd of anderszins in gebruik wordt gegeven aan derden ten behoeve van feesten en andere partijen.

Wanneer aan criterium 2 niet kan worden voldaan, is het mogelijk om een vergunning voor additionele horeca te verlenen, indien de ondernemer of de verhuurder op schrift stelt dat hij verantwoordelijk is voor de horeca-activiteiten.

Horeca binnen hotels
Hotels mogen op alle bouwlagen zalen gebruiken voor congressen, vergaderingen, symposia e.d. (ten behoeve van de dergelijke bijeenkomsten mag daarbij non-alcoholische drank en broodjes worden geserveerd). Dit gebruik is onder de bestemming 'Gemengd' toegestaan en is te vergelijken met de vergaderfaciliteiten binnen bijvoorbeeld de functie kantoor of binnen voorzieningen zoals bibliotheken en onderwijs. Voor de verhuur van zalen ten behoeve van congressen, vergaderingen e.d. (dus wanneer er geen sprake is van gebruik met een overwegend horeca karakter) is geen horecabestemming vereist.

Hotels met een exploitatievergunning voor horeca 2, 3 of 4 mogen op alle bouwlagen zalen gebruiken voor banqueting en recepties, mits dit gebruik ondergeschikt blijft aan de hoofdfunctie (zijnde de logiesfunctie).

Een aantal hotels in het gebied heeft een exploitatievergunning voor horeca 2. Horeca 2 in hotels betreft zaalverhuur voor recepties, vergaderingen, symposia, bruiloften en partijen. In tegenstelling tot panden waar horeca 2 de hoofdfunctie is (zoals discotheken, dansgelegenheden, zaalverhuur en sociëteiten) is de horeca 2 in hotels ondergeschikt aan de hoofdfunctie (zijnde de logiesfunctie). Bij hotels is om die reden nauwelijks of geen sprake van mogelijke aantasting van het woon- en leefklimaat. Voor de ruimtelijke uitstraling is de exacte plek van de horeca 2 in hotels dan ook weinig relevant. Vanuit een goede ruimtelijke ordening is er geen reden om dit vast te leggen op een bepaalde plek en daarom is dit niet op de verbeelding vastgelegd. Hotels met een exploitatievergunning voor horeca 2 mogen op alle bouwlagen zalen gebruiken voor bruiloften, partijen en als dansgelegenheid, mits dit gebruik ondergeschikt blijft aan de hoofdfunctie (zijnde de logiesfunctie). Het gaat in het plangebied om de horeca 2 in de volgende hotels: Barbizon, Victoria, Krasnapolsky, The Grand, Radison SAS en Renaissance.

Horeca 3 en 4 op het Binnengasthuisterrein
In het vigerende bestemmingsplan "Binnengasthuisterrein e.o." zijn de aanwezige horecavestigingen per pand en per bouwlaag aangeduid, met uitzondering van het Crea Café aan de Grimburgwal. Met de verhuizing van dit café naar de voormalige Diamantslijperij op het Roeterseiland is de horecabestemming op de locatie van het Crea Café komen te vervallen. Ter compensatie is in het bestemmingsplan de mogelijkheid opgenomen een nieuwe horecavestiging in de vorm van een café of restaurant (horeca 3) te realiseren, met een maximum oppervlak van 150 m². Deze mogelijkheid bestaat alleen voor de gebouwen aan weerszijden van het pand waarin het Crea Café gevestigd was, plus het Atriumgebouw en het pand waarin de beoogde bibliotheek wordt gerealiseerd.

Overige uitgangspunten
Vanwege de overlast die horeca in hogere bouwlagen kan veroorzaken voor de bewoners die direct naast of boven de vestiging wonen, is horeca alleen in de eerste bouwlaag toegestaan, tenzij een horecabedrijf zich al op hogere bouwlagen bevindt. Verder is horeca op de hogere bouwlagen mogelijk als dit met een aanduiding op de verbeelding is aangegeven.

6.7.4 Uitbreiding van horeca

De in de Nota Beleidsaanpassingen Bestemmingsplangebied 1012 genoemde mogelijkheden tot uitbreiding van horeca staan in onderstaand overzicht. Onder meer vanwege de effecten van horeca op het woon- en leefklimaat is ervoor gekozen om uitbreiding van horeca niet als een direct recht in het bestemmingsplan op te nemen. Hiermee wordt beoogd en gewaarborgd dat voor ieder nieuw horeca-initiatief een zorgvuldige belangenafweging plaatsvindt, waar onder meer de kwaliteitsimpuls en de gevolgen voor het woon- en leefklimaat en de functiemenging onderdeel van zijn.

Uitbreiding horeca 3 en 4 als onderdeel van een 'totaalconcept'.
Met een buitenplanse afwijkingsbevoegdheid kan het dagelijks bestuur horeca 3 (café) en 4 (restaurant e.d.) mogelijk maken als onderdeel van een totaalconcept. Horeca is daarbij ook mogelijk op de verdiepingen. Voorwaarde is dat de horeca onderdeel is van een totaalconcept binnen één individueel zelfstandig pand en een impuls betekent voor een groter gebied. In een totaalconcept is sprake van samenhang van de horeca met één of meer hoofdfuncties. De hoofdfunctie(s) moet(en) tenminste 1.000 m² bruto vloeroppervlak zijn. De horeca moet binnen het totaalconcept een aanvullend, ondersteunend en ondergeschikt onderdeel vormen. Het vloeroppervlak voor de horeca is maximaal 150 m² of 10% van het bruto vloeroppervlak.

Uitbreiding horeca 3 en 4 als onderdeel van een 'groot herontwikkelingsproject'.
Met een buitenplanse afwijkingsbevoegdheid kan het dagelijks bestuur horeca 3 (café) en 4 (restaurant e.d.) mogelijk maken in een pand van tenminste 5.000 m² bruto vloeroppervlak. Horeca is daarbij ook mogelijk op de verdiepingen. Voorwaarde is dat de horeca onderdeel is van een groot herontwikkelingsproject. Dit om monofunctioneel gebruik van grote panden tegen te gaan. De horeca kan zowel zelfstandig als additioneel zijn. Het vloeroppervlak voor de horeca is maximaal 10% van het bruto vloeroppervlak. Voorbeelden van grote herontwikkelingsprojecten zijn een aantal van de sleutelprojecten uit de Strategienota.

Mogelijkheid van 'zelfstandige horeca in grote hotels'.
Op dit moment mogen hotels horecavoorzieningen zoals een ontbijt-, eetzaal of bar hebben. Zolang deze voorzieningen enkel en alleen voor de eigen gasten toegankelijk zijn, worden deze gezien als onderdeel van het hotel (= additioneel). Deze horecafaciliteiten hebben geen aparte aanduiding op de bestemmingsplankaart.

Een aantal hotels heeft ook zelfstandige horeca die toegankelijk is voor mensen die geen gast zijn van het hotel. De overweging om zelfstandige horeca in hotels toe te staan komt onder meer voort uit het verzoek van enkele nieuwe hotelinitiatieven voor een zelfstandige horecavoorziening.
Bij grotere hotels past een goed restaurant dat ook toegankelijk is voor bezoekers die niet in het hotel overnachten. In het Hotelbeleid 2012-2015 staat als beleidsregel: het bevorderen van de interne - en externe functiemenging (in het pand). Zelfstandige horeca in een hotel van 1.000 m² of groter kan een bijdrage leveren aan de interne functiemenging. Een dergelijk hotel komt in aanmerking voor zelfstandige horeca 3 en 4 en is toegestaan op alle bouwlagen. Er geldt een maximale maat van 150 m² of maximaal 10% van het bruto vloeroppervlak. Zelfstandige horeca in hotels wordt geregeld met een binnenplanse afwijking.

Bij het hotel/restaurant is een terras in de openbare ruimte toegestaan, als de horeca zich in de eerste bouwlaag bevindt (en er dus zicht op het terras is).

Uitbreidingsmogelijkheden voor horeca 2 (discotheken, dansclubs)
Met een wijzigingsbevoegdheid kan het dagelijks bestuur aan het Damrak, Rokin, Nieuwezijds Voorburgwal, Martelaarsgracht, Prins Hendrikkade en de Dam nieuwe horeca 2 vestigingen mogelijk maken voor het "nieuwe" nachtleven. Gedacht moet worden aan gemengde vormen van horeca 2, met overdag gebruik als bijvoorbeeld restaurant, vergader- of expositieruimte en 's avonds voor performances en zogenaamde 'clubben'. In totaal zijn drie nieuwe vestigingen mogelijk. De horeca 2 mag is toegestaan op zowel de begane grond, als op de verdiepingen. Voorwaarden zijn een open uitstraling en gebruik overdag (bijv. als horeca 3 of 4). Het maximum vloeroppervlak is 1.000 m². Vanwege het brede profiel en de geringe druk op het woon- en leefklimaat is voor deze straten gekozen.

Uitbreidingsmogelijkheden in de straten van de straatgerichte aanpak, inclusief de Rode Loper

Damstraat, Oude Doelenstraat, Oude Hoogstraat, Warmoesstraat
Het dagelijks bestuur heeft de bevoegdheid om via een binnenplanse afwijking uitbreiding van bestaande horeca naar de eerste verdieping (tweede bouwlaag) mogelijk te maken in de Damstraat, Oude Doelenstraat, Oude Hoogstraat, Warmoesstraat. Daarbij moet het duidelijk zijn dat de uitbreiding een bijdrage levert aan de transformatie van het plangebied en dat de uitbreiding de functiemenging ten goede komt. Ook mag het woon- en leefklimaat door de uitbreiding niet onder druk komen te staan. Voorwaarde is dat op de hoger gelegen verdieping(en) zelfstandige woningen worden gerealiseerd.

Nes e.o, Damrak, Nieuwendijk e.o.
In deze gebieden is uitbreiding van horeca in principe niet mogelijk, met uitzondering van de regeling voor een totaalconcept en een groot herontwikkelingsproject (bijv. de Vleeshal en het Fortisgebouw).

Beursplein
Aan het Beursplein zijn via een buitenplanse afwijkingsbevoegdheid twee nieuwe vestigingen van horeca 3 of 4 mogelijk in de Bijenkorf en de Euronext. Nieuwe horeca is ook mogelijk in de Beurs van Berlage in het kader van een nieuw programma.

Rokin en Oude Turfmarkt
Aan de oostzijde van het Rokin zijn met een buitenplanse afwijking twee nieuwe horeca 3- of horeca 4-vestigingen mogelijk en ook aan de Oude Turfmarkt zijn twee nieuwe horeca 3- of horeca 4-vestigingen mogelijk. Het vloeroppervlak voor deze nieuwe horeca 3- of horeca 4-vestigingen is maximaal 250 m², waarbij als voorwaarde geldt dat de horeca zich ook op de begane grond bevindt.

Horecadakterrassen

Mede naar aanleiding van concrete verzoeken en vanwege de bijdrage die horecaterrassen op daken kunnen leveren aan de transformatie van het plangebied is voor het dagelijks bestuur een afwijkingsbevoegdheid opgenomen die een dakterras bij een horecavoorziening mogelijk maakt, mits aan een aantal voorwaarden wordt voldaan:

• het pand moet bouwkundig geschikt zijn voor een dakterras;
• de horecavoorziening moet ook op de hogere bouwlagen mogelijk of reeds aanwezig zijn;
• er moet toezicht vanuit de horecalokaliteit zijn op het terras. Het terras moet daarom aangrenzend aan de horecavoorziening zijn gesitueerd;
• bij nieuw te realiseren borstwering geldt dat deze moet voldoen aan de welstandscriteria;
• alleen terrassen bij horeca 3 en horeca 4;
• geen dakterras aan de achterzijde van gebouwen die in een gesloten bouwblok liggen;
• bij de situering van het dakterras moet rekening worden gehouden met het woon- en leefklimaat.