Postcodegebied 1012

6.3 Kantoren

6.3.1 Algemeen

In de binnenstad bevindt zich ruim 13% van de totale kantoorruimte van de metropoolregio. Van alle kantoren in Amsterdam zit 24% in de binnenstad.
De kantorensector bestaat uit: zakelijke dienstverlening (advocatenkantoren, reclamebureaus, ICT etc.), financiële dienstverlening (beursgerelateerde bedrijven, banken en het verzekeringswezen) en overige dienstverlening ((semi-) overheidsinstellingen, non-profitorganisaties, uitgeverijen, makelaardij etc).
In 2010 zijn in de binnenstad ruim 39.000 mensen werkzaam in de kantorensector. Ruim 27.000 daarvan werken in de zakelijke en financiële dienstverlening. Het aantal vestigingen ligt op 7.900.
In het plangebied werken ongeveer 6.200 mensen in ongeveer 1.070 kantoren. Binnen de kantorensector zorgt de zakelijke dienstverlening voor de meeste werkgelegenheid. Het gaat om relatief kleine kantoren van gemiddeld vier personen per vestiging.

werkzame personen	vestigingen
Zakelijke dienstverlening	2.696	698
Financiële dienstverlening	2.339	109
Overige dienstverlening	1.172	263
Totaal	6.208	1070

Aantal werkzame personen en vestigingen in het plangebied

Het plangebied kent geen concentratie van kantoren. De kantoren liggen verspreid en het grootste kantoor in het gebied is de Kas Bank aan de Nieuwezijds Voorburgwal. Bij de Kas Bank werken 800 mensen. De AEX aan het Beursplein heeft ongeveer 200 werknemers.

Kas Bank, Nieuwezijds Voorburgwal

Kantoor Regioplan, Nieuwezijds Voorburgwal

De UvA heeft verschillende kantoorvestigingen. De grootste is het Maagdenhuis aan het Spui. Het kantoor van Regioplan BV aan de Nieuwezijds Voorburgwal is vooral opmerkelijk vanwege de architectuur. Er werken ongeveer 70 mensen. Verder zijn er veel kleinere kantoren (bijvoorbeeld aan de Nieuwezijds Voorburgwal en de Geldersekade), waaronder ook een aantal 'eenpitters'. Dit zijn de zzp-ers (zelfstandige zonder personeel) die zich vanaf 2008 moeten registreren in het Handelsregister.

Kantoren in de creatieve sector
Naast de eerder genoemde hoofdfuncties in de kantorensector (zakelijke-, financiële- en overige dienstverlening) is de creatieve industrie een belangrijke factor in de Amsterdamse economie. Onder de creatieve industrie vallen:

• kunsten (podiumkunsten, scheppende kunsten, dienstverlening voor kunstbeoefening, musea en galerieën);
• media & entertainment (uitgeverijen, journalistiek, fotografie, filmindustrie, radio en televisie);
• creatieve zakelijke diensten ( reclame, interieur- en modeontwerp, architectuur en stedenbouw).

De creatieve industrie is niet in te delen bij één van de hoofdfuncties. Behalve de creatieve kantoorwerkgelegenheid gaat het om de werkgelegenheid bij de culturele instellingen en bij bedrijven. Zelfs detailhandel en horeca hebben raakvlakken met de creatieve sector. De 'creatieve zakelijke dienstverlening' neemt overigens de belangrijkste plaats in.

De stadsdelen Centrum (met 15.410 werkzame personen) en Zuid (met 10.004 werkzame personen) vormen in absolute aantallen nog steeds het hart van de creatieve industrie in Amsterdam. Kenmerken als een fijnmazige bebouwingsstructuur, de vele functies en ontmoetingsplekken, een ruim aanbod aan culturele voorzieningen, een tolerante sfeer, dragen bij aan een goede voedingsbodem voor creatieve bedrijven.

In het plangebied zijn verschillende kantoren in de creatieve sector. In de Bethaniendwarsstraat en op de Oudezijds Achterburgwal zitten onder andere grafsich ontwerpers en architecten. In de kantoorgebouwen aan de Nieuwezijds Voorburgwal 120 en 130 zijn ook kantoren met creatieve industrie. Rokin 75 is een 'broedplaats' voor de creatieve industrie. Het pand heeft zeven verdiepingen en huisvest 'app developers', kledingontwerpers, designers, schilders, reclamebureaus etc. Overigens is dit een tijdelijke invulling. Dat laatste geldt ook voor het C&A-pand aan het Damrak waarin een aantal creatieve ondernemers zit.

6.3.2 Ontwikkeling

Sinds 2006 is de werkgelegenheid in de kantorensector in de binnenstad langzaam toegenomen van 36.000 arbeidsplaatsen tot 37.400 in 2008. De cijfers voor 2010 laten een groei zien naar 38.900 arbeidsplaatsen. De (voorlopige) percentages voor 2011 geven aan dat het aantal vestigingen met 6,5% is toegenomen (van circa 7.900 in 2010 naar circa 8.400 in 2011). Het aantal werkzame personen is daarentegen met 2,8% afgenomen (van circa 38.900 in 2010 naar circa 37.400 in 2011). Deze trend is ook zichtbaar in het plangebied. Daar steeg het aantal kantoren en het aantal werkzame personen (ondanks het verdwijnen van een aantal grotere kantoren zoals bijvoorbeeld Fortis aan het Rokin). Het effect van de economische crisis is mogelijk pas in de komende jaren te zien.

2008	werkzame personen	vestigingen
Burgwallen Oude Zijde	2.007	360
Burgwallen Nieuwe Zijde	3.274	565
2010
Burgwallen Oude Zijde	2.727	462
Burgwallen Nieuwe Zijde	3.480	608

Aantal werkzame personen en vestigingen in Burgwallen Oude Zijde en Burgwallen Niieuwe Zijde

Binnen de kantorensector laten 'zakelijke dienstverlening' en 'overige kantoren' een groei zien van zowel het aantal vestigingen als werkzame personen.

De 'financiële dienstverlening' (beursgerelateerd, banken, verzekeringen) laat ten opzichte van 2008 een daling zien van het aantal vestigingen met 8% en van het aantal werkzame personen met 6%. In de creatieve sector in de binnenstad is het aantal werkzame personen sinds 2006 gestegen met 7,3% (voor heel Amsterdam ging het om een groei van 9,5%). De grootste groei zit in de creatieve zakelijke dienstverlening.

Een nieuwe ontwikkeling is het realiseren van kantoorverzamelgebouwen voor de verhuur van vaste of tijdelijke werkplekken. De achterliggende gedachte is dat bedrijven/freelancers die bij elkaar in de buurt zijn gehuisvest, elkaar kunnen inspireren en onderling kunnen profiteren van elkaars expertise, arbeid en netwerk. De vraag naar deze van vorm van kantoorruimte waarbij gebruik kan worden gemaakt van allerlei faciliteiten, is de afgelopen jaren sterk toegenomen. Voorbeeld van een kantoorverzamelgebouw in het plangebied is het al eerder vermelde pand Rokin 75.

De leegstand in kantoren in Amsterdam en de regio is toegenomen als gevolg van de omvangrijke oplevering van nieuwe kantoorruimte en gedaald kantoorgebruik (vooral door de economische crisis). De totale voorraad kantoorruimte in de binnenstad is per 1 januari 2011 1,7 miljoen m2. In heel Amsterdam is de voorraad 7,5 miljoen m2, in de metropoolregio 13,8 miljoen m2. Het aandeel van de binnenstad binnen de regionale voorraad kantoorruimte ligt daarmee met 12,5%, iets lager dan 2 jaar geleden (13,3%). Het percentage leegstand van kantoren ligt per 1 januari 2011 in Amsterdam op 16,5%, in de binnenstad op 15,5%. Ten opzichte van 2009 steeg de leegstand voor heel Amsterdam met 1,5% en voor de binnenstad met 0,5%.

De leegstand van kantoren in de binnenstad betreft de herontwikkeling van met name een aantal grotere panden (die overigens wel een tijdelijke invulling hebben met ondernemers die in de creatieve sector werkzaam zijn). Voorbeelden zijn het pand van Duijnter aan de Vijzelstraat en binnen het plangebied zijn dat het voormalige Fortispand aan het Rokin, een deel van het C&A-pand aan het Rokin en de verdiepingen van het Foodplazagebouw achter het Koninklijk Paleis.

Het pand van de voormalige Optiebeurs aan het Rokin wordt verbouwd tot nieuw kantoor voor het NRC

De redactie van de NRC heeft zich eind 2012 met 250 journalisten en ruim honderd overige medewerkers gevestigd in het voormalig pand van de optiebeurs aan het Rokin. Op de verdiepingen werken de redacties en op de begane grond is een (openbare) horeca- en debatgelegenheid. De NRC heeft, vanwege de interactie tussen de krant en de Amsterdammers bewust gekozen voor vestiging in het hart van de stad. De komst van het NRC kantoor geeft een impuls aan de ontwikkeling van de Rode Loper (het herinrichtingsproject van de openbare ruimte boven het tracé van de Noordzuidlijn).

Behalve de economische crisis en de herontwikkeling van een aantal grote panden heeft het 'nieuwe werken' invloed op de vraag naar kantoorruimte. Onder het nieuwe werken wordt verstaan: flexibele werkplekken, thuis, onderweg en op andere locaties. De ruimtevraag daalt aanzienlijk door deze manier van werken. In 2010 telt Amsterdam 41.790 eenmanszaken ('zelfstandige zonder personeel' (zzp-er)). Dit betekent dat negen van de 100 vestigingen in Amsterdam geleid worden door een zzp-er. Uitgedrukt als percentage van de beroepsbevolking heeft Amsterdam 11% zzp-ers (Nederland 9%). In de periode 2008-2011 is het aantal zzp-ers verdubbeld. Deze stijging komt voor een deel doordat zzp-ers, beoefenaars van vrije beroepen (artsen, notarissen, consultants, kunstenaars, fysiotherapeuten et cetera) met ingang van 1 januari 2010 geregistreerd moeten zijn. Het gevolg is dat het totaal aantal vestigingen en werkzame personen veel hoger is uitgevallen dan op basis van de reguliere groei was te verwachten. De sterkste groei vond plaats in de zakelijke dienstverlening, waaronder advocaten, adviseurs en onderzoekers. Het aantal vestigingen voor zakelijke dienstverlening steeg tussen 2008 en 2010 met 1.328, het aantal werkzame personen met 1.727.

In Amsterdam zijn de creatieve industrie, de zakelijke dienstverlening en ICT -sectoren, met traditioneel veel zzp-ers, goed vertegenwoordigd. In absolute aantallen zijn veel zzp-ers gevestigd in de stadsdelen West, Zuid en Centrum. Op 1 januari 2010 telt de binnenstad 8.131 eenmanszaken; 19% van het totaal aantal eenmanszaken in Amsterdam. De meeste zijn werkzaam in advisering en onderzoek (2.564), cultuur, sport en recreatie (1.524) en informatie en communicatie (935). De voorlopige cijfers voor 2011 geven een groei van ruim 15% aan, van 8.131 naar 9.402 vestigingen.

6.3.3 Uitgangspunten

Kantoren zijn overal toegestaan binnen (de subcategorieën van) de bestemming 'Gemengd - 1' en 'Gemengd - 2'. In panden in winkelstraten met de bestemming 'Centrum - 1' en 'Centrum - 2' zijn op de begane grond alleen kantoren met een publiekstrekkende baliefunctie toegestaan.

In panden in winkelstraten met de bestemming 'Centrum - 3' en 'Centrum - 4' zijn ook kantoren zonder publiekstrekkende baliefunctie toegestaan. Op de verdiepingen zijn kantoren binnen de bestemming 'Centrum' wel toegestaan.

De werkfunctie in het centrum wordt beschermd door grote werkpanden te reserveren voor de werkfunctie. De afgelopen jaren is is de vraag naar grootschalige kantoorpanden echter sterk gedaald. Tegelijkertijd is met name in het plangebied een intensivering van de woonfunctie gewenst om op die manier een meer evenwichtige functiebalans te krijgen. Deze ontwikkelingen hebben er toe geleid dat in werkpanden groter dan 1.000 m² die voorheen gereserveerd werden voor de werkfunctie, wonen voortaan mogelijk wordt gemaakt door middel van een wijzigingsbevoegdheid. Voorwaarde is dat een deel van het pand wordt gebruikt voor een andere functie dan wonen. Bij samengevoegde panden is het streven dat de parcellering wordt hersteld. (zie ook paragraaf 6.2.3.).