Buitengebied

3.2 Water

In de beleidsparagraaf is reeds naar voren gekomen dat de vraagstukken inzake water in de deelgebieden onderling van elkaar verschillen. In het LOP is reeds een analyse gemaakt van de waterhuishoudkundige situatie, zowel aangaande het grond- als het oppervlaktewater. De afbeeldingen uit deze paragraaf zijn afkomstig uit het LOP.

Bron: LOP (Brons en Partners)

Watersysteem

De ligging van Veenendaal op de gradiënt van de Utrechtse Heuvelrug naar de Gelderse Vallei heeft tot gevolg dat ook de waterhuishouding verschillende karakteristieken heeft. De waterhuishouding van Veenendaal staat onder invloed van zowel de Utrechtse Heuvelrug als het Veluwemassief. Van beide kanten komt grondwater naar het lager gelegen gebied, dat globaal bij de Grift / het Valleikanaal bij elkaar komt. De Gelderse Vallei kent al eeuwenlang wateroverlast. In het zuiden zorgde de Nederrijn voor regelmatige overstromingen. Het bekenstelsel voerde veel water aan van de Veluwe, dat via de Eem naar de voormalige Zuiderzee werd afgevoerd. Kwelwater verzamelde zich aan de voet van de Utrechtse Heuvelrug. Door afgraving van het hoogveenkussen bij Veenendaal werd de overlast verergerd. De strijd tegen het water is af te lezen aan een stelsel van noord-zuid lopende watergangen en dwarskaden. De ontwikkeling van het watersysteem is nauw verbonden met de ontstaansgeschiedenis van Veenendaal.

De belangrijkste watergang van Veenendaal is de Grift, ook wel Valleikanaal genoemd. Deze voert het water uit het Binnenveld, door Veenendaal af naar het noorden. In de zomermaanden wordt Rijnwater via de Grift het gebied ingelaten om de sloten op peil te houden. De Zijdewetering wordt voornamelijk gevoed met water uit de gemeente Ede en stroomt door het gebied Fort Buursteeg. Net buiten de gemeentegrens staat deze wetering in verbinding met het Valleikanaal. De vroegere wijken of turfvaarten zijn inmiddels gedempt en sommige zijn belangrijke uitvalswegen van Veenendaal geworden.

Kwel en inzijging

Op de hogere zandgronden van de Heuvelrug zakt het neerslagwater de bodem in. Dit wordt inzijging genoemd. Het water legt in de bodem als grondwater een weg naar beneden af en beweegt daarbij ook opzij. Grondwater beweegt zich daarheen waar de tegendruk lager is. In de lagere delen van de flanken komt het water hierdoor omhoog, zoals het principe van communicerende vaten. Dit wordt kwel genoemd. Op plekken waar er gemiddeld meer water uittreedt dan er neerslag de bodem inzakt is er sprake van kwel. Kwelrijke plaatsen hebben doorgaans grote natuurpotenties. De Hellen danken hun natuurwaarde grotendeels aan kwel en rond Fort aan de Buursteeg en het Meeuwenkampje worden de ecologische potentie als gevolg van kwel onderkend. Gebieden met inzijging zijn gevoelig voor verdroging, onder meer doordat regenwater in stedelijk gebied via het riool wordt afgevoerd en niet de grond in kan zakken. Het kaartje 'kwel en inzijging' laat zien waar rond Veenendaal inzijgingsgebieden en kwelgebieden liggen.

Bron: LOP (Brons en partners)

Waterkwaliteit

Het water van de Zijdewetering bevat veel voedingsstoffen, dat wil zeggen fosfaat en nitraat. De bovenstrooms gelegen RWZI Ede en het stedelijk gebied van Ede zijn hiervan de oorzaak. Een extra zuiveringstrap op RWZI Ede zal leiden tot minder voedingsstoffen in het water. De realisatie van de extra zuiveringstrap is gepland in 2011. De waterkwaliteit van het Valleikanaal is beter dan de Zijdewetering en bevat minder nutriënten.

Boringsvrije zone

In het kader van de grondwaterbescherming is op de verbeelding de zogenaamde boringsvrije zone als bedoeld in de Provinciale Milieuverordening Utrecht aangegeven. Deze boringsvrije zone is gebiedsaanduiding in de regels opgenomen.

Een boringsvrije zone is een gebied waar de onttrekking van water plaatsvindt onder slecht dorolatende aardlagen. Het beschermingsregime van de boringsvrije zone is gericht op het tegengaan van activiteiten, die de beschermende functie van de slecht doorlatende bodemlagen teniet kunnen doen.