Twello Zuidwest

3.2 Cultuurhistorie

Vanuit cultuurhistorisch oogpunt zijn binnen het plangebied van belang:

• de historische infrastructuur met de daaraan gelegen lintbebouwing;
• Duistervoorde (beschermd dorpsgezicht);
• de oudste naoorlogse woonwijken (wederopbouwperiode);
• buitenplaats de Steltenberg;
• Havekes Mölle en directe omgeving.

Historische infrastructuur met daaraan gelegen lintbebouwing

Binnen het plangebied zijn de oude wegen - H.W. Iordensweg-westzijde, Duistervoordseweg en Molenstraat - herkenbaar aan de gevarieerde en veelal kleinschalige lintbebouwing uit verschillende perioden. Daarbinnen is vooral het relatief grote aantal min of meer gave woningen uit de eerste decennia van de twintigste eeuw een opvallend gegeven. De meest waardevolle bebouwing bestaat uit een dubbele woning aan de H.W. Iordensweg (nrs. 50-52), een ensemble van drie dubbele woningen aan de Duistervoordseweg (nrs. 94 t/m 104) en een villa aan de Martinusweg (nr. 25).

Duistervoorde

Tegenwoordig vormt Duistervoorde binnen de sterk gegroeide dorpskern Twello een aantrekkelijk geheel, waaraan de rijke ontstaansgeschiedenis nog goed valt af te lezen. Het waardevolle ensemble, waaronder de statige Kerklaan, het huis Duistervoorde, de monumentale kerk en een voormalige boerderij omringd door oude opgaande bomen en deels nog open landerijen is aangewezen als beschermd dorpsgezicht (op grond van de gemeentelijke erfgoedverordening). In bijlage 2 wordt de cultuurhistorische waarde van het gebied Duistervoorde uitgebreid toegelicht. Hier wordt ingegaan op de geschiedenis, de huidige karakteristieke waarden en de begrenzing van het beschermd dorpsgezicht. Ook wordt een nadere typering gegeven van de te beschermen waarden.

De oudste naoorlogse woonwijken (wederopbouwperiode)

Binnen het plangebied zijn De Veldjes (Nicolaas Maesstraat e.o.) en het Molenveld c.a. de oudste naoorlogse woonwijken. Beide woongebieden kwamen tot stand op basis van het uitbreidingsplan van 1953. Uit onderzoek naar de cultuurhistorische waarden is gebleken dat geen van beide wijken zo waardevol is dat een zware stedenbouwkundige bescherming als de aanwijzing als beschermd dorpsgezicht wenselijk is. Dat neemt niet weg dat toch sprake is van zekere cultuurhistorische waarden.

Het gebied De Veldjes is een redelijk gaaf bewaard gebleven en visueel-ruimtelijk samenhangend geheel. Waardevol is de stedenbouwkundige opzet met de verbijzonderingen daarin: de precieze ligging van straten en plantsoenen, de verspringende voorgevelrooilijnen en de zaagtandvormige voorgevelrooilijn van sommige blokken. De woningwetwoningen gebouwd in opdracht van de voormalige R.K. Woningbouwvereniging “Goed Wonen” vormen de meest waardevolle bebouwing binnen de wijk, in het bijzonder het ensemble aan de Nicolaes Maesstraat.

Het Molenveld c.a. heeft een eenvoudige stedenbouwkundige opzet met minder verbijzonderingen in de stedenbouwkundige opzet dan De Veldjes. Kenmerkend voor de wijk en de ontstaansperiode is het licht gebogen beloop van het Molenveld en de dit beloop volgende voorgevelrooilijnen, alsmede de ligging en vorm van de driehoekige plantsoenen op de hoeken van de Deken Rekveltstraat met de Molendwarsstraat en de Pendelstraat. Binnen het bebouwingsbeeld zijn vooral de woningblokken aan het Molenveld 9 t/m 27 en de Deken Rekveltstraat 18 t/m 24 waardevol. De woningen aan de Deken Rekveltstraat onderling verbonden door middel van garages vormen aan de zuidwestzijde een bijzondere beëindiging van het bouwblok tussen de Molendwarsstraat en de Pendelstraat.

Buitenplaats De Steltenberg

De Steltenberg is een negentiende-eeuwse buitenplaats aan de westzijde van de H.W. Iordensweg. Het complex omvat behalve het hoofdgebouw ook een koetshuis/dienstwoning; beide panden zijn rijksmonument. Rondom het huis ligt een in de landschapsstijl aangelegde tuin.

Havekes Mölle c.a.

De Havekes Mölle (Havekespad 13) is een in 1898 gebouwde achtzijdige korenmolen met stelling op een gemetselde voet en een houten, met riet bedekte romp. De molen is een beschermd rijksmonument net als de witgepleisterde molenaarswoning (Havekespad 12). Voor de molen, tussen het Havekespad en de Molenstraat, ligt een open grasveld, waarover een fraai zicht is op de molen en de daarachter gelegen molenaarswoning.