| Plan: | Twello Zuidwest |
|---|---|
| Status: | vastgesteld |
| Plantype: | bestemmingsplan |
| IMRO-idn: | NL.IMRO.0285.171018-VS00 |
Ligging
Twello, de hoofdkern van de gemeente Voorst ligt centraal binnen de gemeente. Het dorp ligt aan de N344 tussen Apeldoorn en Deventer. Via de H.W. Iordensweg heeft Twello aansluiting op de rijksweg A1. De in 1888 geopende spoorlijn Apeldoorn-Deventer loopt dwars door het dorp. Twello wordt aan de noord-, oost- en westzijde omringd door een lommerrijke landgoederenzone, die de dorpsrand maakt tot een aantrekkelijk parkachtig gebied. Van de verschillende landgoederen en buitenplaatsen ligt alleen de aan de H.W. Iordensweg gesitueerde Steltenberg binnen het plangebied. In het zuidwesten grenst het meer rationele ontginningslandschap rondom Wilp-Achterhoek aan het dorp. De Twellose beek komt aan de zuidzijde de dorpskom binnen en stroomt in noordoostelijke richting door de kom van het dorp. Daarbinnen vormt de beek met zijn groene oevers een markant element.
Ontstaans- en ontwikkelingsgeschiedenis
Twello is ontstaan op een rivierduin van de IJssel en wordt voor het eerst genoemd rond 1300. Lange tijd blijft het een klein dorp met verspreide agrarische bebouwing rondom de kerk aan de Dorpsstraat en een klein bebouwingscluster rond het huis Duistervoorde. Dit huis wordt al in 1358 genoemd.
Vooral vanaf de 18e eeuw ontstaan rondom het dorp verschillende buitenplaatsen, die deels echter teruggaan op oudere adellijke huizen. Met de aanleg van de straatweg en de spoorlijn in de 19e eeuw neemt de bereikbaarheid van Twello sterk toe. Welgestelde stedelingen bouwen met name langs de rijksstraatweg nieuwe villa's en landhuizen.
Het spoor trekt bedrijvigheid aan en Twello groeit al snel uit tot een regionaal centrum voor vleesverwerking. Het dorp groeide aanvankelijk vooral aan en nabij de oude linten; later - vooral vanaf de jaren vijftig van de twintigste eeuw - ontstonden aan de zuid- en westkant van het oude dorp relatief grootschalige uitbreidingen. Met deze uitbreidingen is ook Duistervoorde deel uit gaan maken van de aaneengesloten bebouwde kom van Twello. Na het verdwijnen of verplaatsen van de oude industrieën, blijft Twello zich verder ontwikkelen als vestigingsplaats voor de lokale en (op beperkte schaal) regionale woningvraag en bedrijvigheid.
Ruimtelijke hoofdstructuur
De ruimtelijke hoofdstructuur van Twello wordt gekenmerkt door enkele belangrijke min of meer oost-west gerichte historische infrastructurele lijnen, namelijk de Rijksstraatweg, de spoorlijn Apeldoorn-Deventer en de Duistervoordseweg, welke zich verder oostwaarts voortzet in de Dorpsstraat en Binnenweg. Daaraan zijn later toegevoegd de route Jupiter-Beethovenlaan-Maarten Tromplaan en de Zuiderlaan, die de dorpskom aan de zuidkant begrenst en een eerste aanzet vormt tot een randweg om het dorp richting Rijksstraatweg. Eerdergenoemde H.W. Iordensweg is de belangrijkste noord-zuid gerichte doorgaande route. Aan de westzijde vormt de Molenstraat een oude verbinding tussen de Rijksstraatweg en de Duistervoordseweg; de straat ontleent zijn naam aan de daar staande korenmolen. In de zone rondom de spoorlijn, min of meer het hart van het dorp, is sprake van een grote menging van functies en bebouwing van verschillende ouderdom. Centraal ligt het dorpscentrum en het voormalige Dumecoterrein. Als ruggengraat van deze zone kan de Duistervoordseweg worden gezien, die tussen het dorpscentrum en het historische Duistervoorde loopt. Ten zuiden van deze zone liggen voornamelijk homogeen opgebouwde woongebieden.
Inzoomend op het plangebied Twello Zuidwest kan onderscheid worden gemaakt tussen de historische dorpslinten, het cultuurhistorisch waardevolle gebied Duistervoorde, de naoorlogse woongebieden en de nieuwbouw op het voormalige Dumecoterrein. Hieronder volgt een korte beschrijving van deze gebieden.
Dorpslinten
Kenmerkend voor de oude dorpslinten is hun langgerekte en relatief brede profiel, waar ondanks de grote variatie aan bebouwing toch een zekere eenheid van uitgaat. De afwisseling tussen bebouwing en open ruimten is een kenmerkend onderdeel van de linten. Binnen de dorpslinten is, in vergelijking met de andere gebieden in Twello, sprake van een relatief grote menging van functies. De Duistervoordseweg is een smaller bebouwingslint met meer kleinschalige (historische) bebouwing. De H.W. Iordensweg is een drukke uitvalsweg met vooral lintbebouwing aan de westzijde. De bebouwing, overwegend kleinschalig van karakter, dateert hoofdzakelijk uit de 20e eeuw. De functiemenging is gering; bijzondere elementen zijn de buitenplaats Steltenberg en de Molukse kerk.
Duistervoorde
Een bijzonder gebied in Twello vormt Duistervoorde. Rond het huis Duistervoorde ontstond vanaf de 17e eeuw hier geleidelijk een katholieke enclave met kerk, pastorie, begraafplaats, café, school en boerderijen. Dit compacte bebouwingscomplex heeft eeuwenlang temidden van bouwland en weiden gelegen. Met de groei van Twello raakte Duistervoorde ingeklemd tussen de uitbreidingswijken, maar nog altijd vormt het een groene en historische enclave binnen het dorp met een karakteristieke sfeer. Het van oost naar west langgerekte gebied strekt zich uit tussen de Molenstraat en het bedrijventerrein Engelenburg-Noord. De historische bebouwingskern, met een kerk, het 19e eeuwse huis Duistervoorde en het voormalige café als blikvangers, bevindt zich aan het oostelijke uiteinde van de monumentale met eiken beplante Kerklaan. Aan de noordzijde van de Kerklaan bevindt zich het sportterrein van S.V. Voorwaarts en een boerderijcomplex. Aan de zuidzijde ligt de vroeg-19e eeuwse RK begraafplaats, later uitgebreid aan de noordoostzijde.
Naoorlogse woongebieden
De naoorlogse woongebieden in Twello Zuidwest kennen een planmatige aanleg met een hiërarchisch stratenpatroon en een zorgvuldige afwisseling tussen openbare groene ruimten en bebouwing. Brede ontsluitingswegen lopen dwars door de buurten of liggen aan de rand ervan. Al naar gelang de tijdsgeest, is gebruik gemaakt van verkavelingen met rechte (ingericht voor autoverkeer) of kronkelige (ingericht als verblijfsgebied) wegen. De meest recente wijken kennen een meer thematisch verkavelingspatroon. Hieronder wordt ingezoomd op de naoorlogse woongebieden.
Een ruime woonbuurt die geleidelijk is uitgebreid en wordt gekenmerkt door een mix van meer traditionele en moderne bebouwing. De bebouwingsdichtheid neemt toe naar het westen (Duistervoorde). Ook verandert daar het rechtlijnige wegenstelsel in een kronkelig wegenpatroon.
Rationeel verkavelde wijk met een duidelijke hiërarchie in verkeerswegen en een grote herhaling van dezelfde typen woonblokken. Het verkavelingspatroon heeft geen relatie met de ondergrond. Wel is er veel aandacht besteed aan de verhouding groen en bebouwing. Binnen de relatief grote wijk zijn meerdere kleinschalige woonbuurten te herkennen met een eigen karakteristiek. Aan de randen van deze buurten en de wijk liggen veelal grotere (half-)vrijstaande woningen.
In stedenbouwkundig opzicht is dit een overgangswijk waarin een strakke verkaveling samengaat met de introductie van woonerven. De wijk maakt een ruime en groene indruk, met een bijzonder klein woonbuurtje ten westen van het park Jachtlust met rijtjes seniorenwoningen in een groene openbare ruimte.
Grote woonwijk in het zuidwesten van Twello waar de woonbuurten rondom een centraal gelegen groenzone zijn gelegen. De bebouwing bestaat overwegend uit eengezinswoningen. Langs de randen van de buurten en de groenzone bevinden zich meer luxe woonmilieus met (half-)vrijstaande woningen in een ruime groene omgeving.
Een deel van de nieuwbouw van het voormalige Dumeco terrein behoort ook tot het plangebied. Deze nieuwbouw kenmerkt zich door schilderachtige, dorpse straten met een afwisselende en diverse architectuur. De schuren zijn afgedekt met een kap waarbij natuurlijke materialen worden gebruikt. De uitstraling van de wijk is eigentijds en vernieuwend door de bijzondere stedenbouwkundige opzet. De diversiteit aan typen en vormen en de onregelmatige vormgeving van de straatwanden geven de woonwijk een eigen identiteit en uitstraling.