Hoevelaken-Noord

2.2 Ruimtelijke structuur

2.2.1 Bebouwingsstructuur

Binnen het plangebied wordt een aantal buurten onderscheiden die elk een eigen karakter hebben. De oude dorpsstraten (Ooster- en Westerdorpsstraat) en de aangrenzende bebouwing vormen een 'lint' aan de zuidelijke grens van het plangebied. De bebouwing langs de dorpsstraten is intensief en zeer divers zowel qua bouwperiode als qua bouwstijl.
Aan de dorpsstraten zijn verschillende boerderijen gelegen. Geen van deze boerderijen wordt nog agrarisch gebruikt. Het algemene beeld van de dorpsstraten wordt bepaald door vrijstaande en twee-onder-één-kap woningen en dit kenmerkende beeld zal zo behouden moeten blijven.

Het centrumgebied omvat een deel van de Wester- en Oosterdorpsstraat en tevens De Brink en De Wiekslag. Langs de Wester- en Oosterdorpsstraat is ter plaatste van het centrum bebouwing van eind jaren '70 van de vorige eeuw terug te vinden. In deze tijd heeft een reconstructie van het centrum plaatsgevonden.
De hoogte van de bebouwing in het centrum bestaat uit maximaal twee lagen met een kap. De openbare ruimte is in het centrumgebied erg stenig. Panden staan veelal dicht tegen de straat en er zijn geen voortuinen bij de panden.
Grenzend aan de westzijde van het centrum ligt de buurt Weldam. In Weldam bevinden zich overwegend vrijstaande villa's met riante tuinen. Ook komen twee-onder-één-kap woningen voor.

In Kantemars en Meerveld bevinden zich in vele varianten woningen met twee lagen en een kap. In Kantemars zijn de meeste woningen in rijen geschakeld. In Meerveld is de diversiteit van de woningen groot. Naast rijwoningen zijn in deze buurt tevens twee-onder-één-kap woningen en vrijstaande woningen te vinden. Op enkele plaatsen zijn bijzondere woningen gebouwd, wat resulteert in een afwisselend woongebied.

2.2.2 Verkeerstructuur

Het verleden is op een aantal plaatsen nog herkenbaar door historische structuren. Het gaat hierbij dan voornamelijk om de 'historische linten' Oosterdorpsstraat en Westerdorpsstraat (zie afbeelding). Deze wegen kunnen aangemerkt worden als ruimtelijke dragers en belangrijkste ontsluitingswegen met hun eigen karakteristiek. Zij zorgen voor een overzichtelijke hoofdstructuur van het gebied met aanknopingspunten voor oriëntatie. De Veenwal aan de noordzijde van het plangebied heeft ook een eigen kenmerkende karakteristiek waarbij het oude slagenlandschap duidelijk is terug te zien, in de overgang van het stedelijk naar het landelijk gebied. De Hogebrinkerweg vormt aan de oostzijde van het plangebied een belangrijke verbinding naar de Wester- en Oosterdorpsstraat. Voor de afwikkeling van het woon-werkverkeer en het doorgaande verkeer zijn de Wester- en Oosterdorpsstraat erg belangrijk. De verschillende buurten worden door meerdere wegen aangesloten op de ontsluitingswegen.

Met betrekking tot de verschillende deelgebieden in Hoevelaken-Noord kan het volgende worden geconstateerd:

• de ontsluiting van het centrum vindt plaats via de Wester- en Oosterdorpsstraat, die het centrum doorsnijden. Dicht bij de winkels in het centrum is voldoende parkeergelegenheid. Geparkeerd kan worden aan de Kantemarsweg, De Brink en de Leeuweriklaan;
• Weldam wordt ontsloten door twee doodlopende wegen, die direct zijn aangesloten op de Westerdorpsstraat;
• de ontsluiting van Kantemars vindt plaats via de Kantemarsweg en de Veenslagenweg, beide wegen sluiten aan op het Kerkepad. De wegen vormen samen een lus die aansluit op de Wester- en Oosterdorpsstraat;
• de ontsluiting van Meerveld vindt hoofdzakelijk plaats vanaf de Veenlanden. De Veenlanden is een verbindingsweg tussen Kantemars en de Hogebrinkerweg. Deze verbindingsweg slingert door de buurt.

afbeelding - verkeersstructuur Hoevelaken-Noord

De vele verschillende wegen in het plangebied zijn op basis van hun functie in de volgende categorieën in te delen:

• gebiedsontsluitingswegen; dit zijn de Oosterdorpsstraat en gedeeltelijk de Westerdorpsstraat. Vanwege de functie van de wegomgeving en de weginrichting is deze functie toegekend. De rijsnelheid is hoger, 50 km/uur. In de toekomst zullen de Oosterdorpsstraat en Westerdorpsstraat als erftoegangswegen gaan functioneren.
• erftoegangswegen; dit zijn de Kantemarsweg, Veenlanden, Veenslagenweg en een gedeelte van de Westerdorpsstraat en het Kerkepad. Op deze wegen geld een lagere maximumsnelheid, 30 km/uur. Op erftoegangswegen maken fietsers en automobilisten gebruik van dezelfde ruimte.
• 30 km/uur-gebied; dit zijn feitelijk binnen Hoevelaken-Noord de overige straten met een de lagere maximumsnelheid (30 km/uur). Een aantal straten is bovendien ingericht als woonerf.

afbeelding - categorisering wegennet Hoevelaken

Het langzaam verkeer heeft een aantal toegankelijke paden naast het huidige patroon van de straten in de woonwijken. De meeste van deze paden liggen in noord-zuid richting. Een belangrijke oost-west route voor het langzame verkeer is het Weteringpad.

2.2.3 Groenstructuur

Openbaar groen
De hoofdgroenstructuur van Hoevelaken is onder te verdelen in de elementen lijnen en vlakken (zie afbeelding). De lijnen zijn de ontginningsassen; de dorpsstraten en de Veenwal. Maar ook de verschillende houtwallen vormen lijnelementen en zo ook het Kerkepad, het Klepperlaantje en het Weteringpad. Voor de vlakken betreft het de sportvelden Kleinhoven en Veenwal, een aantal agrarische gronden en het manifestatieveld, maar ook de groene strook vanaf het manifestatieveld tot aan de noordgrens van het plangebied.

De groenstructuur van het noordelijk deel van Hoevelaken is voor een belangrijk deel gekoppeld aan het oorspronkelijke slagenlandschap. In het oorspronkelijke landschap kwamen langs de grenzen van de noord-zuid opstrekkende kavels op onderlinge afstanden van 30 á 50 m landschappelijk waardevolle houtopstanden voor. Aangezien deze houtopstanden karakteristiek zijn voor dit landschap, zijn deze groenelementen destijds als belangrijk uitgangspunt voor de opzet van het woongebied gebruikt.
Daarnaast vormt het gebied een onderdeel van de ruimtelijke begrenzing van het dorp aan de noordkant. De Veenwal is de grens tussen de woonwijken en het agrarisch deel van Hoevelaken. Om de overgang naar het agrarisch gebied geleidelijk te laten verlopen, zijn kleine delen van het agrarisch gebied tussen de woonwijken en de Veenwal gehandhaafd, waardoor deze percelen tevens een rol spelen in de groenvoorziening.

De langgerekte vorm van het groenelement dat nabij het centrum uitkomt op het manifestatieveld, de Veenslag, herinnert aan het slagenlandschap. Deze herinnering is met name in stand gebleven door de gehandhaafde houtwallen. Wezenlijk onderdeel van de dit groenelement vormen de bomen rondom het groene dorpsplein.

Veel wegen in Hoevelaken-Noord worden begeleid door bomenrijen. Daarnaast worden enkele wegen begeleid door grasbermen, heesters en verschillende bomengroepen. De beeldbepalende bomen in de beide dorpsstraten zijn voornamelijk incidentele bomen in particuliere tuinen. Zonder deze beeldbepalende bomen zou het straatbeeld van deze oude linten 'stenig' zijn.

Privé-groen
Naast de eerder besproken diverse openbare groenelementen (lijnen, vlakken en punten) bestaat het groen verder voornamelijk uit het privé-groen op erven. Hierop komen eveneens beeldbepalende solitaire bomen voor. Deze bomen zijn van groot belang voor het straatbeeld.

afbeelding - groen- en waterstructuur in Hoevelaken-Noord

2.2.4 Waterstructuur

Oppervlaktewater
Door het plangebied loopt de Weldammerbeek, een oorspronkelijke sprengenbeek voor de waterpartij bij Huize Hoevelaken (zie afbeelding). Deze beek is slechts op enkele plaatsen zichtbaar. De ontwatering van de woonwijken is grotendeels gebaseerd op de oorspronkelijke landschappelijke structuur van houtwallen en andere landschapselementen. Tevens bevindt zich een waterpartij in de nabijheid van de Veenlanden.

Vanwege een matige doorstroming van het oppervlakte water was de kwaliteit van het water in het verleden slecht te noemen. Echter is de kwaliteit ten opzichte van 1996 sterk verbeterd. Dit is mede het gevolg van het verwijderen van de vervuilde bagger uit de watergangen en de aanleg van een bergbezinkbassin. Daarnaast is in 2001 het baggerplan opgesteld voor de stadswateren in Hoevelaken. Met de uitvoering van het baggerplan is in 2001 begonnen en de jaren daarna is hier een vervolg aangegeven.

Grondwater
In Hoevelaken is een grondwatermeetnet opgezet. De resultaten van de metingen zullen worden gebruikt om te bezien wat er verbeterd kan worden. Bij eventuele problemen zou op den duur de vervanging van de riolering oplossingen kunnen bieden. Bij het opstellen van nieuwbouwplannen dient hiermee in ieder geval rekening gehouden te worden. Wat betreft de riolering zijn aanvullend bergbezinkbassins gebouwd en zijn alle overstorten dichtgezet.

Waterbeheer
Het waterbeheer van het oppervlaktewater is in handen van het Waterschap Vallei & Eem. Zij verzorgt voor het grootste deel het onderhoud van de watergangen in het plangebied.

2.2.5 Cultuurhistorische aspecten

Archeologie
De eerste bewoning in Hoevelaken is al vanaf halverwege de 12e eeuw aanwezig. Langs twee ontginningsstroken waaronder de in het plangebied gelegen Ooster- en Westerdorpsstraat ontstond de eerste bewoning.

In het plangebied is op enkele plaatsen een middelhoge trefkans op archeologische of cultuurhistorische waarden. In een nog beperkter gedeelte is een hoge trefkans, maar het merendeel van het plangebied heeft een lage trefkans. Archeologische monumenten en archeologische vindplaatsen zijn niet aanwezig in het gebied. Een belangrijke oorzaak voor laatstgenoemde kan zijn dat het gebied zwaar aangetast is door egalisatie en bouwwerkzaamheden. Op de verbeelding is de ligging van de bovengenoemde archeologische gebieden aangegeven.

Monumentale gebouwen
De voormalige boerderij "De ooievaar"aan de Oosterdorpsstraat 25 is aangewezen als rijksmonument. Ook de verschillende gebouwen van Huis Hoevelaken aan de Westerdorpsstraat zijn aangewezen als rijksmonument. Voor een compleet overzicht van alle monumenten in het plangebied, zowel rijks- als gemeentelijke monumenten, wordt verwezen naar bijlage 1. Op de verbeelding zijn de monumenten aangeduid.