Landgoed Tongeren

8.5 Voorontwerp GGOR – herstelplan

De aanpak van de Verdroging in Nederland heeft geleid tot de aanwijzing van zogenoemde TOP – gebieden (zie ook paragraaf 8.3). Uitgangspunt is dat een integrale gebiedsgerichte aanpak voor vele gebieden de beste weg is om de gestelde doelen te bereiken. Daar hoort bij het overwegen van problemen vanuit meerdere functies en belangen en deze waar mogelijk in samenhang op te lossen, zoekend naar win-win situatie voor landbouw en natuur, aldus toenmalig minister Verburg van het toenmalige ministerie van LNV. De provincie Gelderland heeft Wisselse en Tongerense Veen aangewezen als één van de 35 TOP gebieden in Gelderland. Om de verdroging van de natuur in de TOP-gebieden van haar beheersgebied tegen te gaan maakt Waterschap Veluwe voor elk gebied een hydrologisch herstelplan.

Op 24 juni 2009 heeft het College van Dijkgraaf en Heemraden van Waterschap Veluwe het 'Voorontwerp GGOR-herstelplan' (Herstelplan) vastgesteld voor het Wisselse en Tongerense Veen en Vossebroek. In het Herstelplan zijn de maatregelen opgenomen ten behoeve van het herstel, de ontwikkeling en het behoud van de bijzondere flora- en fauna in de TOP-lijst gebieden en het optimaliseren van de waterhuishouding voor agrarische en overige functies zoals natuur en wonen.
Bij de vaststelling van het Voorontwerp GGOR-herstelplan zijn de geactualiseerde doelstellingen (natuurdoeltypen) en begrenzingen uit de Streekplanuitwerking Kernkwaliteiten EHS (2005) als uitgangspunt genomen.

Uitgangspunt is dat in de TOP-lijstgebieden die binnen de EHS liggen, optimalisatie van de watercondities voor de functiegebieden natte natuur voorrang krijgt. Buiten de TOP-lijstgebieden, maar binnen de EHS zijn effecten van vernattingsmaatregelen acceptabel. Buiten de TOP-lijstgebieden en de EHS treden geen negatieve effecten op voor de huidige gebruiksfuncties en wordt de waterhuishouding geoptimaliseerd voor het overwegend (agrarische) grondgebruik. In het Herstelplan zijn diverse pakketten en maatregelen met elkaar vergeleken en is een “voorkeurscenario” uitgewerkt. Het voorkeurpakket bevat maatregelen waarmee natuurherstel binnen het TOP-gebied en het Voorontwerp GGOR-herstelplan kunnen worden gerealiseerd. Deze benadering voldoet aan de provinciale kaders, maar paste niet geheel binnen de gewenste ontwikkelingen op Tongeren.

Tijdens het proces van totstandkoming van het Voorontwerp GGOR - Herstelplan heeft regelmatig overleg plaatsgevonden tussen Waterschap, Provincie en Landgoed Tongeren. Landgoed Tongeren heeft steeds aangegeven dat de natte natuurdoelstellingen zoals deze voor de landbouwgronden op Tongeren - voor zover gelegen binnen het Tongerense Veen - zijn bepaald in strijd met de doelstellingen van Tongeren. Juist op deze gronden is sprake van een oud cultuurhistorisch landschap welke door het behoud van de landbouwfunctie op deze gronden bewaard kunnen blijven. De natuurdoelstellingen zijn in strijd met het behoud van de landbouw op deze gronden.

In vervolg daarop heeft de Stuurgroep Epe - Vaassen op 17 september 2009 opdracht gegeven voor een aanvullend GGOR onderzoek conform het “landgoedscenario”. In dit scenario wordt rekening gehouden met de ontwikkeling van zowel de bestaande natte natuur, als het uitvoering geven aan de wensen van de landgoederen in het TOP-gebied (voor Tongeren: behoud van de landbouwfunctie). Dit op basis van de prioritering: 1) bestaande natte landnatuur, 2) landgoedwensen en 3) overige natuur. Voor het Wisselse veen blijft het 'ambitiemodel' vanuit het Voorontwerp GGOR Herstelplan uitgangspunt. De aanvullende GGOR-studie Tongeren (landgoed scenario) is in oktober 2009 gereed gekomen.

Het landgoedscenario lijkt een goede basis voor een haalbare en betaalbare aanpak. Enkele nadere onderzoeken worden nog uitgevoerd, maar duidelijk is wel dat op basis van de in paragraaf 4.3.4.1 gestelde maatregelen de natte natuurdoelen hier gerealiseerd kunnen worden mét behoud van de landbouwfunctie op de gronden van Tongeren.

Deze afspraken zijn neergelegd in het Voorstel Vervolgaanpak GGOR-herstelplan Tongerense en Wisselse Veen van november 2009.De gronden van het Wisselse Veen, waartoe ook een deel van de gronden op Tongeren behoren ten zuiden van de Molenweg zullen geheel als TOP prioriteit worden gerealiseerd overeenkomstig het "vookeursscenario" gericht op maximaal inrichting ten behoeve van natte natuur. Voor het deel waarin Tongeren ligt, zal aanvullend het "landgoedscenario" leidend zijn. Daarin is een afweging is gemaakt voor de ontwikkeling van zowel de bestaande natte natuur als de landgoederen in het TOP-gebied.