Landgoed Tongeren

8.3 Waterplan Gelderland 2010-2015

Het waterbeleid van de Provincie Gelderland is vastgelegd in het Waterplan Gelderland 2010-2015. Het Waterhuishoudingsplan geeft de gewenste ontwikkelingen in het waterbeheer weer in de provincie Gelderland voor de periode 2010-2015. In het Waterplan is beschreven welke onderwerpen van provinciaal belang zijn en waarvoor de provincie het tot haar beschikking staande instrumentarium uit de Wro wil inzetten.

Het gaat om de volgende waterdoelen:regionale waterberging, de grote Gelderse rivieren, drinkwaterbescherming, de Ecologische Hoofdstructuur, waterafhankelijke natuur en weidevogelgebieden. In het Waterplan is het waterbeleid beschreven aan de hand van een aantal thema's, zoals landbouw, wateroverlast, watertekort, natte natuur, grondwaterbescherming en hoogwaterbescherming.

De belangrijkste doelstellingen voor de periode tot 2015 luiden als volgt:

• voor de 35 gebieden van de TOP-lijst is de GGOR (Gewenst Grond- en Oppervlaktewater Regiem) bestuurlijk vastgesteld en zijn de maatregelen voor herstel uitgevoerd;
• de maatregelen voor herstel van de HEN-wateren zijn uitgevoerd;de natte ecologische verbindingszones zijn gerealiseerd, tenzij onvoldoende financiële middelen beschikbaar zijn;
• wateroverlast vanuit het regionale watersysteem wordt voorkomen door inrichting van waterbergingsgebieden en verruiming van watergangen;
• in het stedelijk gebied is urgente wateroverlast opgelost;
• de zwemwateren voldoen als minimum aan de categorie aanvaardbaar;
• toekomstvast hoogwaterbeleid.

Van alle aandachtsgebieden en beleidsspeerpunten inzake de waterkwaliteit en -kwantiteit wordt Tongeren het meest geraakt door de doelstellingen inzake de bestrijding van watertekorten en de doelstellingen voor “natte natuur”. Voor de natte natuur is de opgave de optimale waterhuishoudkundige omstandigheden te herstellen of te behouden.

Veel gebieden met natte natuur zijn verdroogd. De TOP-lijst gebieden vormen een selectie uit alle verdroogde land- en waternatuur in Gelderland. Het zijn natuurgebieden of wateren die door het Rijk zijn aangewezen als Natura2000-gebied (voorheen Habitat en Vogelrichtlijngebied), gebieden die vallen onder de Natuurbeschermingswet en parels uit de Streekplanuitwerking. De benodigde maatregelen of aanpassingen van de natuurdoelen worden via een GGOR-proces bepaald en vervolgens gerealiseerd.

De natte natuur in de TOP-lijst gebieden en eventueel daar buiten vallende hydrologische beschermingszones zijn ruimtelijk beschermd. Deze ruimtelijke bescherming betekent minimaal 'stand still'. Veranderingen in de waterhuishouding mogen in ieder geval niet nadelig zijn voor de natuurdoelen ter plekke. Tongeren behoort tot het beïnvloedingsgebied van het als TOP-gebied aangewezen "Wisselse en Tongerense Veen". In de aangewezen hydrologische beschermingszones (zie afbeelding 22) zijn ruimtelijke en waterhuishoudkundige ontwikkelingen, die de natuurwaarden negatief beïnvloeden in principe niet toegestaan.

Afbeelding 22: Functiekaart TOP-gebieden

bron: Waterschap Veluwe

8.3.1 Beschermingszone Natte landnatuur

De functie 'beschermingszone natte landnatuur' is een dubbelfunctie, bijvoorbeeld samen met de functie landbouw. Deze dubbelfunctie geldt in de zone rondom natuurgebieden binnen de EHS met meer dan 75% natte natuur (zie afbeelding 23 voor een overzicht). In de zones wordt rekening gehouden met de kwaliteit, waterstand en stroming van het grond- en oppervlaktewater met het oog op de natuurwaarden en -doelen van het nabijgelegen natuurgebied. Naast de doelstellingen die in deze gebieden gelden voor de daar voorkomende functies, zijn de inrichting en het beheer van het waterhuishoudkundige systeem mede gericht op:

• het instellen van een peilbeheer en het bepalen van de maximale omvang van grondwateronttrekkingen zó, dat de (benedenstrooms gelegen) natte natuur veilig gesteld is;
• het bewerkstelligen van een minimale nadelige invloed van menselijk handelen op de kwaliteit van het grond- en oppervlaktewater;
• het uitsluiten van nadelige effecten van grondwateronttrekkingen en oppervlaktewater beheer in de omgeving van de aangewezen gebieden;
• het afstemmen van het oppervlakte waterbeheer in de natuurgebieden en wateren en in de omgeving daarvan op de natuurwaarden en –doelen.

Afbeelding 23: Beschermingszones natte natuur en begrenzing TOP-gebieden

bron: Waterschap Veluwe

8.3.2 HEN- en SED-wateren

De HEN (Hoge Ecologische Natuurwaarden) - en SED (Specifiek Ecologische Doelstelling)-wateren zijn de meest waardevolle oppervlaktewateren binnen Gelderland. Deze wateren stellen hoge eisen aan met name morfologie, waterkwaliteit, watervoerendheid en stroming. In HEN-wateren komt zeldzame tot zeer zeldzame ecologie voor en de ecologische processen zijn er het meest natuurlijk. De SED-wateren kennen enige humane beïnvloeding, maar zijn ecologisch gezien nog steeds veel waardevoller dan wateren van het basisniveau. In het Waterhuishoudingsplan 3 (WHP3) was de functie 'beschermingszone HEN-wateren' opgenomen. Met de herbegrenzing van de EHS vallen de HEN wateren volledig binnen de EHS.

In de Wro-agenda 2008-2009 is bestemming van de HEN-wateren een zaak van provinciaal belang. In de verordening behorend bij de (nieuwe) Wet Ruimtelijke Ordening wordt de gewenste bescherming geregeld. Doel van de aanwijzing van HEN en SED wateren is het veilig stellen en ontwikkelen van de HEN- en SED-wateren conform de streefbeelden uit de provinciale Waterwijzers en de Streekplanuitwerking Kernkwaliteiten en omgevingscondities van de Gelderse EHS, rekening houdend met cultuurhistorische waarden. Op Tongeren zijn de Tongerense en Witte beek als HEN watergang aangewezen en de Vlasbeek als SED-water (zie afbeelding 24). De Vlasbeek is tevens aangewezen als A-watergang waarmee het gebiedswater wordt afgevoerd. Op deze watergang zijn naast de bepalingen van het bestemmingsplan ook de bepalingen van de keur van toepassing.

Afbeelding 24: HEN(paars) en SED (groen) wateren

bron: Waterschap Veluwe

Daarnaast is binnen landgoed Tongeren een aantal vennen en poelen aanwezig, dat is aangewezen als HEN of SED water. Deze zijn aangegeven op afbeelding 25.

Afbeelding 25: HEN en SED vennen en bronnnen,

bron: functiekaart Landgoed Tongeren Waterplan 2010 - 2015