Garderen

2.5 Ruimtelijke structuur

De kern Garderen is een goed voorbeeld van een brink- of esdorp in een essenlandschap. Kenmerkend voor dit landschap zijn de hoge stuwwallen. Op de overgang van de droge stuwwal naar de nattere gronden aan de voet daarvan liggen essen, ook wel enken of engen genoemd. De akkercomplexen zijn open akkers en hebben geen beplanting. Ze hebben een bolle ligging en soms steilranden aan de rand van de eng. Soms zijn houtwallen aangelegd tegen oprukkende stuifzanden en ter bescherming tegen wildvraat. Het wegenpatroon is een mix van traditioneel rechte en slingerende wegen. De bebouwing is geconcentreerd aan de beneden rand.

De nederzettingsvorm van Garderen bestaat voornamelijk uit het ruime samenstel van eenvoudige, lage boerenhuizen en schuren op erven, omzoomd met hagen en hekjes, rijk voorzien van bomen en bereikbaar over smalle klinker- en zandweggetjes. Aan deze vorm is in de loop van de jaren aan alle kanten getornd, waarbij wegen werden verbreed en soms wat verlegd, huizen werden vervangen door bungalows met garage en boerenerven werden verdicht. Langs de Speulderweg schuift de bebouwing in noordwestelijke richting op. Paragraaf 5.11 geeft een verdere beschrijving van de natuur en het landschap.

Het dorp heeft verschillende ruimtelijke kwaliteiten. De oorspronkelijke wegen vormen nog steeds de meest gebruikte routes. Er zijn drie knooppunten, waarvan die bij de Hervormde kerk ook een sociaal-maatschappelijke functie heeft. Twee aanwezige kerken en de molen zijn de herkenningspunten in Garderen. Het dorp bevat veel beeldbepalende boerderijen. Monumenten bevinden zich aan de Mazenhofstraat, Oud Milligenseweg, Dorpsstraat, Koningsweg en de Harderwijkerweg.

De kern Garderen heeft als hoofdstructuur een radiale wegenopzet, waaraan ruim opgezette villa-achtige bebouwing is geplaatst. Doorgaans bestaat deze bebouwing uit één bouwlaag met een kap. De bebouwing heeft voor een groot deel de oorspronkelijke karakteristieken behouden, waarbij tussen de historische bebouwing moderne invullingen zijn gedaan. Aan de Dorpsstraat en de uitlopers grenzend aan de Dorpsstraat zijn voorzieningen als winkels en horecagelegenheden. Bebouwing uit de jaren '50 ligt aan de Dr. H.C. Bosstraat aan de kant van de Koningsweg en ten zuiden van de Eikenlaan. Bebouwing uit de jaren '80 ligt voornamelijk rondom de Dr. J.P. Kruimellaan en de Kastanjelaan. Verder bevindt zich aan de noordkant van Garderen – zoals op de Beumelereng – bebouwing uit de jaren '90 en later. Momenteel (2012) wordt het uitbreidingsplan 'Garderen Zuidrand' gerealiseerd. Afbeelding 6 geeft de Ruimtelijke Structuurschets 'Garderen' weer.

Afbeelding 6 Ruimtelijke Structuurschets 'Garderen'

Deelgebieden
Het plangebied bestaat uit twee deelgebieden (zie afbeelding 7), die gebaseerd zijn op de ruimtelijke structuur. Deelgebied A bestaat uit het historische dorpshart, de uitbreidingswijken in noordwestelijke en zuidelijke richting en de omliggende agrarische gronden. Vergeleken met deelgebied B is deelgebied A dichtbebouwd. De zuidwest-, zuid- en oostelijke zijde van deelgebied A worden begrensd door akkers en weilanden. De noordelijke zijde worden begrensd door bossen.

Deelgebied B ligt ten westen van deelgebied 1 en strekt zich uit tussen de Laak in het noorden en de woningen rondom de Hoge en Lage Boeschoterweg in het zuiden. De noord-, west- en zuidelijke zijde van deelgebied B worden begrensd door bossen. De oostelijke zijde wordt begrensd door de akkers en weilanden op de 'Garderense Eng'.

Afbeelding 7 Deelgebieden 'Garderen'