Bestemmingsplan Klarendal - Sint Marten 2012

2.3 Ruimtelijke en functionele structuur

2.3.1 Doelstelling

De algemene doelstelling voor het plangebied is om de huidige ruimtelijke en functionele structuur van het gebied in stand te houden en te beschermen, zodanig dat de huidige ruimtelijke samenhang en karakteristiek kunnen blijven voortbestaan.

De ruimtelijke en functionele structuur wordt in volgende paragrafen beschreven.

De ruimtelijke structuur en de ruimtelijke karakteristiek van Klarendal en Sint Marten wordt in principe versterkt door enerzijds de bestaande (vaak historische) bebouwingssituatie te beschermen met nauwkeurige bouwgrenzen en bouwregels, en anderzijds door de ruimtelijke structuur voor verval te behoeden door gepaste functionele flexibiliteit te bieden voor het gebruik, hergebruik en de vernieuwing van bestaande bebouwing. Dit geldt met name voor bijzondere bebouwingen en panden langs hoofdaders van het gebied.

De functionele structuur (hoofdzakelijk wonen) blijft op hoofdlijnen gehandhaafd. Zoals genoemd worden voor bijzondere bebouwingen en panden langs de hoofdaders verruimde mogelijkheden geboden, om in te kunnen spelen op initiatieven die de levendigheid, aantrekkelijkheid en wijkeconomie kunnen ondersteunen.

2.3.2 Deelgebieden

Het plangebied omvat twee wijken, Klarendal en Sint Marten. Sint Marten ligt tussen de

radialen Apeldoornseweg en Hommelseweg. Klarendal ligt tussen de radialen

Hommelseweg en Rosendaalsestraat. Beide wijken hebben wonen als hoofdfunctie, maar

hebben daarnaast een gevarieerd voorzieningenpakket. Verschillende scholen, buurtcentra

en vergelijkbare voorzieningen liggen langs de noordelijke rand, maar ook elders in de wijk.

De publiekgerichte functies liggen met name aan de Klarendalseweg, Hommelseweg en

Sonsbeeksingel. De doelstelling is de huidige ruimtelijke en functionele structuur van het gebied in stand te houden en beschermen zodanig dat de huidige samenhang kan blijven voortbestaan.

Woongebied Sint Marten

Sint Marten kenmerkt zich door een duidelijke bouwblokkenstructuur van vrijwel uitsluitend

woongebouwen. De (voormalige) kerk aan de Van Slichtenhorststraat is verbouwd tot

appartementencomplex, waardoor de woonfunctie in de wijk versterkt is. Het kerkgebouw is

het enige hoge markante gebouw in de wijk. Deze kerk, de panden aan weerszijden van de

kerk en het tegenovergelegen schoolgebouw zijn gemeentelijke monumenten. Verder bevinden zich verspreid in de wijk scholen en een wijkcentrum, en langs de Sonsbeeksingel en Hommelseweg zijn winkels gevestigd.

Kenmerkend voor een arbeiders- en burgerwijk die gebouwd is in de 19e eeuw, ontbreekt het aan een groenstructuur. De wijk kent wel bomen in de straten en de binnenterreinen en achtertuinen zijn plaatselijk wel groen. De Apeldoornseweg onderscheidt zich gunstig door groen en bebouwing van allure met voortuinen.

De verkeersfunctie is in de woongebieden ondergeschikt aan de woonfunctie. Dit komt tot

uitdrukking in de inrichting van de straten als 30 km/uur gebied, wat de verkeersveiligheid

en leefbaarheid ten goede komt. De krappe 19e eeuwse straatprofielen bieden echter weinig ruimte voor parkeren, waardoor de straatinrichting en verblijfskwaliteit onder druk komt te staan.

Woongebied Klarendal

Klarendal is als gevolg van haar ontstaansgeschiedenis een wijk met verschillende buurten.

In de ruimtelijke opbouw is afleesbaar dat Klarendal is gebouwd door particuliere ontwikkelaars en bouwers in de 19e en vroeg 20e eeuw. Met name in deze tweede periode zijn woningbouwprojecten door woningbouwverenigingen in het noordelijke deel van Klarendal gerealiseerd. In de jaren 70 van de 20e eeuw is in het centrale deel van Klarendal stadsvernieuwing gepleegd, met voor die tijd kenmerkende open verkavelingen. Vanaf de jaren 80 is nieuwbouw weer gebaseerd op het bouwen of herstellen van bouwblokken en sinds een jaar of 10 wordt de oorspronkelijke historische karakteristiek van de straatruimte hersteld. Dit heeft bijgedragen aan het herstel van de identiteit van Klarendal.

Daarnaast kent de wijk oorspronkelijke markante bebouwing, zoals de Klarendalse molen

(rijksmonument), de Militaire bakkerij (beeldbepalend) en het KAB gebouw (gemeentelijk

monument). De speelplaats De Leuke Linde, met een (boven-)wijkse functie, vormt een

open ruimte met groenelementen.

De verkeersfunctie is in de woongebieden ondergeschikt aan de woonfunctie. Dit komt tot

uitdrukking in de inrichting van de straten als 30 km/uur gebied, wat de verkeersveiligheid

en leefbaarheid ten goede komt.

Winkelconcentratiegebieden

Klarendal-Sint Marten heeft twee winkelconcentratiegebieden die in het kader van het

reallocatiebeleid zijn aangewezen, te weten aan de Hommelseweg/Sonsbeeksingel en aan

de Klarendalseweg (voormalige Militaire Bakkerij). Deze gebieden bieden naast wonen

ruimte aan detailhandel, maatschappelijke voorzieningen, publiekgerichte kantoren, horeca

(m.u.v. nachtclubs, discotheken) en creatieve bedrijfjes.

Naast deze twee winkelconcentratiegebieden komen in meerdere bouwblokken aan de

Klarendalseweg niet-woonfuncties gemengd voor. De bebouwing biedt naast wonen ruimte aan maatschappelijke voorzieningen, kantoren en creatieve bedrijfjes, waardoor de functiemenging mogelijk blijft.

Detailhandel buiten de twee winkelconcentratiegebieden werd in het vorige bestemmingsplan niet toegestaan. Een groot aantal winkels is daardoor verplaatst of beëindigd. Ook de overlast door horeca in de wijk is de afgelopen jaren actief aangepakt.

De toekomstbestendigheid van de voormalige winkelpanden aan de Klarendalseweg vraagt echter om een gemengde functionele inzetbaarheid, waarbij kleinschalige ondergeschikte detailhandel niet ongewenst is. In het kader van Modekwartier/100% Mode is in de Klarendalseweg reeds gestart met het selectief toestaan van gemengd gebruik. In het voorliggende bestemmingsplan wil over de gehele lengte van de Klarendalseweg meer kansen worden geboden voor gebruik in de sfeer van de creatieve sector en van gepaste horeca (zie paragraaf 5.3).

Afbeelding 2.5 Ligging modekwartier

2.3.3 Wijkbeleid en wijkvisie

In het Stadsprogramma Verbeteren Woon- en Leefomgeving is al vele jaren aandacht voor het versterken van de positie van Arnhem als een aantrekkelijke stad, en voor het wonen in wijken met een gevarieerde bevolking.

In de afgelopen periode hebben gemeente en woningcorporaties de trekkersrol vervuld. In de nu volgende periode zal de voortrekkersrol meer door bewoners en ondernemers moeten worden overgenomen. De gemeente wil bij het maken van plannen voor de wijk de wijkbewoners betrekken, en wijkorganisaties ook een belangrijke aandeel in de uitvoering ervan geven. Dat betekent dat wijkbewoners zelf hun eigen wijkvisie ontwikkelen en zelf de leiding nemen om die visie te verwezenlijken. Hiervoor worden jaarlijks te actualiseren werkplannen opgesteld, de wijkagenda's.

Deze werkwijze is recent voor de wijken van “Groot Geitenkamp” toegepast, terwijl het al oudere traject van wijkverbetering voor de wijk Klarendal (ondermeer op basis van de wijkvisies 'Klarendal Kom Op' (2000) en 'Klarendal Kleur en Karakter' (2003) en als 'Krachtwijk') ook is doorgezet naar de nieuwe aanpak.

In dat kader is recentelijk de nieuwe Wijkvisie 'Klarendal 2022, Eigenzinnig en Ondernemend' verschenen. Het belangrijkste doel van de visie is het vasthouden en uitbouwen van de positieve

dynamiek van de laatste tien jaar.

De status van de wijkvisie wordt door middel van een convenant geborgd. In het convenant verklaren de in de wijk actieve hoofdrolspelers, die gezamenlijk 'Klarendal 2022' hebben opgesteld, dat er commitment is over de wijkvisie als de wegwijzer voor de ontwikkelingen in de wijk voor de komende 10 jaar. De gemeente zal de activiteiten van bewoners en ondernemers waar nodig faciliteren. Ook woningcorporatie Volkshuisvesting zal bewoners, ondernemers, kunstenaars en anderen, die zich melden met goede ideeën, ondersteunen.