Radio Kootwijk

4.5 Natuur en landschap

Het plangebied kent een beschermde status op basis van de Natuurbeschermingswet, Flora- en faunawet, de ligging in de (provinciale) EHS en maakt verder deel uit van het Nationaal Landschap Veluwe.

De Veluwe bestaat uit bos en stuifzanden, afgewisseld met heidevelden. Aan de randen van de stuwwallen zijn al vroeg nederzettingen ontstaan. Daar zijn de essen en kampen te vinden; de heidevelden zijn overblijfselen van de schapenteelt. Op te intensief gebruikte stukken land sloeg de erosie toe en ontstonden zandverstuivingen, zoals bij Kootwijk.

Het plangebied betreft voormalig stuifzandgebied met nauwelijks reliëf. In de directe omgeving van het zendgebouw is het landschap open: er staan weinig bomen en struiken. Naar het zuiden toe blijft het tamelijk open, maar naar het westen, noorden en oosten is na 100-200 m sprake van een halfopen tot plaatselijk een volledig gesloten landschap, veroorzaakt door opslag van Grove Den. Het terrein is aan alle kanten omsloten door opgaand bos van voornamelijk Grove Den.

Figuur 4.2: Open zendgebied

Vanuit het noorden wordt het terrein doorsneden door een voormalige spoortracé (het werkspoor). Het werkspoor is in gebruik als wandel- en fietsroute.

Lokaal komen matig tot goed ontwikkelde korstmosvegetaties voor, evenals buntgras- en zilverhavervegetaties en heischraal grasland. De heideterreinen bestaan uit droge en natte heide, met vegetaties van het Zilverhaververbond, Borstelgrasverbond, Struikheide-Kruipbremassociatie, Gaffeltandmos-Jeneverbesstruweel (fragmentarisch) en het Dopheide-verbond.

De fauna is bijzonder waardevol: boomleeuwerik, nachtzwaluw, geelgors, tapuit, roodborsttapuit, draaihals, paapje en grauwe klauwier komen voor. Het terrein wordt elk jaar door klapekster en blauwe kiekendief als overwinteringsgebied gebruikt. Ook is Radio Kootwijk rijk aan reptielen: zandhagedis, levendbarende hagedis, adder en gladde slang. In het plangebied komen eveneens diverse zoogdieren en vleermuizen voor.

Het plangebied heeft een voor Nederland unieke uitstraling. Op een open vlakte staat gebouw A, dat vanwege zijn omvang, hoogte en architectuur een imposante uitstraling heeft. Het contrast tussen de openheid van het zendgebied en de bebouwing van het complex Radio Kootwijk versterkt de visueel-ruimtelijke impact. Vanuit landschappelijk-visueel oogpunt is het gewenst dat de voormalige zendring wordt vrijgemaakt van hoogopgaande beplanting, bebouwing en verharding. Zo wordt de oorspronkelijke vrije ligging hersteld.

De drie korte golf zendgebouwen (C, D en E) liggen in een heidegebied op een afstand van ongeveer 1 km van gebouw A. In de directe omgeving van de korte golf zendgebouwen staan beuken en tamme kastanjes. Tevens ligt bij elk gebouw een betonnen (koel)vijver.

4.5.1 Natura 2000

Binnen de Europese Unie wordt beoogd een samenhangend netwerk van leefgebieden en soorten te realiseren, Natura 2000 genaamd. Voor beschermde Natura 2000-gebieden geldt dat door projecten en handelingen geen verslechtering van de kwaliteit van de habitats of een verstorend effect op de soorten waarvoor het gebied is aangewezen mag optreden. Het plangebied ligt in het Natura 2000-gebied Veluwe en is in dat kader beschermd op basis van de Natuurbeschermingswet 1998.

De Flora- en faunawet ziet erop toe dat bepaalde planten- en diersoorten wettelijk zijn beschermd. Handelingen die deze soorten onevenredig schade kunnen toebrengen zijn verboden. Onder bepaalde voorwaarden kan hiervan worden afgeweken.

Voor het plangebied is het van belang dat een ecoduct is aangelegd over de A1 ten oosten van de Alverschotenseweg. Het ecoduct zal de trekroutes van talrijke soorten verbeteren. Dit betekent dat met name grotere dieren de hoog Buurloseweg zullen kruisen.

4.5.2 Ecologische Hoofdstructuur

Het plangebied maakt verder deel uit van de (provinciale) Ecologische Hoofdstructuur. In dat kader zijn nieuwe ontwikkelingen in principe niet toegestaan, tenzij er geen redelijk alternatief voorhanden is en het maatschappelijk belang is aangetoond ("nee, tenzij"). In deze specifieke situatie zijn provincie en gemeente van mening dat het in exploitatie hebben en houden van de cultuurhistorisch waardevolle gebouwen van Radio Kootwijk kan worden gezien als een maatschappelijk belang.

4.5.3 Natuurbeschermingswet

Ingevolge artikel 19d, eerste lid, van de Natuurbeschermingswet 1998 is het verboden om zonder vergunning, projecten of andere handelingen te realiseren die de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten in een Natura 2000-gebied kunnen verslechteren of een significant verstorend effect kunnen hebben op de soorten waarvoor het gebied is aangewezen. Ingevolge artikel 19e, aanhef en onder a, Natuurbeschermingswet 1998 kunnen Gedeputeerde Staten een Natuurbeschermingswetvergunning verlenen.

Voorafgaand aan de vaststelling van het bestemmingsplan in 2011 is door het College van Gedeputeerde staten een Natuurbeschermingswetvergunning afgegeven. Ook tegen dit besluit is beroep aangetekend. Bij uitspraak d.d. 28 november 2012 is dit besluit vernietigd.

Intussen is een nieuwer Natuurbeschermingswetvergunning aangevraagd. In paragraaf 7.4 wordt hier nader op ingegaan.