Spoorzone

2.1 Ontstaansgeschiedenis

De structuur van het plangebied is bepaald door de ontwikkeling sinds 1864 van de spoorwegen.
In 1868 werd het stationsgebouw voltooid als Staatsspoorwegstation der eerste klasse met bijbehorende grote overkapping. Zwolle ontwikkelde zich tot een belangrijk knooppunt van spoorwegen. Een logische vestigingsplaats in 1869 van de Centrale Werkplaats voor het noordernet van de Staatsspoorwegen.
De Centrale Werkplaats was van aanvang af de belangrijkste industriële vestiging in Zwolle en de grootste werkgever in de regio. In relatie met de werkplaats werd vanaf 1880 een groot goederenemplacement aangelegd. Over het emplacement werd in 1883 de Hoge Spoorbrug gebouwd, omdat de overweg tussen de Van Karnebeekstraat en de Schellerweg door het sterk toegenomen treinverkeer te vaak gesloten moest worden.

Kaart 4: kopie uit de historische atlas van de situatie rond 1917.

In 1938 werd de Centrale werkplaats gesloten, omdat de werkzaamheden geconcentreerd werden in Tilburg de Centrale Werkplaats voor het zuidernet. In een groot gedeelte van de werkplaats vestigde zich het bedrijf Stork Wärtsilä Diesel. In een kleiner deel bleef tot voor kort een lijnwerkplaats van de Nederlandse Spoorwegen gevestigd.

Langs de in 1819 aangelegde Willemsvaart aan de noordwestzijde van het plangebied vestigden zich door de komst van de spoorwegen allerlei bedrijven in aansluiting op het spoorwegemplacement. Ook werden daar een aantal woningen en dienstgebouwen ten behoeve van de Nederlandsche Centraal Spoorwegmaatschappij gebouwd, welke de spoorlijnen van Utrecht naar Zwolle en van Zwolle naar Kampen exploiteerde. Uit een deel van de bebouwing van de Floriade van 1992 in Zoetermeer ontstond in dit gebied het tentoonstellings- en recreatiecomplex het Ecodrome dat inmiddels al weer gesloten is.

Aan de zuidzijde van het plangebied ontwikkelde zich sinds 1974 de grote uitbreidingswijk Zwolle-Zuid. Aangrenzend aan de Spoorzone werd als laatste deel van Zwolle-Zuid vanaf 1990 de moderne kantorenwijk Hanzeland ontwikkeld.

Kaart 5: deel van de topografische kaart uit 1995 met de eerste gebouwen van Hanzeland,
het Hanzebad en het Rijkskantoorgebouw aan de Hanzelaan.

Voor een uitgebreide beschrijving van de ruimtelijke ontwikkeling wordt verwezen naar hoofdstuk 3 Historisch-ruimtelijke ontwikkeling in Bijlage 2 Cultuurhistorische analyse projectgebied Spoorzone.