Stadshagen I

2.2 Bestaande situatie

In deze paragraaf wordt achtereenvolgens de bestaande situatie beschreven met betrekking tot de archeologische, de ruimtelijke en de functionele structuur.

2.2.1 Archeologische structuur

Inleiding

In 2002 is door de gemeente Zwolle een Archeologische Waarderingskaart Zwolle vervaardigd. Voor de waarderingskaart is gebruik gemaakt van informatie uit het Centraal Archeologisch Archief (CAA) bij de Rijksdienst voor het cultureel erfgoed in Amersfoort (RCE), informatie van amateur-archeologen, gegevens van de archeologische sectie van de gemeente Zwolle, het kadastrale minuutplan uit 1832, de geomorfologische kaart en waarnemingen in het veld. Dit heeft geresulteerd in een analoge en digitale waarderingskaart. De digitale versie is door de gemeente verwerkt en toegankelijk gemaakt binnen het geografische informatiesysteem Geopoort. In 2002 is vastgelegd dat de kaart dynamisch is. Dit betekent dat de waarde van de gebieden kan veranderen.

Bestemmingsplannen en archeologische waarden

In de Wet voor de archeologische monumentenzorg en het daarop gebaseerde archeologiebeleid binnen de gemeente Zwolle is vastgelegd dat de archeologische waarden in de bestemmingsplannen vastgelegd moeten worden met de erbij horende consequenties.
Bij de vernieuwing van alle bestemmingsplannen wordt per bestemmingsplangebied de archeologische waarderingskaart opgewaardeerd. De jongste inzichten worden er in verwerkt.

Aan de verschillende waarden worden consequenties verbonden. Er zijn 5 waarden: 0%, 10%, 50%, 90% en 100%.

Een 0% gebied is archeologisch leeg. Deze leegte kan gebaseerd zijn op archeologisch onderzoek dan wel op secundaire analyses. Er zijn geen consequenties verbonden aan grondverstorende werkzaamheden in deze gebieden vanuit een archeologisch oogpunt.
Een 10% gebied staat gelijk aan 'onbekend'. We weten hier niets van. Een 'grondverstoorder' kan derhalve niet verantwoordelijk gesteld worden voor onderzoek dat gedaan zou moeten worden om meer inzicht in het gebied te krijgen. Er kan verzocht worden om bij grondverstorende activiteiten de aanvangsdatum te melden bij de archeologische sectie van de gemeente, zodat die in de gelegenheid gesteld wordt om een kijkje bij de werkzaamheden te nemen. Er zijn hier geen financiële consequenties aan verbonden. Stoot de 'verstoorder' onverhoopt toch op archeologisch belangrijke zaken, dan is dat jammer. Zijn bouwwerkzaamheden worden niet vertraagd, tenzij een en ander van landelijk belang is en werkzaamheden stop gezet moeten worden. Maar dan moet de 'verstoorder' volledig schadeloos gesteld worden.
Een 50% gebied heeft vooral betrekking op 'esgronden' en 'dekzandruggen'. Niet alleen op gemeentelijk niveau, maar ook op provinciaal en landelijk niveau is gebleken dat deze plekken een kans van 1 op 2 hebben op de aanwezigheid van prehistorische of vroeg middeleeuwse sporen. De trefkans is dus zeer hoog.
Hier moet de 'verstoorder' toestaan dat er eerst een proefonderzoek plaats vindt op basis waarvan geoordeeld wordt of er een volledig archeologisch onderzoek verricht moet worden. De 'verstoorder' wordt aangeslagen voor alle hiermee gepaard gaande kosten. Een en ander geschiedt volgens de wettelijk voorgeschreven regels conform het Kwaliteitshandboek voor de Nederlandse Archeologie.
Het verschil tussen een 90% en een 100% gebied is gering. Van een 100% gebied is het 100% zeker bekend dat er belangrijke archeologische waarden liggen, omdat het 'gezien' is. Van een 90% gebied is het bijna zeker bekend, omdat bijvoorbeeld het gebied er naast 'gezien' is. Onder 'gezien' wordt verstaan dat er opgegraven is of dat er via de kadastrale kaarten een bouwwerk gelokaliseerd kan worden of dat het tussen of aansluitend aan opgegraven sites ligt.

De gebiedsbeschrijvingen

Voor beide gebieden geldt dat er een volwaardige opgraving verricht zal moeten worden volgens de wettelijk voorgeschreven regels conform het Kwaliteitshandboek voor de Nederlandse Archeologie. De hiermee gepaard gaande kosten komen ten laste van de 'verstoorder'.
Over het algemeen geldt dat onder bodemverstoringen in de binnenstad ingrepen 20 centimeter onder het bestaande maaiveld moeten worden verstaan. De ervaring heeft geleerd dat vaak tot het oorspronkelijk maaiveld is gesloopt, waarna men er een dun laagje zand op heeft gelegd waarop de huidige bestrating ligt.

Voor de buitengebieden gelden andere maatstaven die van geval tot geval bekeken moeten worden. Zo kan bijvoorbeeld langs de Heinoseweg rondom restaurant 'de Mol' het bodemarchief direct onder de graszoden liggen, terwijl in Ittersumerbroek de sporen afgedekt zijn door een kleilaag met daarop overstromingszand, waardoor de sporen wel 80 centimeter onder het maaiveld liggen.
Afhankelijk van de verstorende bodemingrepen zal derhalve van geval tot geval bekeken moeten worden wat er aan archeologisch onderzoek noodzakelijk is.
Een belangrijke richtlijn is wel de afmeting van de bouwplannen of andere gebieden waarbinnen bodemingrepen plaatsvinden. Deze richtlijn is gesteld op een oppervlak van 100 m² en een ontgravingsdiepte van 0.5 meter.

De archeologische waarderingskaart is geen statische kaart. Het is een dynamische kaart. Dat houdt in dat door in de toekomst verworven kennis aan reeds gewaardeerde gebieden een afwijkende waarde kan worden toegekend. Dat kan betekenen dat er in een 10% gebied (een gebied waarvan we niets afweten) ineens een 100% locatie gelokaliseerd wordt. Anderzijds kan een 50% of 90% gebied of een deel daarvan ineens een 0% gebied worden, bijvoorbeeld doordat de grens van een prehistorische nederzetting er dwars doorheen loopt. Of omdat er diepe sloop of afgraving heeft plaats gevonden waarvan geen documentatie beschikbaar was.
Veranderde inzichten hebben voor een potentiële verstoorder alleen consequenties als dit voorafgaand aan een bouwaanvraag bekend is gemaakt door de archeologische dienst.

Voor de gebieden met een waardering van 50% of hoger is hierna een beschrijving opgenomen.
De nummering en begrenzing van de gebiedsbeschrijvingen is gekoppeld aan de Archeologische Waarderingskaart Zwolle.
De archeologische waardering van het plangebied is aangegeven op kaart 5. De nummers in de tekst corresponderen met de nummers op deze kaart.

89
Wijk: Frankhuis / Voorst C
Waardering: 50%

Dit deel van Frankhuis ligt op een dekzandhoogte die zich uitstrekt van de Kamperpoort tot aan de Konijnebelten. De dekzandhoogte is later doorgraven door het Zwolle-IJsselkanaal in de jaren 60.
Het gebied ligt aan de overzijde van het Zwolle-IJsselkanaal en bestaat uit een deel van de Hasselterdijk en de Frankhuisweg. Het gebied werd ook wel het Tweede Frankhuis genoemd.
De hele buurtschap Frankhuis telde in 1843 41 huizen, waarvan er 17 op het grondgebied van Zwollerkerspel lagen. De naam 'Vranchuys' komt voor het eerst voor in de wijdingsbrief van de Heilige Kruiskapel van het Buitengasthuis in 1379. Al vroeg wordt in Frankhuis een herberg genoemd. Ook in de twist tussen Zwolle en Kampen in de periode 1520-1528 wordt Frankhuis meerdere malen genoemd.
Aan de Frankhuisweg ligt de buitenplaats het Bildt die rond 1900 in bezit was van W.H. Visscher. Het Bildt is van 1848, heeft een rechthoekige plattegrond en is in neoclassicistische stijl gebouwd. Het huis telt twee verdiepingen en een ingang die geflankeerd wordt door pilasters. Boven de ingang bevindt zich een zogenaamd Frans balkon. Bij dit buiten lag een weg die liep naar de plaats van het Huis Voorst. Tegenover de Bildt is op de oudste kadastrale minuut uit 1832 een boerderij te zien die de naam de Schoemaker droeg. Deze boerderij is samen met de Bildt nog steeds aanwezig.
Op de hoek van de Frankhuisweg en de Hasselterdijk staat een aantal typerende dijkhuisjes. In een van deze huisjes heeft rond 1900 de wagenmakerij van Jan Dragt gezeten.
In het gebied kunnen de restanten van Middeleeuwse en Laat Middeleeuwse bewoning bewaard zijn gebleven. Verder is het niet uit te sluiten dat ook archeologische sporen uit de prehistorie aanwezig zijn.

90
Wijk: Stadshagen
Waardering:100 %

De havezate Werkeren is compleet opgegraven in de jaren 2001 en 2002. Het muurwerk is intact onder de grond bewaard gebleven. Het geheel omgrachte terrein bestond uit een hoofdburcht en een voorburcht. Tussen hoofdburcht en gracht aan de westzijde heeft in de 17de en 18de eeuw een tuin gelegen. Hoofd- en voorburcht waren eveneens door een gracht gescheiden waaruit erg veel vondstmateriaal kwam.
De oudste fase van de havezate bestond uit een zaalburcht met een afzonderlijk poortgebouw. Deze gebouwen moeten zeer waarschijnlijk in de 14de eeuw gedateerd worden, waarbij het jaartal 1363 het meest voor de hand ligt omdat toen een begin gemaakt werd met het inmeten en verdelen van de Mastenbroekerpolder. De havezate Werkeren lag op een strategisch punt, aan het begin van de polder. Traditioneel geldt Johan van Ittersum in 1440 als bouwheer, maar het lijkt er veeleer op dat hij een belangrijke verbouwing heeft doen plaats vinden. De oudere zaalburcht stond niet met de muren in de gracht, de onder Van Ittersum tot een L-vorm uitgegroeide havezathe wel. De havezathe kwam via overerving in handen van het geslacht Bentinck. Onder de Bentincks kende de havezathe in de 17de en begin 18de eeuw een bloeitijd, die onder andere tot uitdrukking komt in de vele prachtige terra cotta tuinvazen en het vele bijzondere glaswerk. De voorburcht heeft waarschijnlijk twee bouwhuizen gekend. Na de afbraak in 1800 kwam er een boerderij te staan op de voorburcht, een zogenaamd hallenhuis. Deze boerderij kent vijf bouwfasen en werd na een brand in 2001 gesloopt.
Schoenmaker heeft in circa 1730 een aquarel gemaakt van de havezate. Op de kaart van 1781 van H. van Hooff is duidelijk de tuinaanleg te zien. De kadastrale minuut van 1812 laat echter niets meer van de oorspronkelijke kasteel- en grachtenindeling zien. Het terrein is volledig herverkaveld ten gunste van het nieuwe boerenbedrijf in die tijd.
Tegenwoordig heeft het complex een beschermde status. De grachten zijn weer uitgegraven en van stenen keermuren voorzien. Op het hoofdterrein is een kunstwerk aangelegd waarin de geschiedenis van het terrein in beeld gebracht wordt.

91
Wijk: Stadshagen
Waardering: 90%

Op deze locatie staat tegenwoordig nog een boerderij. Op de boerderij, die op de oudste kadastrale minuut uit 1832 ook met de naam Arends voorkomt, heeft de familie Reuvekamp gezeten. Deze familie komt van oorsprong van het erf 'de Reuvekamp' in Dieze. Johanna Rankenberg, dochter van Antonius Rankenberg en Maria van Dam, trouwde met Jan Reuvekamp. Deze stierf in 1868.
Het huis is tegenwoordig in bezit van de familie Reuvekamp-Schutte. De boerderij wordt al in 1819 genoemd en heeft waarschijnlijk een veel oudere bouwdatum. In de bronnen is het huis bekend als de Stokkebrand. Het heeft vanouds onderdeel uitgemaakt van de havezate Werkeren en deed dienst als tuinmanswoning.

329
Wijk: Frankhuis
Waardering: 100 %

In dit gebied ligt het sluizencomplex het Rademakerszijl. In 1363 wordt al melding gemaakt van een sluis op deze plek. De huidige sluis is in 1783 gebouwd.

2.2.2 Cultuurhistorische structuur

Voor de gebieden langs het Zwarte Water met inbegrip van Oud Frankhuis is in juni 2010 een cultuurhistorische analyse opgesteld. De analyse is met de bijbehorende waardenkaarten aan de toelichting toegevoegd als:

• Bijlage 2 Cultuurhistorische analyse Zwarte Water;

• Bijlage 3 Waardenkaart objecten, complexen en structuren;
• Bijlage 4 Waardenkaart Zwarte Water noord;
• Bijlage 5 Waardenkaart Zwarte Water zuid.

Het rapport behandelt beide zijden van het Zwarte Water vanaf de binnenstad tot aan de Mastenbroekerbrug. De waardenkaarten noord en zuid zijn een vergroting van in het plangebied van Stadshagen I gelegen delen van de waardenkaart in Bijlage 3, welke het totale onderzoeksgebied weergeeft.

De in het rapport gepresenteerde analyse diende onder andere als geactualiseerde input voor het nieuwe bestemmingsplan Stadshagen I. Hierbij diende de vraag beantwoord te worden of er een planologisch conserverend beschermingsregime moest worden opgesteld, waarin de cultuurhistorische kwaliteit van het gebied wordt gezekerd. Met name is onderzoek verricht naar de cultuurhistorisch waardevolle bebouwing, maar ook andere aspecten zoals de historisch-ruimtelijke structuren zijn geanalyseerd en gewaardeerd.

De volgende onderdelen kwamen in de analyse aan de orde:

• beschrijving van de historisch-ruimtelijke ontwikkelingen van het Zwarte Water in hoofdlijnen;
• beschrijving en overzicht van de aanwezige cultuurhistorische waarden (structuren, objecten);
• kwalificatie van de cultuurhistorische kwaliteit van alle aanwezige bebouwing (indifferent, attentiewaarde, waardevol, zeer waardevol);
• duiding van de cultuurhistorische waarden, in woord en beeld (cultuurhistorische kaart);
• aanbevelingen tot behoud en versterking van de aspecten met een hoge cultuurhistorische waarde;
• een kansenverkenning van een aantal cultuurhistorische plannen rondom een achttal 'parels' in het onderzoeksgebied, waarvan de schutsluis Rademakerszijl en het park Oud Frankhuis gelegen zijn in het plangebied van Stadshagen I;
• historisch kaart- en beeldmateriaal.

luchtfoto van het Rademakerszijl luchtfoto van Oud Frankhuis

Aan de 'parels' wordt in deze analyse een ereplaats toebedeeld. Ze zijn onderdeel van één van de hoofdthema's uit de geschiedenis van het Zwarte Water. Een rijke geschiedenis van landschapsvorming, waterbeheersing, landbouw- en veeteelt, handel, industrie- en bedrijvigheid, wonen en recreatie.
De cultuurhistorische thema's zijn:

• 1. Strijd met het water: dreiging en bedwinging;
• 2. Het succes van het Zwarte Water: scheepvaartverbinding van belang;
• 3. Werken langs het water: handel en nijverheid;
• 4. Heren aan het water: landgoederen en buitenplaatsen;
• 5. Boeren aan het water: het agrarische achterland;
• 6. Plezier aan het water: recreatie en verpozing;
• 7. Grootschalige veranderingen in het gebied.

Aanbevelingen voor zover van toepassing op het plangebied van Stadshagen I:

In het onderzoek werden de volgende aanbevelingen gedaan om de cultuurhistorische waarden te behouden en te versterken:

Karakteristiek gebied

• de diversiteit in de cultuurhistorische, ruimtelijke en functionele aspecten en de verschillende tijdslagen als een kwaliteit beschouwen; dit gegeven illustreert de dynamiek van het gebied door de eeuwen heen;
• In het algemeen wordt behoud van de historische hoofdstructuur, de karakteristieke bebouwing en de karakteristieke groenelementen aanbevolen.

Hoofdstructuren

• behoud en versterking van het historische karakter van het Zwarte Water met zijn gelaagde historie, een levendige mix van oud en nieuw, en tegelijk een constante in het steeds veranderende Zwolse stadsgebied;
• waarborgen van de boeiende zichtlijnen door het gehele gebied: vanaf de dijken over rivier en aanpalende wijken, vanaf de bruggen over het water; zichtlijnen over het water richting binnenstad;
• behoud historische rivierdijken met specifiek reliëf en bebouwingstypologie;
• behoud van de functionele afwisseling van woon- en werkgebieden langs het Zwarte Water; hierin de verschillende tijdslagen laten zien in de manier waarop water en stad op elkaar reageren;
• behoud van de kolken en kolkrestanten langs de dijken.

Bebouwing/objecten

• beschermen van de objecten en complexen die van 'zeer hoge cultuurhistorische waarde' zijn;
• zoveel mogelijk behoud en herstel van de bebouwing met (zeer) hoge cultuurhistorische waarde;
• instandhouding/aanpassing van de overige, binnen de context passende bebouwing volgens de reguliere welstandstoetsing (attentiewaarde);
• handhaven van de bestaande schaal van de bebouwing langs de dijklinten en deze als uitgangspunt nemen bij nieuwe ontwikkelingen;
• aanhouden van huidig traditioneel en gevarieerd bebouwingbeeld in Frankhuis: diverse dijkwoningtypen, hellende dakvormen, traditioneel materiaalgebruik (baksteen, hout, pleisterwerk, keramische dakpannen), gevelindelingen met overwegend verticaal karakter;
• beter zichtbaar maken van de historische boerderij Biltweg 2, die ondanks de prominente ligging door het dichte groen nauwelijks beleefbaar is;
• zie verder de 'parels'.

Rooilijnen, erfafscheidingen, groen

• handhaven van historische rooilijnen en erfafscheidingen;
• handhaven van als waardevol gekenschetste groenelementen (hagen, leilinden, solitairen, tuinen en boomgroepen);
• instandhouding en herstel van de zeer waardevolle landschapstuin van buitenplaats Het Bildt, inclusief de daarin gelegen restanten van de oude doorbraakkolk;
• instandhouding van de relicten van het open weidenlandschap met sloten, ten noorden van de Frankhuisweg, en ten zuiden en zuidoosten van de Frankhuisweg;
• handhaven/versterken van relicten van het weidelandschap langs het wijkdeel Schoonhorst;
• handhaven van rijk begroeide tuinen en weitjes met hagen en wilgen bij bebouwing langs de Hasselterdijk.

De parels van het Zwarte Water, een kansenverkenning:

Kenmerken:

Het Rademakerszijl (of Rademakers Schutsluis) vormt de schakel tussen de Oude Wetering en het Zwarte Water. De Oude Wetering is de historische ontginningsas van de polder Mastenbroek (1364). De schutsluis aan de Hasselterdijk dateert in de huidige gedaante grotendeels uit de 18e eeuw en is in 2001 gerestaureerd. De schutsluis is een gemeentelijk beschermd monument. Rondom de sluis ligt een aantal objecten en structuren, die nog niet zijn hersteld, maar alles in zich hebben om na herstel/reconstructie een belangrijke bijdrage te leveren aan het begrip en de belevingswaarde van het historische ensemble. Daarnaast kan de omgeving van de sluis een rol spelen in de verbetering van de fiets- en wandelroutes in het gebied.

Aanbevelingen:

• Zoeken naar een passender vormgeving van brugdek, brugleuningen, straatverlichting en dergelijke rondom het Rademakerszijl. Thans vormen deze elementen een wat rommelige entourage, waarin iedere ontwerpkwaliteit ontbreekt;
• De Oude Wetering had bij het Rademakerszijl oorspronkelijk veel meer het karakter van een goed onderhouden vaart met kades en jaagpad. Dit karakter mag wel versterk worden, waardoor de wetering als bevaarbare trekvaart weer gaat spreken;

• Herstel van het jaagpad langs de zuid- of eventueel de noordzijde van de vaart; dit pad een nieuwe functie geven als verbinding voor fietsers en wandelaars van en naar Stadshagen; leg verbindingen met het te reconstrueren jaagpad langs het Zwarte Water;
• Reconstructie van de kolk, die ten zuidwesten van het Rademakerszijl lag;
• Deze locatie is een echt cultuurhistorisch knooppunt: allerlei structuren en verhalen komen hier samen of kruisen elkaar: het Zwarte Water, de rivierdijk, de Oude Wetering, de scheepvaart over rivier en wetering met de jaagpaden in noordelijke, zuidelijke en westelijke richting, het vervoer over de rivierdijk, het wonen met droge voeten aan de dijk, de waterbeheersing (sluis) en de watersnood (kolk). Vlakbij ligt nog het voormalige tolhuis aan de Hasselterdijk en ook zijn er nog restanten van het agrarische verleden van het gebied. Kortom, een prachtige plek om de boeiende geschiedenis van dit gebied te beleven en te verbeelden.

Kenmerken:

In Frankhuis wordt een nieuw openbaar park gerealiseerd dat onder meer ten dienste staat van de bewoners van de Vinex-wijk Stadshagen (groen uitloopgebied). Het park houdt tevens dit nieuwe stadsgebied op afstand van de oude dijknederzetting Frankhuis, dat zo zijn groene, landelijke en historische karakter kan bewaren. Met de aanleg van het park wordt ook de historische tuin van Huize Het Bildt hersteld, in combinatie met het terugbrengen van de oude doorbraakkolken aan weerszijden van de Frankhuisweg, oorspronkelijk een polderdijk van de polder Mastenbroek. De weilanden ten noorden van de dijk worden in de parkaanleg opgenomen. Het herstel en de versterking van de cultuurhistorische kwaliteit kan hier prima samengaan met het invoegen van groen en nieuwe functies en komt ten goede aan de historische buurtschap Frankhuis. Er ligt een kans om de huidige verrommeling een halt toe te roepen.

tuinen en erven langs de Hasselterdijk

Aanbevelingen:

• Sluit in de parkaanleg bij Frankhuis aan op de historische context en de karakteristiek van het oorspronkelijke gebruik; dat betekent het inpassen van de oorspronkelijke weilanden, de restanten van de oude verkavelingssporen en sloten; daarnaast het toepassen van voor het gebied typerende beplanting; zoveel mogelijk behoud van de bestaande karakteristieke beplanting;
• Laat de landhuistuin van het Bildt zich duidelijk onderscheiden van de rest van de parkaanleg; te reconstrueren kolk en tuinaanleg volgens principes van de landschapstuin; laat in het ontwerp zien, dat landhuis en tuin een visuele en historische eenheid vormen, met een eigen sfeer die zich onderscheidt van het cultuurlandschap ten noorden van de dijk;
• Geef de polder- en rivierdijken een duidelijk structurerende betekenis in het plan, zij vormen van basisstructuur van het huidige landschap.

Waardering:

Het rapport sluit af met een lijst van alle bebouwing langs het Zwarte Water, waarin een waardering van deze bebouwing is opgenomen. De waardering is onderverdeeld in de waarden:

• zeer hoge cultuurhistorische waarde; behoud en bescherming wenselijk;
• hoge cultuurhistorische waarde; behoud en bescherming te overwegen;
• attentiewaarde; behoud mogelijk maar niet noodzakelijk;
• indifferente waarde; behoud mogelijk maar niet noodzakelijk.

Deze waardering is in het rapport verder omschreven in paragraaf 4.3 Historische bouwkunde.
De waardering is ook aangegeven op de bij het rapport behorende waardenkaarten.

2.2.3 Ruimtelijke structuur

In deze paragraaf wordt de bestaande ruimtelijke structuur van het plangebied omschreven. Begonnen wordt met een algemene beschrijving van de karakteristiek van de nieuwe wijk per buurt.Vervolgens wordt de bestaande ruimtelijke structuur van het plangebied verder specifiek omschreven op het gebied van het verkeer, het groen, het water en de bebouwing
Hierna volgt een kaart van het ruimtelijk beeld van Stadshagen I en van het eerste gedeelte van Stadshagen II:

2.2.3.1 Algemene wijkbeschrijving

Stadshagen I bestaat uit de delen Schoonhorst, Milligen, Frankhuis en Werkeren en uit een aantal strategische zones. De delen worden hierna buurtgewijs beschreven.

indeling van Stadshagen I

Schoonhorst

Bussenmakerstraat

Schoonhorst is het oudste deel van Stadshagen I en bestaat uit 4 buurten:
de Parkbuurt, Zicht op het Zwarte Water, Tussenlanen en Schoonhorst-West. De buurten verschillen van elkaar wat betreft kleurgebruik, parkeeroplossingen en buitenruimte.

Parkbuurt
De Parkbuurt, de eerste buurt van Stadshagen, wordt ook wel het gele dorp genoemd. De bebouwing is opgetrokken uit gele baksteen en ook de bestrating heeft een gele kleur. Veel woningen in de Parkbuurt hebben een parkeerplaats in de voortuin. Het parkeren voor bezoekers geschiedt dan in de straten aan de zijkanten van de woningen. Woonzorgcentrum Stadshagen en twee appartementenblokken aan de noordzijde van de Parkbuurt vormen de overgang naar het park.

Zicht op het Zwarte Water
Karakteristiek voor de buurt Zicht op het Zwarte Water is de opvallende hoogbouw aan de rand ter hoogte van Holtenbroek en de oriëntatie van de buurt op het Zwarte Water. Tussen de laatste bebouwing van Stadshagen en het Zwarte Water ligt een brede groenzone waarin ondermeer de dierenweide een plek heeft.

Tussenlanen
Midden in de buurt Tussenlanen ligt een groot plein. Kenmerkend voor de buurt zijn de hoge en lage tuinmuren, de achterstraten en de wijze waarop het parkeren is opgelost: in de straten en in de achtertuinen (naast de bergingen). Er is veel levendigheid van spelende kinderen in de achterstraten.

Schoonhorst-West
Eén van de kenmerken van Schoonhorst-West is de combinatie van rijen aaneengesloten woningen langs de randen en 36 centraal gelegen vrijstaande woningen in een soort van binnenhof. Op de hoeken van enkele woonblokken zijn bedrijven gevestigd (apotheek, kinderopvang, kapsalon, bank).

Milligen

'molenwoning' aan het Mannagras

Milligen ligt tussen de Milligerplas en de Hasselterweg, de Oude Wetering en de Werkerlaan. Dit deel van de wijk heeft de vorm van een wig. In de punt van de wig ligt het centrum van de wijk. Milligen bestaat uit 5 buurten:
Laantjes, Pad en Tuin, Milligen aan de Plas, Milligen-Oost en de Centrumbuurt.

Laantjes
Laantjes grenst aan de Milligerlaan, de Weteringzone, de Mastenbroekerallee en het akoestisch landschap langs de Hasselterweg. De bouwblokken in de buurt hebben anders dan in Schoonhorst een verkavelingpatroon in twee richtingen. In Laantjes zijn voor het eerst in Stadshagen woningen met puntdaken gebouwd. Het materiaalgebruik in de buurt is overwegend oranje. De buurt heeft een tuindorpachtige sfeer door onder andere de diepe voortuinen, de hoeveelheid openbaar groen en de verspringende rooilijnen. Er staan alleen grondgebonden woningen in deze buurt.

Pad en Tuin
De woningen in Pad en Tuin liggen aan autovrije woonpaden. De auto's staan in brede parkeerstraten. Alle woningen hebben dezelfde richting en beschikken over zeer diepe achtertuinen. De woonblokken bestaan uit maximaal 6 woningen en verspringen ten opzichte van elkaar. Midden in de buurt liggen 2 pleinen. Het bestratingsmateriaal in Pad en Tuin bestaat uit roodgebakken klinkers, wat de buurt de bijnaam 'het rode dorp' geeft. Gezichtsbepalend in de buurt zijn de molenwoningen aan het Mannagras.

Milligen aan de Plas
Milligen aan de Plas is een groene en waterrijke buurt. Door de ligging aan de Milligerplas zijn er voor de bewoners veel recreatiemogelijkheden dichtbij. Vanuit de hele buurt is de nabijheid van de Milligerplas zichtbaar door een drietal langgerekte buurtplantsoenen die haaks op de plas staan. Langs de Werkerlaan en aan de Milligerplas is hoogbouw afgewisseld met grondgebonden woningen. Een opvallend gebouw in Milligen aan de Plas is de Rug, een complex met split-levelwoningen, appartementen en maissonettes. Het is een langgerekt complex dat opgetrokken is uit robuuste materialen en dat aan één zijde wordt afgeschermd door een dijk. Onder het gebouw bevinden zich parkeerplaatsen. Aan de noordwestkant ligt appartementengebouw Cinqua en aan de zuid-oostkant bevindt zich Combinatiegebouw Stadshagen met nog enkele woningen langs de Werkerlaan.

Milligen-Oost
Milligen-Oost bestaat ondermeer uit een aantal eilandjes met elk een eigen woonsfeer en vormgeving. De eilandjes liggen te midden van een brede strook met patiowoningen, een straat met opvallende urban villa’s en een strook met eengezinswoningen, appartementengebouwen en 3 woonwagens. Water is een belangrijk element in deze buurt.

Centrumbuurt
De centrumbuurt ligt in het zwaartepunt van de wijk. Er komt een aantal belangrijke structuurlijnen van Stadshagen I bij elkaar. Deze lijnen zijn ontleend aan het onderliggende landschap. Zij geven Stadshagen I een structuur en koppelen het aan het omliggende buitengebied.
De belangrijkste voorzieningen in de wijk (winkelcentrum Stadshagen, Gezondheidshuis, Bewegingshuis, Cultuurhuis), het centrumpark en bijna 400 woningen hebben hun plek in deze buurt. In 2004 is gestart met de bouw van woningen. Winkelcentrum Stadshagen opende in oktober 2004 de deuren.

Frankhuis

Frankhuizerallee

Frankhuis bestaat uit een oud gedeelte en een nieuw gedeelte.Typerend voor Frankhuis is de parkachtige structuur (Twistvlietpark ofwel Rietpark), de singels en het water die het gebied doorsnijden. De buurt valt uiteen in 4 buurten:
De Rietkraag, de Hagen, de Hoven en Frankhuis aan het Zwarte Water.

De Rietkraag
In de Rietkraag is vanaf 2003 gebouwd. De buurt wordt begrensd door de Frankhuizerallee, het fietspad langs het Twistvlietpark en door twee singels. Er ligt ook nog een derde singel in de buurt haaks op de Frankhuizerallee. De straatjes binnen De Rietkraag liggen voornamelijk parallel aan de singels en worden met korte straatjes verbonden. Een verlaagd wandelpad langs de middelste singel vormt een aantrekkelijk element in de buurt.

De Hagen
De Hagen is ruim van opzet en bestaat uit vrije sector kavels.

De Hoven
De Hoven heeft een eigen karakter met hofjes. In 2005 is hier begonnen met de bouw.

Frankhuis aan het Zwarte Water
Dit gedeelte betreft het oude Frankhuis. Dit gebied wordt In paragraaf 2.2.3.5 Bebouwingsstructuur uitgebreid beschreven.

Werkeren

Buckhorststraat

Werkeren ligt tussen de Mastenbroekerpolder, de spoorlijn naar Kampen en de Oude Wetering en bestaat uit 4 buurten:
Havezatepark, Carré, Werkerhoven en Werkerbrink.

De resten van Kasteel Werkeren liggen in dit gedeelte van Stadshagen. Het complex van de opgraving heeft een beschermde status. De grachten zijn weer uitgegraven en van stenen keermuren voorzien. Op het hoofdterrein is een kunstwerk aangelegd waarin de geschiedenis van het terrein in beeld gebracht wordt.

Dit gebied is nog in aanbouw.

Weteringzone

woonterp

De Weteringzone is een groene strategische zone in de wijk. Tussen het centrum van Stadshagen en de Stadshagenallee liggen groenfuncties met recreatieve, sportieve en educatieve voorzieningen. Inmiddels hebben de jeugd- en nutstuinen, de korfbal- en de jeu de boules vereniging en de tennisvereniging TC'91 zich hier gevestigd. Ook 2 scholen, een basketbalveld en 5 terpen voor vrijstaande woningen liggen in de Weteringzone. Ook de wijkboerderij is in de zone gevestigd.

Strategische zone

Aan twee kanten van het centrum ligt een strook, waarin ruimte is gereserveerd voor (toekomstige) voorzieningen. Hiermee kan de gemeente flexibel inspringen op ruimtebehoefte van medische, sociaal-culturele, religieuze of andere voorzieningen. De gymzaal nabij het centrum, de schoolkantoren langs de Werkerlaan, het Combinatiegebouw van DeltaWonen, de Epilepsiekliniek en (para-)medische voorzieningen hebben ruimte in de Strategische zone ten noorden van het centrum.

2.2.3.2 Verkeersstructuur

Categorisering van wegen

Om de gewenste afstemming tussen vormgeving en functie van de weg te kunnen bereiken, is het Zwolse wegennet gecategoriseerd naar een aantal te onderscheiden verkeersfuncties. Door en op sommige plekken langs het plangebied loopt aan de zuid- en westzijde de Havezathenallee. De Havezathenallee fungeert als een gebiedsontsluitingsweg en heeft een belangrijke functie voor de ontsluiting van het westelijke deel van de wijk. De Mastenbroekerallee doorkruist een deel van het plangebied van oost naar west en sluit via de Mastenbroekerbrug over het Zwartewater aan op de Middelweg. Vanwege de aansluiting op de Middelweg is de Mastenbroekerallee een belangrijke verbinding van en naar de wijken Holtenbroek, Aalanden en Dieze. De Mastenbroekerallee heeft een gebiedsontsluitende functie en is net als de Havezathenallee gecategoriseerd als een gebiedsontsluitingsweg B. Op wegen met deze functie geldt een maximum snelheid van 50 km per uur.

Vanaf de Mastenbroekerallee lopen drie 'inprikkers' verder het plangebied in. Dit zijn de Drapenierlaan, Klokkengieterlaan en Werkerlaan. De Mastenbroekerallee is via de Milligerlaan aangesloten op de Stadshagenallee welke is gecategoriseerd als gebiedsontsluitingsweg A met een maximum snelheid van 70 km per uur. Het zuidelijke deel van het plangebied wordt ontsloten door de Frankhuizerallee en Belvedèrelaan. De Belvedèrelaan eindigt bij het winkelcentrum. Voorgenoemde wegen zijn ook gecategoriseerd als gebiedsontsluitingsweg B. Alle overige wegen in het plangebied fungeren als erftoegangsweg met een maximumsnelheid van 30 km per uur.

De categorisering van wegen is weergegeven op kaart 6.

Openbaar Vervoer

Het plangebied wordt ontsloten door de bus. De wijk Stadshagen wordt aangedaan door de stadsbus met een frequentie van vier keer per uur. De stadsbus rijdt door het plangebied over de wegen Frankhuizerallee, Belvedèrelaan, Duiker (bussluis), Veldbeemgras, Koperslagerstraat, Pottenbakkerstraat, Drapenierlaan, Mastenbroekerallee, Nijenhuislaan en Havezathenallee. Het profiel van deze wegen is qua breedte en verharding geschikt voor de bus.

Aan de zuidgrens van het plangebied loopt de spoorlijn van Zwolle naar Kampen. De toekomstplannen voor de vertramming van deze lijn worden behandeld in paragraaf 3.4 Verkeersbeleid.

De ontsluiting voor het openbaar vervoer is weergegeven op kaart 7.

Fietsverkeer

De fietsers hebben in Stadshagen I een streepje voor. Een van de belangrijkste uitgangspunten op het gebied van verkeer en vervoer is namelijk dat het autoverkeer in principe een langere weg moet gaan naar bestemmingen in de stad dan het fietsverkeer. Ook binnen de wijk zullen uiteindelijk de fietsverbindingen korter zijn dan de autoverbindingen. De vier deelgebieden van Stadshagen zijn zodanig ingericht dat een verplaatsing met de auto van het ene naar het andere deelgebied in veel gevallen een grote omweg vraagt. Voor lopers en fietsers zijn er directe verbindingen. Hiermee wil de gemeente het autogebruik ontmoedigen.

Om het fietsgebruik verder te stimuleren heeft de gemeente hoofdfietsroutes aangewezen, die de woonwijken met het centrum, het station of werkgebieden verbinden. Aan dergelijke routes worden in Zwolle een aantal eisen gesteld, onder meer op het gebied van comfort, directheid, veiligheid en herkenbaarheid. Het NS station ligt op fietsafstand (ongeveer 5 kilometer) van het plangebied.

Het fietsroutenetwerk en de wegen in het plangebied die onderdeel uitmaken van een hoofdfietsroute zijn weergegeven op kaart 8.

Bruggen

Twee grote, markante bruggen vormen de toegang tot Stadshagen.
Via de Mastenbroekerbrug, die sinds 1998 bestaat, bereikt het snelverkeer vanaf de Middelweg de wijk.

Mastenbroekerbrug

De Twistvlietbrug is in 2000 geopend en is alleen bestemd voor het openbaar vervoer, voetgangers en fietsers. Deze brug verbindt Stadshagen via Holtenbroek met het centrum de rest van de stad.

Twistvlietbrug

De Frankhuizerbrug is een fietsbrug over het Zwolle-IJsselkanaal

Parkeren

Het parkeren wordt in de diverse buurten op verschillende manieren opgelost. Afhankelijk van de wijk vindt het parkeren plaats op centrale pleinen, parkeren op straat of op eigen terrein.

Bij de start van Stadshagen I is in de planvorming uitgegaan van een parkeernorm van 1,3. Dat wil zeggen dat er per woning 1,3 parkeerplaatsen beschikbaar waren. Deze norm sloot aan bij de in Zwolle-zuid gehanteerde norm. Veel mensen hebben nu 2 auto's en het aantal parkeerplaatsen is daardoor op veel plaatsen aan de krappe kant. De parkeernorm is inmiddels dan ook verhoogd (van 1,3 naar 1,5 en vervolgens verder naar 1,7/1,8).

Voor zover nog enige nieuwbouw zal plaatsvinden wordt in de bouwverordening 2008 aandacht besteed aan het aantal te realiseren parkeerplaatsen bij deze nieuwbouw. De wijk Stadshagen bevindt zich op basis van de indeling van wijken voor het vaststellen van de te hanteren parkeernorm buiten de zogenaamde 'schil' van Zwolle met een matig stedelijk karakter.

2.2.3.3 Groenstructuur

Een overzicht van de groenstructuur is weergegeven op kaart 9.

Structuurgroen in de zin van het Structuurplan 2020

De wijk Stadshagen kent één oud gedeelte, Frankhuis, een dijknederzetting die is ontstaan op de splitsing tussen de Hasselterdijk en de oude weg naar Kampen via Westenholte. In Frankhuis ligt het buitenplaatsje Het Bildt. De parkachtige aanleg eromheen vormt het oudste bomenbestand van de wijk. De rest van de wijk dateert van na 1995 en is geheel gebouwd in de polder Mastenbroek.
De polder Mastenbroek is een 14e eeuwse ontginning van een overstromingsvlakte (klei op veen) van de Zuiderzee. In afwijking van wat in die tijd gebruikelijk was, werd deze ontginning zeer planmatig opgezet. Hierdoor is een rechthoekig raster van weteringen en begeleidende wegen ontstaan, en ook de kavels zijn rechthoekig. De boerderijen liggen op huisterpen langs de hoofdweteringen. Dit unieke rationele karakter van de middeleeuwse infrastructuur en verkaveling is in de stedenbouwkundige hoofdopzet van de wijk doorgezet.
De oorspronkelijke afwatering van de overstromingsvlakte via slenken (rieten genaamd) is nog zichtbaar in het kronkelige oostelijke deel van de Oude Wetering. vanaf de havezathe Werkeren naar het Rademakerszijl. Dit deel is opgenomen in het Twistvlietpark. Het westelijke deel van de Oude Wetering is kaarsrecht en met veel groen en voorzieningen voor sport en onderwijs opgenomen in de wijk. Ook de ruïnes van Werkeren liggen in deze groene zone. De parallel lopende Nieuwe Wetering en Bisschopswetering liggen in de stadsrand.

De rand van de wijk langs het Zwarte Water is ten noorden van het Rademakerszijl teruggelegd. Hier ligt een park met enkele groene wijkvoorzieningen en veel natuur. Ten zuiden van het Rademakerszijl zijn de oevers stedelijker, met als opgave het plaatselijk ontwikkelen van een rivieroevermilieu. Daarnaast is de doorgaande lijn van de Hasselterdijk een belangrijke kwaliteit, evenals het park van Het Bildt.
De Werkerlaan is van oorsprong ook een gegraven wetering, die niet past in het orthogonale patroon. Deze wetering is ten behoeve van een stoomtramverbinding en later de autoweg naar Hasselt gedempt. Nu is zij verkeersluw. Belangrijk is het laankarakter van deze lijn. Een eveneens belangrijke latere infrastructuurlijn is de spoorlijn naar Kampen.
Een latere toevoeging die bepalend is voor de stedenbouwkundige opzet van de wijk en voor de groenstructuur is de Milligerplas, Deze is als zandwinplas ontstaan voor de aanleg van de rijksweg A28 bij Zwolle en is tijdens de bouw van de wijk vergroot. De inrichting van de oevers is groen, met een accent op dagrecreatie in de zuidelijke helft en een accent op natuur en extensieve recreatie in het noorden.
De hoofdontsluiting van de wijk wordt gevormd door Mastenbroekerallee, Milligerlaan, Stadshagenallee en Hasselterweg.
De stedelijke hoofdgroenstructuur van het plangebied bestaat hierdoor uit een robuust centraal deel met de parken langs de Oude Wetering als drager. Het is van belang voor de verbinding van de wijk met enerzijds het Zwarte Water en anderzijds de polder Mastenbroek. De zone langs het Zwarte Water, inclusief de Hasselterdijk en de Frankhuisweg is een tweede belangrijk onderdeel van de Stedelijke Hoofdgroenstructuur. Ook de omgeving van de Stadskolk hoort hierbij. De Werkerlaan en de oevers van de Milligerplas vormen een tweede contact met de polder. Een natte verbinding vanuit het centrum naar de westelijke rand van de wijk volgt de bovenloop van de Riete en maakt verbinding met de binnendijkse zone langs de IJssel. De hoofdinfrastructuur (Mastenbroekerallee, Milligerlaan, Stadshagenallee, Hasselterweg, Havezatheallee en de spoorlijn naar Kampen vormen een netwerk van hoofdzakelijk droge groene verbindingen. De bomenstructuur moet hier in stand worden gehouden en versterkt. Zowel dwars als lengteprofiel moeten hun groene karakter behouden. Wat betreft de spoorlijn zijn de droge schrale spoorbermen van belang. Tenslotte is de oude laan naar Werkeren (Werkerallee) door zijn oude bomenbestand onderdeel van de stedelijke hoofdgroenstructuur.
Belangrijke recreatieve routes vanuit de stad naar buiten lopen eveneens via de stedelijke hoofdgroenstructuur.(Hasselterdijk, Frankhuisweg, Oude Wetering).

Buurtgroen

De buurtgroenstructuur van het plangebied bestaat enerzijds uit groene wijkvoorzieningen (hoofdzakelijk grotere speelplekken), en anderzijds uit groene en blauwe infrastructuur die op wijkniveau structuurbepalend is. Voorbeelden van het laatste zijn de brede openbare watergangen, de doorzichten naar de Milligerplas en de Frankhuizerallee. Overigens bevinden zich ook veel groene wijkvoorzieningen in de stedelijke hoofdgroenstructuur.

Bijzondere bomen

De Werkerallee tussen de voormalige havezathe Werkeren en de Voorsterweg heeft een tweezijdige rijbeplanting. De meeste bomen hiervan (de bomen ouder dan 50 jaar) behoren tot de bijzondere bomen. Daarnaast is op de huisterp naast de ruïnes van Werkeren.een aantal bijzondere bomen aanwezig.

2.2.3.4 Waterstructuur en riolering

Waterstructuur

Een overzicht van de waterstructuur is weergegeven op kaart 10.

In 1996 is begonnen met de aanleg van de waterstructuur voor de nieuwbouwwijk Stadshagen I. De bouw van de wijk is nog niet voltooid. In totaal worden op circa 360 ha grond ongeveer 8.500 woningen gebouwd.

Voor de vormgeving van de ruimtelijke waterstructuur is zowel aangesloten op bestaande hoofdwatergangen als op aanwezige verschillen in bodemopbouw en hoogteligging. Door de maaswijdte van de watergangen richting de polder te verfijnen is de beeldvorming van stad in de polder versterkt en verloopt de overgang van stad naar polder harmonieus.
In de zuidelijke punt, die als overgang naar de binnenstad van Zwolle het meest stedelijke karakter in Stadshagen krijgt, zijn slechts enkele watergangen gesitueerd. In de oostelijk en noordwestelijk gelegen woongebieden is een fijnmaziger net van watergangen aangehouden als overgang naar de polder. Het waterrijke noordelijke woongebied vormt de uitloper van Stadshagen I en de overgang naar het landschap rond de Milligerplas en de Stadskolk.

Een duurzame ontwikkeling van de wijk Stadshagen I betekent op het gebied van de waterhuishouding dat zeer zorgvuldig is omgegaan met de grondstof water.
De waterhuishouding in het stedelijke en landelijke gebied is daarom losgekoppeld van het Zwarte Water en van het oppervlaktewater in het agrarisch deel van de polder Mastenbroek. Het loskoppelen van de stedelijke en landelijke waterstructuur leidt ertoe dat water van een mindere kwaliteit (voedselrijk) uit het oppervlaktewatersysteem van de woonwijken geweerd wordt. Het streven om zo min mogelijk water uit het Zwarte Water in te laten betekent dat het oppervlaktewatersysteem in Stadshagen I in ieder geval niet gebruikt kan worden voor de doorvoer van water naar het poldergebied Mastenbroek.

Om in droge perioden aan de behoefte aan water in het landbouwgebied te kunnen voldoen vindt ter vervanging van de inlaat Rademakerszijl in de huidige situatie inlaat plaats vanuit de IJssel bij de inlaat Veecaten. Het inlaatwerk Rademakerszijl wordt uitsluitend gebruikt als inlaat voor het als stedelijk gebied ontwikkelde deel van Stadshagen I en Masterbroek (klein peilgebied bij Stadshagen I).

Uit oogpunt van een duurzame ontwikkeling van de wijk wordt er tevens gestreefd om zoveel mogelijk gebiedseigen water van goede kwaliteit in het stedelijk gebied vast te houden. Een mogelijkheid om dit te realiseren is het mee laten stijgen en dalen van het oppervlaktewater met het seizoen. Het overtollige water wordt onder vrij verval afgevoerd via stuwen. Het plangebied Stadshagen I watert via twee (reeds bestaande) hoofdwatergangen af op respectievelijk Stadshagen II en de polder Mastenbroek. Op de scheidingslijn tussen het stedelijke en het landelijke deel van Stadshagen zijn stuwen in de hoofdwatergangen geplaatst voor de beheersing van de afvoer vanuit het plangebied, waaraan door het waterschap Groot Salland een maximum wordt gesteld.

De Milligerplas maakt geen deel uit van het waterhuishoudkundige systeem van Stadshagen. Gebruik van de Milligerplas als bergend oppervlak is ongewenst, omdat dan de kwaliteit van de Milligerplas zal worden belast met verontreinigingen afkomstig uit het stedelijk gebied. Water dient van schoon naar ' vuil' te stromen en niet andersom. De Milligerplas kan wel als piekberging gebruikt worden om bij hevige neerslagsituaties het water van Stadshagen op te vangen.

Peilbeheer

In Stadshagen I (bebouwd) wordt een streefpeil gehanteerd van NAP –0,50 meter. Rondom een gedeelte van de Oude Wetering wordt een zomerpeil van NAP –0,85 meter en een winterpeil van NAP –1,05 meter gehandhaafd. Een uitzondering vormt het Rietpark. In het Rietpark wordt een stuwpeil gehanteerd van NAP -0,50 meter. Er wordt echter geen water ingelaten. Wel kan bij hoge waterstanden water worden afgevoerd naar de Oude Wetering.

De Milligerplas en de Stadskolk staan los van het watersysteem in Stadshagen I. In de Milligerplas komt een vrij oppervlaktewaterpeil voor dat gemiddeld ligt op NAP -0,90 meter. In het gebied rondom de Stadskolk wordt een winterpeil van NAP -0,70 meter en een zomerpeil van NAP - 0,50 meter gehandhaafd. Om een goede waterkwaliteit te behouden wordt zo min mogelijk water ingelaten. Het peil in Stadshagen I mag 20 centimeter zakken (tot NAP -0,70 meter, het voormalige winterpeil) voordat water ingelaten wordt vanuit het Zwarte water.

Drooglegging

In Stadshagen I wordt een drooglegging van 1,30 meter gehanteerd. Het streefpeil in Stadshagen I bedraagt NAP -0,50 meter. De Oude Weteringszone heeft een streefpeil van NAP -0,85 meter. De maaiveldhoogte in het bebouwde gedeelte is opgehoogd tot NAP +0,80 meter. De overige deelgebieden hebben hun oorspronkelijke maaiveldhoogte behouden.

Riolering

In Stadshagen is een duurzaam gescheiden rioolstelsel aangelegd. Het hemelwater van de daken en wegen wordt geïnfiltreerd in de bodem. Overtollig water wordt met behulp van regenwateroverstorten afgevoerd naar het oppervlaktewater.

Het afvalwater wordt met behulp van rioolgemalen en persleidingen afgevoerd naar een persleiding in de Klipperweg. De persleiding in de Klipperweg is eigendom van het waterschap Groot Salland.

2.2.3.5 Bebouwingsstructuur

Gebiedsbeschrijving

Kenmerkend voor de stedenbouwkundige opzet van de wijk is de integrale ontwikkeling van de water- en groenstructuur, de ontsluiting, de verkaveling en de woningcategorieën. De oude lijnen in het landschap, de Oude Wetering (als groenzone) en de Werkerlaan (als strategische zone), zijn als dragers gebruikt voor het stedenbouwkundig plan. Op de samenkomst van deze nieuwe zones ligt het voorzieningencentrum van de wijk. De woonbuurten liggen als een waaier om het centrum en zijn als samenhangende clusters ontwikkeld. Binnen de woonbuurten zijn op strategische plekken woningen gebouwd met extra volume, die kunnen transformeren tot kleine bedrijven of werkplekken (ateliers) aan huis. De overgangen van de woonbuurten naar de stad en het landschap worden geaccentueerd door appartementencomplexen en bijzondere woningtypologieën.

De woonbuurten zijn gebaseerd op de hedendaagse woonwensen:

• goede bereikbaarheid met de auto;
• voldoende parkeerplaatsen;
• eengezinshuis met tuin;
• herkenbaarheid van eigen buurt en woning.

De hoofdontsluiting is ruim van opzet en bestaat uit brede profielen die worden begeleid door rijzige bebouwing, waarbij de hoeken extra geaccentueerd zijn. De woonbuurten hebben verschillende parkeeroplossingen, zoals op straat, op eigen terrein en op parkeerpleinen. De samenhang tussen de bebouwing en de openbare ruimte is nadrukkelijk ontworpen en typerend voor de woonbuurten.

De woningen zijn clusters van diverse woningtypen die als een herkenbare identiteit ontworpen zijn met een samenhang in materiaal en kleurgebruik. Kenmerkend zijn de experimenten met diverse materiaalsoorten, de accenten op de hoeken en de bijzondere dakvormen. Het is overwegend baksteen, hout en keramische pannen in diverse kleuren en toepassingen.

De overgangen van openbaar naar privé krijgen extra aandacht in Stadshagen. Waar de achtertuinen van hoekwoningen grenzen aan de openbare ruimte zijn tuinmuren of andere duurzame afscheidingen ontworpen om zo eenheid in het beeld te krijgen.

Kenmerken

Strategische zone, de Werkerlaan
De strategische zone is gelegen langs de Werkerlaan, een oude verkavelingslijn van de polder Mastenbroek. Deze zone biedt ruimte voor toekomstige ontwikkelingen. De zone heeft een flexibele opzet, die een toekomstige verandering van de huidige functie en transformatie van de ruimte mogelijk maakt.

Centrum 'het huis van Stadshagen'
Het centrum 'huis van Stadshagen' bestaat uit een combinatie van wijkvoorzieningen (commercieel, sociaal, cultureel en recreatief) en woningen rondom pleinen, waardoor een stedelijk karakter ontstaat op het knooppunt van de wetering- en de strategische zone.

De groenzone, de Weteringzone
De Weteringzone heeft een landschappelijke inrichting en vormt de aansluiting op de polder Mastenbroek. Deze zone bestaat uit recreatieve voorzieningen, scholen en grote terpen met meerdere vrijstaande woningen.

De Oude Wetering maakt onderdeel uit van de Weteringzone en vormt de centrale groene drager voor de omliggende woonbuurten. Daarbij is de karakteristiek van de Oude Wetering met zijn verhoogde terpen, waarop bebouwing staat, versterkt door de introductie van nieuwe terpen, elk bestaande uit 4 tot 5 vrijstaande woningen. Langs de Oude Wetering zijn dichte clusters bebouwing op terpen te zien en open groene gebieden op lagere delen daartussen. Daar zijn jeugdtuinen en nutstuinen gerealiseerd en is ruimte aanwezig voor speelplekken. In de zone is ook een school aanwezig nabij het winkelcentrum van Stadshagen.
Elke nieuwe terp heeft een eigen thema: 'landelijk traditionele stijl', 'landelijk moderne stijl', 'rustiek modern' en 'innovatief modern'. De voorwaarden zijn voor de woningen op een terp allemaal gelijk. Wel heeft de eigenaar de mogelijkheid om het huis een eigen gezicht te geven. De terpen zijn georiënteerd op de Oude Wetering. De ontsluiting vindt hier plaats.

Frankhuis
Het buurtschap Frankhuis heeft een strategische en markante ligging aan het Zwarte water en het Zwolle-IJsselkanaal. De twee voet- fietsbruggen zijn belangrijke verbindingen met het centrum. De bebouwing bestaat uit woningen, kleine bedrijven, een woonwagenpark en een woonschepenhaven.

Voor de gebieden langs het Zwarte Water met inbegrip van Oud Frankhuis is in juni 2010 een cultuurhistorische analyse opgesteld. Deze analyse wordt besproken in paragraaf 2.2.2 Cultuurhistorische structuur.
Voor het rapport wordt verwezen naar Bijlage 2 Cultuurhistorische analyse Zwarte Water. Voor de bij het rapport behorende waardenkaart wordt verwezen naar Bijlage 3 Waardenkaart objecten, complexen en structuren.

Werkeren
De voormalige havezathe Werkeren ligt in de knik van de Oude Wetering en de Riete. Het vormt de beëindiging van de Werkerallee. vanwege de grote cultuurhistorische waarde wordt het gebied gehandhaafd.

Stadsranden
De oostelijke rand wordt gevormd door het zwarte Water en wordt gemarkeerd door de Mastenbroekerbrug en markante hoogbouw, die de overgang naar de stad accentueren. de noordelijke rand vormt de overgang naar de polder Mastenbroek. De bestaande bebouwing is hier gehandhaafd en de openheid en de vergezichten worden benadrukt door een reeks markante vrijstaande objecten.

Bijzondere elementen
Als bijzondere elementen laten zich karakteriseren:

• het winkelcentrum
• Frankhuis;
• Werkeren;
• de Oude Weteringzone;
• de Milligerplas;

Stadshagen aan de Milligerplas

2.2.4 Functionele structuur

In deze paragraaf wordt de bestaande functionele structuur van het plangebied omschreven op het gebied van het wonen, de centrumvoorzieningen, de sport- en recreatieve voorzieningen, de overige maatschappelijke voorzieningen en de economische voorzieningen.

Hierna volgt de voorzieningenkaart van Stadshagen d.d. mei 2010:

2.2.4.1 Wonen

Plangebied

Het gaat bij dit bestemmingsplan in essentie om het in 2010 bestaande deel van Stadshagen plus het bestaande Frankhuis en de woonschepenhaven.

Dat wil zeggen dat buiten beschouwing blijven:

• de nieuwbouw in Frankhuis aan het Zwarte Water;
• de locatie voor een mogelijk toekomstige uitbreiding van het (winkel)centrum;

Stadsuitbreiding

Stadshagen is de vijfde grote naoorlogse stadsuitbreiding van Zwolle, na Dieze-Oost, Holtenbroek, Aalanden en Zwolle-zuid.

Stadshagen is primair een woongebied. De ontwikkeling van Stadshagen I is gestart in de jaren '90 van de vorige eeuw. De eerste woningen werden in 1997 opgeleverd en sindsdien wordt gestaag verder gebouwd alhoewel het bouwtempo fluctueert met het economisch tij.

Omstreeks de eeuwwisseling is besloten tot de aansluitende ontwikkeling van Stadshagen II. Aldus gaat een woongebied ontstaan van ongeveer 13.000 woningen waarvan de bouw wel tot in de jaren twintig van de 21e eeuw kan doorlopen.

Woongebied

In het plangebied staan in maart 2010 bijna 7.450 woningen met de voorzieningen die bij een dergelijk groot woongebied horen, waaronder winkels, bijzondere woonvormen, zoals verzorgingshuisvesting en huisvesting van allerlei vormen van begeleid wonen met een gezamenlijk capaciteit van ruim 500 'bedden'. Verder bevinden zich 33 woonschepen binnen de plangrenzen alsmede 30 standplaatsen voor woonwagens die alle bezet zijn.

In de bestaande woningvoorraad van Stadshagen is het aandeel koopwoningen 64% (geheel Zwolle 52%), het aandeel appartementen 24% (geheel Zwolle 33%).

De gemiddelde WOZ-waarde ligt ook wat hoger dan in de stad als geheel (zie onderstaande afbeelding).

Begin 2009 telde Stadshagen ruim 18.000 inwoners in 6.750 huishoudens. De gemiddelde huishoudensgrootte was 2,6 (geheel Zwolle 2,2).

Het aandeel huishoudens met kinderen bedroeg 48%, tegen 34% voor Zwolle als geheel. Stadshagen is dus een echte gezinswijk. Ook het relatief hoge geboortecijfer wijst in die richting.

De groene druk bedraagt 52,1% (geheel Zwolle 39,0%) Hieronder wordt verstaan het aantal inwoners in de leeftijd van 0 tot en met 19 jaar als percentage van het aantal inwoners in de leeftijd van 20 tot en met 64 jaar.

De grijze druk bedraagt 10,8% (geheel Zwolle 20,4%) Hieronder wordt verstaan het aantal inwoners in de leeftijd van 65 jaar en ouder als percentage van het aantal inwoners in de leeftijd van 20 tot en met 64 jaar.

Kortom: relatief veel kinderen en weinig ouderen.

2.2.4.2 Centrumvoorzieningen

De bewoners van Stadshagen I hebben behoefte aan voorzieningen op allerlei gebieden, van kwalitatief hoog niveau, goed bereikbaar, gevarieerd, overzichtelijk, informatief en op korte afstand van elkaar. Het centrumgebied is daarom zo compact mogelijk gehouden. De voorzieningen zijn zeer gevarieerd: winkelvoorzieningen, zorgvoorzieningen, recreatieve- en sportvoorzieningen, woningen en groenvoorzieningen. Er is ingespeeld op de vraag naar moderne voorzieningen. Het centrum omvat niet alleen een gevarieerd pakket aan voorzieningen, maar fungeert tevens als een ontmoetingsplaats met een stedelijk karakter. De nabijheid van diverse groenvoorzieningen en water draagt bij aan een extra attractiviteit van het centrum. De groene ruimten dienen als ontmoetingsplaats en als een plek om te recreëren.
Het centrum is optimaal bereikbaar vanuit alle deelgebieden van de wijk. Het openbaar vervoer gaat langs het centrum met haltes dicht bij de voorzieningen. Wie per fiets of te voet het centrum bezoekt, weet zich via goede en veilige paden geleid. Deze optimale bereikbaarheid geldt ook voor het autoverkeer. De rechtstreekse aanrijroutes naar het centrum vanuit het noorden via de Werkerlaan en vanuit het zuiden via de brug over de Oude Wetering monden uit in 'stop en shop'-strips, waartussen de centrumbebouwing gesitueerd is. De 280 parkeerplaatsen op deze strips zijn bestemd voor relatief kort parkeren. Ook zijn er ruime fietsparkeermogelijkheden op de strips. De strip ten oosten van het centrum heeft een groen karakter. De westelijk gelegen strip is zodanig ingericht dat deze geschikt is voor diverse activiteiten. Hier is ook ruimte voor de weekmarkt, welke zich er in oktober 2004 heeft gevestigd. In het centrum is tevens uitgebreid aandacht besteed aan de logistieke afhandeling. Niet alleen wat het parkeren betreft, maar ook wat de distributie van goederen aangaat. De inrichting van de infrastructuur is zodanig dat bewoners en gebruikers zo min mogelijk overlast ondervinden van de aan- en afvoer van goederen. Ook het veiligheidsaspect is niet uit het oog verloren.

Het centrum van Stadshagen is de ontmoetingsplek bij uitstek.

De bebouwing van het centrum is opgebouwd uit verschillende bouwvolumes. Door de afwisseling in bouwhoogtes heeft het centrum een levendig silhouet. De toevoeging van hoogteaccenten maakt het centrum vanuit de wijk op vele plaatsen zichtbaar. Het centrumgebied ligt ongeveer 1 meter hoger ten opzichte van de omgeving. Het centrum bestaat uit een 'Hanzehuis" met winkels en woningen, een 'Bewegingshuis' met volop sportgelegenheid, commerciële ruimtes en woningen, een 'Cultuurhuis' met onder andere de bibliotheek, kinderopvang, de Muzerie, informatiecentrum Stadshagen en commerciële ruimtes en een 'Gezondheidshuis' met diverse zorgvoorzieningen en zorgwoningen. Elk 'huis'in het centrum heeft een eigen architectonische uitdrukkingsvorm en is multifunctioneel en aanvullend tegelijk ten opzichte van de andere huizen.

Winkelcentrum in het Hanzehuis
Winkelcentrum Stadshagen is sinds eind oktober 2004 gereed.
Dit winkelcentrum omvat een compleet en aantrekkelijk aanbod voor de wijk. Dit wijkwinkelcentrum zal ook voorzien in het aanbod voor Stadshagen II. De detailhandelsvoorzieningen en met detailhandel vergelijkbare voorzieningen bevinden zich op de begane grond van het Hanzehuis. Het gaat om totaal 11.429 m². Het Hanzehuis biedt onderdak aan een breed scala van winkels met zowel commerciële als niet-commerciële doelstellingen. De winkels zijn aan 2 zijden van de winkelstraat gesitueerd en aan beide 'stop en shop'-strips. Er zijn 2 supermarkten en een versmarkt gevestigd. Bovendien is er ruimte voor een warenhuis. De food- en non food branche zijn evenredig vertegenwoordigd. Ook horecagelegenheden ontbreken niet (met een beperking tot maximaal 3 vestigingen).
Op de verdiepingen van het Hanzehuis zijn 215 woningen gerealiseerd. Deze woningen zijn georiënteerd op de openbare buitenruimte rondom het Hanzehuis, op het dakterras of op de winkelstraat.
Onder het Hanzehuis is een parkeergarage met in totaal 540 parkeerplaatsen, waarvan er ongeveer 140 voor de bewoners en 400 voor bezoekers van het centrum van Stadshagen.

Bewegingshuis
Naast het winkelcentrum Stadshagen bevindt zich het Bewegingshuis. In het Bewegingshuis bevinden zich sportzalen, een fitnessruimte, ruimte voor fysiotherapie, een sauna, kinderopvang en commerciële ruimten. Eind 2005 heeft Achmea Health Center hier haar nieuwe vestiging geopend. Overdag zijn de sporthal van 1.344 m² en de gymzaal beschikbaar voor schoolgebruik en als er ruimte is voor ook verenigingen. 's Avonds is de ruimte beschikbaar voor sportverenigingen. Het afgewogen aanbod van voorzieningen sluit goed aan op de hedendaagse visie ten aanzien van de inrichting van multifunctionele sportcentra. Het beleid voor het voorzieningenniveau is vastgelegd in de nota 'Duurzaam anders' van 17 december 1996. Sedert het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw worden multifunctionele sportcentra ontwikkeld vanuit het particulier initiatief en op commerciële basis. De gemeente wenst op deze basis ook in de sportieve wijkvoorziening van Stadshagen I te voorzien.
De sportvoorzieningen zijn aangevuld met 93 woningen op de naastgelegen verdiepingen en commerciële ruimtes op de begane grond. Deze commerciële ruimtes zijn uitgevoerd in een flexibele vorm, zodat ze of zelfstandig te verhuren of te verkopen zijn of als 'woonwerkwoning' kunnen worden gebruikt door koppeling aan de bovengelegen woning.
Op het binnenterrein van het Bewegingshuis is een halfverdiepte parkeervoorziening in 2 lagen met in totaal 190 parkeerplaatsen. Hiervan zijn 95 voor de bewoners en 95 voor de bezoekers. In het Bewegingshuis is ook een overdekte fietsenstalling met plaats voor 200 fietsen.

Cultuurhuis
De locatie van het Cultuurhuis is zeer markant. Het ligt in het zuidoosten van het centrum in het verlengde van de Werkerlaan aan het einde van één van de 'stop en shop'-strips op een vooruitgeschoven plek in de Rietzone. Vanaf deze locatie heeft men zicht op de Peperbus, waardoor het centrum van Stadshagen wordt gekoppeld aan het historische centrum. Het Cultuurhuis is bedoeld voor een aantal functies op het gebied van informatie, cultuur, educatie en diensten bij elkaar.
In het Cultuurhuis is ruimte voor de bibliotheek, de Muzerie, kinderopvang en buitenschoolse opvang Allio, peuterspeelzaal, kinderopvang en buitenschoolse opvang Doomijn, een Grand Café, het Wijkservicepunt en het informatiecentrum Stadshagen. In dit informatiecentrum kunnen belangstellenden allerlei informatie krijgen over de huidige en toekomstige situatie van de wijk. Ook houden de wijkagent en de wijkopzichter hier spreekuur. Het gebouw is in 2006 opgeleverd.

Gezondheidshuis
De nota 'Duurzaam anders' vormt de leidraad voor de manier, waarop de sociale voorzieningen in Stadshagen zijn opgezet. De basis is op een moderne, vernieuwende manier voorzieningen tot stand brengen in een woonwijk die op de toekomst is gericht. Het beleidsuitgangspunt vastgesteld in bovengenoemde nota is te streven naar een breed aanbod van ouderenzorg. In deze visie op zorg werken verschillende instellingen zoveel mogelijk samen aan een Gezondheidscentrum, een Dienstencentrum en een complex met zorgwoningen en zorgappartementen boven het Dienstencentrum. Al deze voorzieningen bevinden zich in één gebouw. De bewoners van het woonzorgcomplex zijn verzekerd van alle noodzakelijke zorg.
Het Gezondheidscentrum Stadshagen biedt een breed pakket aan gezondheidsdiensten. Hier zijn gevestigd een huisartsenpraktijk, apotheek, fysiotherapie, logopedie, maatschappelijk werk, Mensendieck therapie en Thuiszorg Icare met diverse diensten (onder ander consultatiebureau en diëtist).
Dienstencentrum Stadshagen heeft voorzieningen zoals een restaurant annex café, een kapper, een schoonheidsspecialiste, recreatieruimtes en een biljartzaal. Deze voorzieningen zijn bedoeld voor de ouderen die wonen in de appartementen erboven en voor de senioren uit de rest van de wijk. SWOZ is beheerder van het dienstencentrum en biedt er een ruime hoeveelheid activiteiten voor ouderen aan op verschillende terreinen (creativiteit, sport en spel, cultuur, cursussen).

Twistvlietpark
Direct grenzend aan het gebouwde deel van het centrum manifesteert het Twistvlietpark zich als een groen podium voor allerlei evenementen. Het terrein is ongeveer 4 hectare groot. Er zijn geen vastgelegde groene recreatieve voorzieningen of vastgelegd speelvoorzieningen. Er is ruimte voor allerlei tijdelijke activiteiten zoals een braderie, een kermis, Koninginnedagbijeenkomst en informele buurtsportwedstrijden. Het stadspark wordt 'gevoed' door de aangrenzende voorzieningen: de school, het Cultuurhuis en het Bewegingshuis. Het park is opgezet als een licht bollend grasveld met een keur aan parkbomen erin die zowel in groepjes als vrijstaand voorkomen. In het voorjaar kleurt het groene tapijt door de bloei van in het gras verwerkte voorjaarsbollen. Een deel van het park is voorzien van 'gewapend gras', waardoor het mogelijk wordt om tijdelijke voorzieningen ten behoeve van evenementen in het park te realiseren. Het park heeft een bijzondere overgang naar de omgeving, rondom uitgevoerd in een ruim 2,50 meter brede stenen rand die ongeveer 50 centimeter boven het maaiveld van de aangrenzende buurten ligt; een zit-, speel-, en wandelrand, die aan de zuidzijde van het park verbijzondert tot een trappenpartij en naar de aangrenzende water- en rietzone leidt. De verhoging geeft het park extra allure. Op het zuiden georiënteerd bieden de trappen ruimte om langs de water- en rietrand te verpozen. De ligging van het park nabij het centrumgebied komt de kwaliteit en levendigheid ten goede. Het is een park, waar mensen elkaar graag ontmoeten.

2.2.4.3 Sport- en recreatieve voorzieningen

Sport

In de Weteringzone langs de Hasselterweg ligt Tennispark Stadshagen. Hier kan gespeeld worden bij tennisvereniging TC '91. Tennispark Stadshagen was de eerste stap naar de verwezenlijking van het multifunctionele sportpark van Stadshagen. Het sportpark is in 2008 gereed gekomen. Het is in drie fases aangelegd. Het sportpark bestaat uit drie hectare sportvelden langs de Oude Wetering en vijftien hectare aan de andere kant van de Stadshagenallee. Van deze vijftien hectare is nog zeven hectare vrij, welke opgeknipt en verspreid zal worden over Stadshagen II. Een beperkt deel van de vrije oppervlakte blijft daarmee op de sportlocatie beschikbaar voor uitbreiding van het sportpark.
Bij het ontwerp van het sportpark is uitgegaan van het zogenaamde verbindingsmodel. Dit houdt in dat er een open verbinding met de wijk is. Er is ruimte voor georganiseerde en anders georganiseerde sportbeoefening. Voetbalvereniging CSV, Korfbalvereniging Sparta en de jeu de boules vereniging hebben zich inmiddels ook gevestigd in Stadshagen.

Recreatie

Stadshagen heeft een aantal grotere, aaneengesloten groengebieden, waarin de belangrijkste recreatieve voorzieningen gesitueerd zijn. Eén van deze gebieden is de Zwarte Waterzone, die doorloopt in het groengebied van Frankhuis. Halverwege deze zone begint het Twistvlietpark. Het Twistvlietpark op haar buurt loopt door in de Weteringzone.

De Zwarte Waterzone is gelegen langs het Zwarte Water vanaf de Mastenbroekerallee tot aan het Twistvlietpark. In deze zone ligt een hondenlosloopterrein, een nutstuincomplex, een buurtweide en dierenweide Kakel&Co. Daarnaast zijn er speelweiden en veel informele (speel)weiden. Door de zone lopen wandelpaden, maar het hele gebied is toegankelijk. Vanuit de aangrenzende woonbuurten is het gebied op drie punten toegankelijk, één daarvan door middel van een trekpontje.

Het groengebied van Frankhuis is in ontwikkeling. De dijk langs het Zwarte Water vervult een belangrijke recreatieve functie. Er zijn verschillende routes, onder meer het Rondje Zwolle, die over deze dijk lopen.

Door het Twistvlietpark lopen formele fietspaden en informele wandelpaden. Ook liggen er verschillende speel- en trapvelden. In het noordelijk deel ligt een hondenlosloopterrein. Het eiland in het park is voor kinderen toegankelijk.Het centrale gedeelte van het park heeft diverse paden en (informele) speelplekken.

De Weteringzone met de Oude Wetering in het midden bevat verschillende recreatieve voorzieningen. De belangrijkste is de wijkboerderij met gebouwen, stallen, weiden en speelmogelijkheden. Ook in de andere delen van deze Weteringzone liggen verharde en onverharde speelvelden, speelplekken met toestellen, een skatebaan een Jeu de Boulesbaan en een hondenlosloopterrein. De jeugdtuin van Stadshagen is in deze zone gelegen alsmede een nutstuincomplex.

Aan de noordzijde ligt de Milligerplas hèt recreatiegebied van Stadshagen. Aan de zuidwestzijde van de plas liggen de stranden met de grotere speelvoorzieningen zoals onverharde trap- en speelvelden en verharde basketbalvelden. Ook ligt hier een hondenlosloopterrein. Het zuidelijke deel van de plas is aangewezen als zwemplas. Dit betekent dat de water- en veiligheidscondities in opdracht van de provincie Overijssel gecontroleerd worden. Rondom de plas ligt een wandelpad. Aan de zuidoostzijde ligt een haventje waar buurtbewoners niet-mechanisch voortbewegende boten mogen afmeren. Dit zijn boten die op de plas mogen varen.

In het groengebied bij de Klokkengietersingel/Mastenbroekerallee ligt een skatevoorziening en een avontuurlijk speelterrein. Er wordt nog een trapveld aan toegevoegd.

In het bebouwde gebied liggen diverse speelplekken voor kinderen van 0-12 jaar. Er zijn eveneens diverse verharde en onverharde speelvelden aanwezig.

De wateren in en rond Stadshagen vervullen een functie voor kanoën en schaatsen.

2.2.4.4 Overige maatschappelijke voorzieningen

Basisscholen
In Stadshagen zijn 9 basisscholen aanwezig: de Krullevaar (openbaar), de Schatkamer (openbaar), het Festival (openbaar), de Veerezon (openbaar), de Vlieger (Katholiek/Brede School), de Zevensprong (protestants christelijk),De Wendakker (protestants christelijk), de Sprankel (gereformeerd) en een dependance van de K. Schilderschool. Daarnaast is in het bestaande Frankhuis de Eliëzer- en Obadjaschool (gereformeerd) gevestigd.
De scholen liggen als het ware in een kring om het centrum. Zo zijn de andere voorzieningen in het centrum, zoals de bibliotheek en het Bewegingshuis met de gymzalen, goed bereikbaar.
Zie voor de ligging van deze scholen de overzichtskaart aan het begin van paragraaf 2.2.4 Functionele structuur.

In 2004 waren er ongeveer 1.300 leerlingen in de basisschoolleeftijd in Stadshagen. Ongeveer een tiende hiervan zat toen op een school in een andere wijk. De groei van het aantal leerlingen op scholen in Stadshagen verliep tussen 1997 en 2005 als volgt:

								'97/'98	'98/'99	'99/'00	'00/'01	'01/'02	'02/'03	'03/'04	'04/'05
De Krullevaar								34	163	219	282	318	348	378	404
Zevensprong								18	70	122	198	267	309	357	357
De Vlieger											74	124	177	242	336
De Wendakker													8	32	70
Totaal								52	233	341	554	709	842	1.009	1.167

Kinderopvang, peuterspeelzalen en buitenschoolse opvang
In de wijk is er op verschillende plaatsen.kinderopvang van Poppejans en Ikkedoen, kinderopvang en buitenschoolse opvang van Eigen Wijs, Allio, de kleine reus en Landstede en kinderopvang, buitenschoolse opvang en peuterspeelzaal van Doomijn.
Zie voor de ligging van deze voorzieningen de overzichtskaart aan het begin van paragraaf 2.2.4 Functionele structuur.

Gezondheidszorg
Verspreid in de wijk zijn huisartsenpraktijk en apotheek Mastenbroek een fysiotherapiepraktijk en een tandartsenpraktijk gevestigd. Ook is er een dierenartsenpraktijk in Stadshagen.
Daarnaast zijn aan de Oude Weteringzone twee zorgcentra ontwikkeld: Zorgcombinatie Zwolle en de Zwolse Poort Dimence. De Zorgcombinatie Zwolle combineert verpleeghuis het Zonnehuis met zorgappartementen. De Zwolse Poort Dimence biedt psychiatrische zorg. Beide instellingen zijn bij elkaar in de buurt in een nieuw stadsdeel gevestigd. Samenwerking met een derde partij, Riagg Zwolle (afdeling Ouderen) is daarbij nadrukkelijk in beeld. Gezamenlijk is een diagnostisch centrum gerealiseerd. Bewust is gekozen voor een locatie tussen woonbuurten. Er is ook ruimte voor kinderopvang en een kerkgebouw.
In Stadshagen zijn er al meerdere projecten voor specifieke doelgroepen gerealiseerd. Onder andere woningen voor mensen met een handicap in het autistisch spectrum (BEMA, Bij Elkaar Maar Apart) en zogenaamde Focus-woningen. Dit zijn woningen voor mensen met een ernstige lichamelijke handicap. Aan het Fonteinkruid staat een woonvoorziening van de Stichting Epilepsie Instellingen Nederland (SEIN) voor 40 personen met epilepsie met al dan niet een verstandelijke of lichamelijke beperking, die langdurige specialistische zorg nodig hebben. Hierbij kan een beroep worden gedaan op de kliniek Heemstaete van Sein ook in Zwolle.

Kerken
Op 3 locaties in de wijk (basisscholen de Krullevaar en de Zevensprong en gebouw De Horst) worden kerkdiensten gehouden. Het gaat om kerkdiensten van de SOW-gemeente (Samen Op Weg dienst/hervormd gereformeerd), de christelijke gemeente Air Hidup (Levend Water), Pinkstergemeente Stem der Hoop en Evangelie Gemeente Rios de Vida.
Er zijn kerkelijke voorzieningen in het Combinatiegebouw Stadshagen (Gereformeerd vrijgemaakt) en in het Kerkgebouw Stadshagen (samenwerkende kerken) bij het project van Zorgcombinatie Zwolle.

Combinatiegebouw Stadshagen
In de strategische zone, op de hoek Werkerlaan/Mastenbroekerallee, is in 2005 het combinatieproject Stadshagen verrezen. Dit project bestaat uit 3 losse gebouwen waarin een groot aantal voorzieningen gecombineerd is. Het gaat onder andere om:

• een gereformeerde kerk;
• praktijkruimten voor tandarts, fysiotherapie en orthopedische schoentechniek;
• een (medisch) kinderdagverblijf;
• een aantal woningen voor groepswonen van senioren.

Wijkboerderij
In Werkeren is wijkboerderij de Havezathe gerealiseerd met gebouwen, stallen, weiden en speelmogelijkheden. Op het zelfde terrein bevindt zich een kinderdagverblijf en een peuterspeelzaal.
Het terrein is gecombineerd met de archeologische opgraving van kasteel Werkeren.

Voorzieningen voor jongeren in de wijk
Naast de Krullevaar is een trapveldje en een overdekte zitplaats voor jongeren. Daarnaast heeft de gemeente aan de Klokkengieterlaan een jongerenontmoetingsplek gemaakt in de vorm van een container en een skatevoorziening.In 2004 hebben burgemeester en wethouders ingestemd met de komst van een jongerencentrum in de wijk en met de locatie hiervoor aan de Klokkengieterlaan op de plek, waar het tijdelijke winkelcentrum was gevestigd.
In de Weteringzone is in 2005 een nieuwe skatebaan gerealiseerd.

Voorzieningen voor ouderen in de wijk
Aan de Werkerlaan is het Gezondheidshuis/Dienstencentrum Werkeren gevestigd. Woonzorg Nederland is eigenaar van het totale gebouw en verhuurt ruimtes aan Isala Ouderenzorg, Stichting Welzijn Ouderen Zwolle (SWOZ), Gezondheidshuis Stadshagen en aan zelfstandig wonende ouderen. Isala Ouderenzorg biedt zorg aan ouderen met een verzorgingshuisindicatie in 48 appartementen. Er zijn 60 gestapelde seniorenwoningen voor zelfstandig wonende ouderen. De Nieuwe Haven huurt hier een aantal van voor verpleeghuiszorg.

2.2.4.5 Economische voorzieningen

Beroepen aan huis en kleinschalig bedrijf

Stadshagen I is tamelijk monofunctioneel opgezet. Naast het winkelcentrum, waar ook makelaardij Stadshagen is gevestigd en enkele bedrijven in het oude Frankhuis zijn geen bedrijfslocaties aanwezig. Wel zijn er verspreid over de wijk een aantal plekken tussen de woningen gereserveerd, waar kleinschalige bedrijvigheid mag plaats vinden. De strategische zone biedt nog ruimte voor bedrijvigheid te midden van bestemmingen in de categorie 'maatschappelijke doeleinden'. Hier kan op termijn werkgelegenheid uit voort komen.
Daarnaast bevinden zich verspreid door de wijk een aantal beroepen aan huis.

Bestaande bedrijvigheid in Frankhuis

In Frankhuis is aan de Bilstraat 11 transportbedrijf Klomp gevestigd, een groot transportbedrijf met parkeerterrein.
Tussen de Hasselterdijk en het Zwolle-IJsselkanaal bevinden zich in Frankhuis nog een aantal bedrijfsterreinen. Het gaat om aannemersbedrijf Kieftenbelt, een timmerwerkplaats, een wagenmakerij, een smederij, een constructiewerkplaats en een landbouwmachinereparatiebedrijf,.
De bedrijven in Frankhuis zijn in het geldende bestemmingsplan Stadshagen uit 1995 al gedetailleerd voor bedrijfsdoeleinden bestemd.
Ten slotte bevindt zich in Frankhuis een groot 110/10 kV transformatorstation, dat ook al in 1995 gedetailleerd is bestemd voor nutsdoeleinden.