Plan: | Assendorp |
---|---|
Status: | vastgesteld |
Plantype: | bestemmingsplan |
IMRO-idn: | NL.IMRO.0193.BP09011-0004 |
In deze paragraaf wordt achtereenvolgens de bestaande situatie beschreven met betrekking tot de archeologische, de ruimtelijke en de functionele structuur.
Inleiding
In 2002 is door de gemeente Zwolle een Archeologische Waarderingskaart Zwolle vervaardigd. Voor de waarderingskaart is gebruik gemaakt van informatie uit het Centraal Archeologisch Archief (CAA) bij de Rijksdienst voor het cultureel erfgoed in Amersfoort (RCE), informatie van amateur-archeologen, gegevens van de archeologische sectie van de gemeente Zwolle, het kadastrale minuutplan uit 1832, de geomorfologische kaart en waarnemingen in het veld. Dit heeft geresulteerd in een analoge en digitale waarderingskaart. De digitale versie is door de gemeente verwerkt en toegankelijk gemaakt binnen het geografische informatiesysteem Geopoort. In 2002 is vastgelegd dat de kaart dynamisch is. Dit betekent dat de waarde van de gebieden kan veranderen.
Bestemmingsplannen en archeologische waarden
In de Wet voor de archeologische monumentenzorg en het daarop gebaseerde archeologiebeleid binnen de gemeente Zwolle is vastgelegd dat de archeologische waarden in de bestemmingsplannen vastgelegd moeten worden met de erbij horende consequenties.
Bij de vernieuwing van alle bestemmingsplannen wordt per bestemmingsplangebied de archeologische waarderingskaart opgewaardeerd. De jongste inzichten worden er in verwerkt.
Aan de verschillende waarden worden consequenties verbonden. Er zijn 5 waarden: 0%, 10%, 50%, 90% en 100%.
Een 0% gebied is archeologisch leeg. Deze leegte kan gebaseerd zijn op archeologisch onderzoek dan wel op secundaire analyses. Er zijn geen consequenties verbonden aan grondverstorende werkzaamheden in deze gebieden vanuit een archeologisch oogpunt.
Een 10% gebied staat gelijk aan 'onbekend'. We weten hier niets van. Een 'grondverstoorder' kan derhalve niet verantwoordelijk gesteld worden voor onderzoek dat gedaan zou moeten worden om meer inzicht in het gebied te krijgen. Er kan verzocht worden om bij grondverstorende activiteiten de aanvangsdatum te melden bij de archeologische sectie van de gemeente, zodat die in de gelegenheid gesteld wordt om een kijkje bij de werkzaamheden te nemen. Er zijn hier geen financiële consequenties aan verbonden. Stoot de 'verstoorder' onverhoopt toch op archeologisch belangrijke zaken, dan is dat jammer. Zijn bouwwerkzaamheden worden niet vertraagd, tenzij een en ander van landelijk belang is en werkzaamheden stop gezet moeten worden. Maar dan moet de 'verstoorder' volledig schadeloos gesteld worden.
Een 50% gebied heeft vooral betrekking op 'esgronden' en 'dekzandruggen'. Niet alleen op gemeentelijk niveau, maar ook op provinciaal en landelijk niveau is gebleken dat deze plekken een kans van 1 op 2 hebben op de aanwezigheid van prehistorische of vroeg middeleeuwse sporen. De trefkans is dus zeer hoog.
Hier moet de 'verstoorder' toestaan dat er eerst een proefonderzoek plaats vindt op basis waarvan geoordeeld wordt of er een volledig archeologisch onderzoek verricht moet worden. De 'verstoorder' wordt aangeslagen voor alle hiermee gepaard gaande kosten. Een en ander geschiedt volgens de wettelijk voorgeschreven regels conform het Kwaliteitshandboek voor de Nederlandse Archeologie.
Het verschil tussen een 90% en een 100% gebied is gering. Van een 100% gebied is het 100% zeker bekend dat er belangrijke archeologische waarden liggen, omdat het 'gezien' is. Van een 90% gebied is het bijna zeker bekend, omdat bijvoorbeeld het gebied er naast 'gezien' is. Onder 'gezien' wordt verstaan dat er opgegraven is of dat er via de kadastrale kaarten een bouwwerk gelokaliseerd kan worden of dat het tussen of aansluitend aan opgegraven sites ligt.
Voor beide gebieden geldt dat er een volwaardige opgraving verricht zal moeten worden volgens de wettelijk voorgeschreven regels conform het Kwaliteitshandboek voor de Nederlandse Archeologie. De hiermee gepaard gaande kosten komen ten laste van de 'verstoorder'.
Over het algemeen geldt dat onder bodemverstoringen in de binnenstad ingrepen 20 centimeter onder het bestaande maaiveld moeten worden verstaan. De ervaring heeft geleerd dat vaak tot het oorspronkelijk maaiveld is gesloopt, waarna men er een dun laagje zand op heeft gelegd waarop de huidige bestrating ligt.
Voor de buitengebieden gelden andere maatstaven die van geval tot geval bekeken moeten worden. Zo kan bijvoorbeeld langs de Heinoseweg rondom restaurant 'de Mol' het bodemarchief direct onder de graszoden liggen, terwijl in Ittersumerbroek de sporen afgedekt zijn door een kleilaag met daarop overstromingszand, waardoor de sporen wel 80 centimeter onder het maaiveld liggen.
Afhankelijk van de verstorende bodemingrepen zal derhalve van geval tot geval bekeken moeten worden wat er aan archeologisch onderzoek noodzakelijk is.
Een belangrijke richtlijn is wel de afmeting van de bouwplannen of andere gebieden waarbinnen bodemingrepen plaatsvinden. Deze richtlijn is gesteld op een oppervlak van 100 m² en een ontgravingsdiepte van 0,5 meter.
De archeologische waarderingskaart is geen statische kaart. Het is een dynamische kaart. Dat houdt in dat door in de toekomst verworven kennis aan reeds gewaardeerde gebieden een afwijkende waarde kan worden toegekend. Dat kan betekenen dat er in een 10% gebied (een gebied waarvan we niets afweten) ineens een 100% locatie gelokaliseerd wordt. Anderzijds kan een 50% of 90% gebied of een deel daarvan ineens een 0% gebied worden, bijvoorbeeld doordat de grens van een prehistorische nederzetting er dwars doorheen loopt. Of omdat er diepe sloop of afgraving heeft plaats gevonden waarvan geen documentatie beschikbaar was.
Veranderde inzichten hebben voor een potentiële verstoorder alleen consequenties als dit voorafgaand aan een bouwaanvraag bekend is gemaakt door de archeologische dienst.
De gebiedsbeschrijvingen
Voor de gebieden met een waardering van 50% of hoger is hierna een beschrijving opgenomen. De nummering en begrenzing van de gebiedsbeschrijvingen is gekoppeld aan de Archeologische Waarderingskaart Zwolle.
De archeologische waardering van het plangebied is aangegeven op kaart 5. De nummers in de tekst corresponderen met de nummers op deze kaart.
219
Wijk: Assendorp
Waardering: 50%
Dit gebied ligt mogelijk op een natuurlijke zandhoogte en lijkt sinds het begin van de 19de eeuw nauwelijks veranderd te zijn. Het dijkje wat door het gebied loopt is op het oudste kadastrale minuutplan van 1832 goed te zijn. Over het gebied is weinig bekend. Het huidige gebruik als dierenweide met stalgebouw en tuincomplex heeft er waarschijnlijk voor gezorgd dat latere verstoringen beperkt zijn gebleven. Eventuele archeologische sporen zullen daarom redelijk gaaf bewaard zijn gebleven.
241
Wijk: Assendorp
Waardering: 50%
Assendorp behoort tot één van de oude buurtschappen rondom Zwolle. De geschiedenis van dit gebied gaat terug tot de Prehistorie. Assendorp had van origine waarschijnlijk het karakter van een esdorp. Zo was er een brink en een hoger gelegen escomplex. Dit escomplex werd aangeduid met de naam Assendorper Enk en leeft nog steeds voort in de naam Enkstraat. De es is in de Middeleeuwen aangelegd op een hoger gelegen natuurlijke dekzandrug.
Aan het eind van de 19de eeuw is Assendorp volgebouwd met arbeiderswoningen. Deze woningen waren voornamelijk bedoeld als huisvesting voor spoorwegarbeiders en werknemers van de Centrale Werkplaats.
In verschillende steden in Nederland (bijvoorbeeld Deventer) is duidelijk geworden dat onder woonwijken uit de 19de of begin 20e eeuw nog veel archeologische sporen bewaard zijn gebleven. De toenmalige bouwers zijn gestopt bij het vaste zand (de bovenkant van de natuurlijke dekzandrug) en hebben de bodem niet verder vergraven. Dit heeft geresulteerd in het feit dat de sporen onder de woningen nog volledig intact bewaard zijn gebleven. In de periode voorafgaand aan de bouw van de woningen in de 19de eeuw heeft het dikke esdek van soms wel meer dan 0,80 meter bescherming geboden aan de archeologische sporen.
In het markeboek van Assendorp uit 1473 is een schouw opgenomen die ons informatie geeft over Assendorp in deze periode. In de schouw die bedoeld was als controleronde van de toestand van de wegen, waterlopen en dijken wordt melding gemaakt van “het Assenderps huys, het dijxken bij de brink (de huidige Assendorperdijk) en het Belheems hoff”. Verder blijkt dat op de hoek van de Molenweg/Middelweg (huidige Assendorperstraat) een kapel heeft gelegen. Deze kapel is ook op de oudste stadsplattegrond van Jacob van Deventer uit circa 1560 nog te zien.
De belangrijkste straten in Assendorp dateren van oorsprong al uit de Middeleeuwen. De straten uit de 19de eeuw liggen vaak op oude perceelsgrenzen. Een goed voorbeeld hiervan is de Celestraat.
Voor Assendorp is in februari 2009 een cultuurhistorische analyse opgesteld. De Cultuurhistorische analyse Assendorp is als bijlage aan de toelichting toegevoegd. Hierbij horen de Waardenkaart objecten en complexen en de Kaart historische wegenstructuren en dateringen.
De in het rapport gepresenteerde analyse diende als geactualiseerde input voor het nieuwe bestemmingsplan Assendorp. Hierbij diende de vraag beantwoord te worden of er een planologisch conserverend beschermingsregime moest worden opgesteld, waarin de cultuurhistorische kwaliteit van het gebied wordt gezekerd. Met name is onderzoek verricht naar de cultuurhistorisch waardevolle bebouwing, maar ook andere aspecten zoals de historisch-ruimtelijke structuren zijn geanalyseerd en gewaardeerd.
De volgende onderdelen kwamen in de analyse aan de orde:
afbeelding: Oud-Assendorp in oostelijke richting
Algemene beschrijving cultuurhistorische waarde
In het onderzoek wordt geconcludeerd dat een belangrijk deel van de structuren en de bebouwing in Assendorp cultuurhistorische waarde heeft. Een samenvattende beschrijving van de cultuurhistorische waarde uit de cultuurhistorische analyse:
Historische ruimtelijke structuur
De structuur van Assendorp heeft een bijzondere historische betekenis omdat hier een langdurige en complexe ontwikkelingsgeschiedenis aan vooraf is gegaan. Deze historie is aan de structuur en de aard van de bebouwing nog uitstekend af te lezen. De lange doorgaande linten zijn bepalend in de hoofdstructuur en vormen de markering van de kleine buurtjes binnen de wijk. Het stratenplan is, vooral in het westelijke deel van de wijk, opgezet binnen de structuur van eeuwenoude landwegen en veldpaden van de oude nederzetting Assendorp.
Historische bouwkunde
In Assendorp bevinden zich individuele woningen, planmatig gebouwde woningen en gebouwen met een andere functie die vanwege de bouwkundige historie interessant zijn. In de wijk bevinden zich bijvoorbeeld woningbouwcomplexen voor arbeiders die een goed beeld geven van de ontwikkelingen in de (volks) woningbouw van af circa 1890 tot omstreeks 1960.
Met name in het noordwestelijk deel van Assendorp bevinden zich grote villa's en herenhuizen voor de hogere middenstand veelal uit de tweede helft van de 19de en het begin van de 20e eeuw. Naast woningen bevinden zich ook bijvoorbeeld kerkgebouwen, scholen en winkelwoonhuizen in Assendorp die opvallen vanwege hun omvang, architectonische verschijningsvorm en prominente locaties. Zij vormen de markante oriëntatiepunten in Assendorp en spelen een belangrijke rol in het stadsbeeld.
.
.
Criteria en selectie cultuurhistorisch waardevolle bebouwing
De bebouwing die als cultuurhistorisch waardevol wordt aangemerkt is weergegeven op de 'Waardenkaart objecten en complexen Assendorp' en in de 'Lijst cultuurhistorisch waardevolle bebouwing en structuren Assendorp' die onderdeel zijn van de Cultuurhistorische analyse Assendorp. De lijst omvat een volledig overzicht van alle adressen, met een foto en korte omschrijving van de karakteristiek. Hiermee wordt beoogd om de kwaliteit van de geselecteerde objecten en ensembles, zoals die zichtbaar is vanaf de openbare ruimte, in stand te houden. Van gemeentelijke en rijksmonumenten is de beschrijving beknopter opgezet, omdat deze gebouwen al bescherming genieten middels de monumentenstatus.
Tevens is de 'Kaart historische wegenstructuren en dateringen Assendorp' opgenomen in de Cultuurhistorische analyse Assendorp, waarop globaal een inzicht wordt gegeven in de ontstaanstijd van de objecten en complexen in het gebied, en waarop de prestedelijke hoofd- en nevenstructuren in beeld zijn gebracht.
De objecten en ensembles die cultuurhistorisch waardevol zijn voldoen aan de volgende criteria:
In deze paragraaf wordt de bestaande structuur van het plangebied omschreven op het gebied van verkeer, groen, water en bebouwing.
In het plangebied van bestemmingsplan Assendorp zijn vijf buurten van elkaar te onderscheiden:
Afbeelding: een indruk van de ligging van de buurten in Assendorp
Stationsbuurt
De Stationsbuurt was van oorsprong een chique woonbuurt met grote monumentale panden. De woonfunctie is in de loop van de jaren deels verdrongen door commerciële en zakelijke dienstverlening. Naast de hoofdfunctie wonen is vooral langs de hoofdwegen een menging van functies te zien. Door deze menging van functies en de unieke ligging is de Stationsbuurt een aantrekkelijke buurt met een gewild stedelijk karakter.
De levendigheid van de stationsomgeving is in deze buurt goed merkbaar. Eveneens vormt de Van Karnebeekstraat een belangrijke, stedelijke verkeersroute naar het centrum. Aan deze straat zijn diverse kleine ondernemers gevestigd.
Stationsbuurt is hoofdzakelijk te kenmerken als stedelijke buurt met een menging van functies.
afbeelding: Terborchstraat
Oud-Assendorp
Oud-Assendorp is grotendeels gebouwd voor/rond 1900 en was aanvankelijk bestemd voor de huisvesting van arbeiders, werkzaam bij het spoor. Het is een compacte buurt met veel kleine en eigen woningen (circa 75%). De voordeur komt in de meeste gevallen direct op de straat uit. De openbare ruimte is krap.
De Assendorperstraat is van oudsher een belangrijke bovenwijkse route naar het centrum. Aan deze straat liggen allerlei winkels en zijn kleine ondernemers gevestigd.
Het hart van de buurt vormt het Assendorperplein: een karakteristiek en levendig plein. Het is een plein waar gewoond wordt, waar kinderen naar school gaan en waar ruimte is voor ontmoeting.
Oud-Assendorp is te kenmerken als woonbuurt. Echter door de hoge dichtheden waarin gebouwd is en de bovenwijkse functie van de Assendorperstraat kan Oud-Assendorp tegelijkertijd stedelijk genoemd worden.
afbeelding: Assendorperplein
Nieuw-Assendorp
Nieuw-Assendorp is grotendeels gebouwd in de jaren '20 en '30 van de twintigste eeuw. Ook hier is het eigen woningbezit groot. Er zijn veel eengezinswoningen.
Het proces van ontgroening en ontgrijzing is in dit gebied niet zo ver gevorderd als in Oud-Assendorp. Er wonen nog steeds veel huishoudens met kinderen en ouderen.
Nieuw-Assendorp is voornamelijk te typeren als een woonbuurt. Het aantal stedelijke voorzieningen is, op een school na, nihil. Wel is er sprake van doorgaand verkeer door de buurt en is er in relatief hoge dichtheden gebouwd.
afbeelding: Dahliastraat
Pierik
De Pierik is een gewilde buurt met woningen grotendeels gebouwd na 1945. Het is een keurige buurt, goed onderhouden woningen met een mooie overgang naar het sportpark. Het is voornamelijk een woonbuurt.
Er wonen in de Pierik relatief veel gezinnen en eveneens meer ouderen dan gemiddeld in Zwolle.
Er zijn weinig (winkel)voorzieningen aanwezig. Er is wel een speeltuinvereniging en er is peuterspeelzaalwerk. Aan de oostelijke rand van de buurt is een locatie van de Landstede gevestigd, evenals het revalidatiecentrum de Vogellanden. Aan de rand van de buurt ligt de Oude Ambachtsschool die een nieuwe functie heeft gekregen met appartementen, atelierruimten en werkruimten.
afbeelding: Hyacinthstraat
Wezenlanden
De Wezenlanden staat eigenlijk apart van de rest van de wijk Assendorp. Het is een gebied met veel stedelijke functies. Een belangrijke verkeersader loopt door de wijk. Er is een groot (stedelijk) park, een ziekenhuis, een gerechtsgebouw, een school, het provinciehuis en woningbouw. De buurt is gebouwd in de jaren vijftig van de vorige eeuw. Een groot deel van de woningen bestaat uit portiekflats. De woningen zijn, met name bij ouderen, gewild. Een groot deel van de woningen wordt bewoond door 55+ huishoudens. In de buurt wonen relatief weinig gezinnen.
afbeelding: doorzicht naar park de Wezenlanden
De verkeersstructuur is weergegeven op kaart 6.
Categorisering van wegen
Om de gewenste afstemming tussen vormgeving en functie van de weg te kunnen bereiken, is het Zwolse wegennet gecategoriseerd naar een aantal te onderscheiden verkeersfuncties. Binnen de bebouwde kom onderscheiden we wegen met een erftoegangsfunctie en wegen met een gebiedsontsluitende functie. Beiden komen in het plangebied voor, van de gebiedsontsluitingswegen alleen type B. Dat zijn wegen met hoofdzakelijk een lokale binding en een ontsluitende functie, gericht op het bereikbaar maken van de wijk. Een goede doorstroming is hier van belang, op kruispunten vindt veelvuldig uitwisseling van verkeer van en naar andere wegen plaats. De maximumsnelheid op een gebiedsontsluitingsweg B is 50 km/uur.
De gebiedsontsluitingswegen B binnen het plangebied zijn de Luttenbergstraat, de Assendorperstraat (een klein deel hiervan), de Wethouder Alferinkweg, de Marsweg, de Hortensiastraat en de Leo Majorlaan. Net buiten de grenzen van het plangebied liggen de volgende gebiedsontsluitingswegen van het type B: de Stationsweg, de Burgemeester Van Roijensingel, de Oosterlaan en de Deventerstraatweg. De overige wegen in het gebied zijn erftoegangswegen die deel uit maken van de 30 km/uur-zones die in 2001 zijn ingevoerd in Assendorp. Naast erftoegangswegen kent Assendorp ook een aantal erven.
Openbaar vervoer
Door de ligging ten opzichte van het NS-station en het busstation is het grootste deel van het plangebied goed bereikbaar met het openbaar vervoer.
De zuidwestzijde van het plangebied grenst aan het spoor. Een aantal buslijnen loopt door de wijk. Stadsbus 2 rijdt door de Assendorperstraat (vanaf het centrum) en vervolgens door de Hortensiastraat. Een aantal streeklijnen doet de Wethouder Alferinkweg, de Leo Majorlaan en de Marsweg aan. Verder doet de Plusbus de wijk aan, net als de scholierenlijn (via de Deventerstraatweg en de Hortensiastraat) voor De Landstede (onder andere de locatie Fuchsiastraat) en de scholen op Oosterenk.
Fietsen
Om het fietsgebruik te stimuleren heeft de gemeente hoofdfietsroutes aangewezen, die de woonwijken met het centrum, station, werkgebieden en/of scholenconcentraties verbinden. Aan dergelijke routes worden in Zwolle een aantal eisen gesteld, ondermeer op het gebied van comfort, vlotheid, veiligheid, aantrekkelijkheid en herkenbaarheid. Hoofdfietsroutes in het bestemmingsplangebied zijn de Wethouder Alferinkweg, Leo Majorlaan, de Marsweg, de Hortensiastraat en de Assendorperstraat. Hoofdfietsroutes die aan het gebied grenzen zijn de Deventerstraatweg, de Oosterlaan, de Burgemeester Van Roijensingel en een deel van het Groot Wezenland. De wegen in het bestemmingsplangebied die onderdeel uitmaken van een hoofdfietsroute zijn aangegeven op kaart 6.
De Van Karnebeekstraat is in het Fietsstratenplan van 2005 aangewezen als potentiële fietsstraat.
Parkeren
Delen van het bestemmingsplangebied hebben te maken met een relatief hoge parkeerdruk. Dit heeft voor een deel te maken met de ligging ten opzichte van de binnenstad, het station en overige voorzieningen. Daarnaast kent het gebied een patroon van relatief smalle straten die niet berekend zijn op de grote hoeveelheid auto's. De hoge parkeerdruk in de wijk wordt ook voor een belangrijk deel bepaald door het autobezit van de bewoners zelf: in veel straten is het autobezit te hoog ten opzichte van het aantal parkeerplaatsen.
In verband met de hoge parkeerdruk is het parkeren in een deel van het gebied gereguleerd. Stationsbuurt Oost, parkeersector 7 (het gebied ten westen van de Van Karnebeekstraat) heeft een systeem van vergunninghouders parkeren. Een deel van Assendorp, parkeersector 12 (ten oosten van de Van Karnebeekstraat) kent sinds 2006 een systeem van fiscaal parkeren. Dit systeem is ingevoerd om de wijk te beschermen tegen parkeerders die geen bestemming in de wijk hebben en om zo optimaal mogelijk gebruik te maken van de beschikbare hoeveelheid openbare parkeerplaatsen. Iedereen mag parkeren op elke openbare parkeerplaats mits er betaald is (voor een ontheffing, een bezoekerskaart of door geld te betalen bij de parkeerautomaat).
Ondanks het fiscaal parkeren in het gebied blijft de parkeerdruk in bepaalde delen hoog. In sommige straten ligt 's avonds en 's nachts de parkeerdruk steeds boven de 95%, zo bleek uit de evaluatie van 2006. Het aantal geparkeerde auto´s is op die tijden te hoog ten opzichte van de beschikbare parkeercapaciteit. In de kern van de wijk gaat het om de volgende straten: de Van Ittersumstraat, de Bartjensstraat, de Celestraat, de Van Ittersumdwarsstraat, de Van Ittersumhof, de Enkstraat, de Eigenhaardstraat, het Assendorperplein, de Groenestraat, de Coetsstraat en de Bloemstraat. De parkeerdruk is in het centrum van Assendorp de hele dag te hoog en wordt 's nachts nog problematischer.
Daarnaast is gebleken dat net buiten de randen van het gebied voor fiscaal parkeren de parkeerdruk is toegenomen. Mensen die geen vergunning hebben parkeren hier gratis hun auto. In 2004 is voorgesteld om het gebied voor fiscaal parkeren te leggen bij de Hortensiastraat. Destijds was hier grote weerstand tegen en is ervoor gekozen om de grens terug te leggen en zo nodig per deelgebied uit te breiden. In maart 2008 is een aantal straten toegevoegd aan sector 12 (de Cliviastraat, de Dahliastraat en de Begoniastraat). Onderzocht wordt of het gebied nog verder verruimd moet worden en zo ja, tot hoever.
Het is niet reëel om te verwachten dat de parkeerdruk in het bestemmingsplangebied vanzelf zal verminderen. Naar verwachting zal het gemiddelde autobezit nog verder toenemen. Daarnaast zijn er in en om de wijk diverse bouwplannen in voorbereiding of uitvoering die een hogere druk op de openbare parkeerplaatsen kunnen gaan leggen. Dit ondanks het feit dat aan de parkeereisen uit de Bouwverordening moet worden voldaan.
Het aspect parkeren in relatie tot de gebruiks- en bouwmogelijkheid voor een horecavoorziening in park Wezenlanden is nader toegelicht in paragraaf 5.4.4 Horecapaviljoen park Wezenlanden.
Een overzicht van de groenstructuur is gegeven op kaart 7.
Structuurgroen in de zin van het Structuurplan 2020
Assendorp, één van de oudste wijken van Zwolle buiten de gracht, is ontstaan op een brede dekzandrug, die reeds vanouds intensief voor tuin- en akkerbouw werd gebruikt. De Assendorperstraat, de Molenweg en de Groeneweg zijn oude veldwegen waar verspreid agrarische bebouwing stond. Ook langs de Assendorperdijk, de waterkering tegen het water van de weteringen, stonden boerderijen. Het gebied ten noorden van de Assendorperdijk werd elke winter overstroomd.
Reeds in het begin van de 19e eeuw ontstond enige stedelijke bebouwing buiten de gracht, tussen Zeven Alleetjes, Zuiderkerkstraat en Van Karnebeekstraat (toen Deventerstraat geheten en de uitvalsweg naar Deventer). Hier was bijvoorbeeld een touwslagerij gevestigd. Vooral in de tweede helft van de 19e eeuw tijdens de opkomst van het spoorbedrijf groeide Assendorp snel.
De oostelijke helft van de wijk is uit het begin van de 20e eeuw, en de noordelijke rand, inclusief park de Wezenlanden, dateert uit de vijftiger jaren van die eeuw.
Behalve deze noordelijke rand is de hele wijk uitzonderlijk compact bebouwd. De grenzen van de dekzandrug, de Assendorperdijk en het spoor beperkten de ruimte. Hierdoor is in Assendorp het groen schaars. Het enige wijkpark van formaat, het Azaleapark, is pas rond 1985 ontstaan na afbraak van de Azaleastraat.
De noordelijke rand van Assendorp maakt het ontbreken van groen in de wijk ten dele goed. Hier is na indijking van een brede uiterwaard van de Sallandse Weteringen het park Wezenlanden aangelegd. Dit is nu het grootste stadspark van Zwolle. De tegelijkertijd aangelegde noordrand van de wijk heeft eveneens een groen karakter. De zuidelijke helft van Assendorp heeft echter nog steeds een gebrek aan bepaalde groene voorzieningen, met name trapveldjes en kleine speelplekken.
Park Wezenlanden en het oostelijk hierop aansluitende Doepark Nooterhof behoren tot het Structuurgroen, en vormen samen met het Almelose Kanaal de belangrijkste groene vinger van Zwolle. Door de lage ligging komt er veel water voor, en is het park rijk aan watergebonden natuur. Van de vroegere rijkdom aan kievitsbloemen is helaas weinig meer over. Wel wordt de laatste jaren aandacht besteed aan het herstel van groeiplaatsen voor deze bijzondere plant, vooral langs het Koelwaterkanaal. Het bomenbestand van het park is nog vrij jong. Vooral de Nooter Hof en de strook tussen Koelwaterkanaal en Almelose Kanaal zijn rijk aan broedvogels, waaronder sperwer, torenvalk en ijsvogel,
Ook sportpark Marslanden en de aangrenzende wegen (Marsweg, Leo Majorlaan en Wethouder Alferinkweg) behoren tot het Structuurgroen. Langs de Wethouder Alferinkweg geldt dit ook voor de zogenaamde bomenblokken aan de zuidzijde van de weg, die de weg en de aanliggende wijk bij het park betrekken.
Voor het overige is de verkeersroute die wordt gevormd door Hortensiastraat, Deventerstraatweg, Oosterlaan en Stationsweg eveneens onderdeel van het Structuurgroen. Dit betekent dat hier behoud en ontwikkeling van de begeleidende boombeplanting en groene bermen speciale aandacht hebben.
Buurtgroen
Tot het wijkgroen behoort het Azaleapark en een hondenlosloopterrein aan de Mimosastraat. Verder zijn zowel in het openbaar groen (Fresiastraat) als in de particuliere speeltuin aan de Hortensiastraat twee belangrijke speelgelegenheden aanwezig die ook tot het buurtgroen worden gerekend. De particuliere speeltuin is echter niet de hele dag geopend.
Het Assendorperplein behoort tot het buurtgroen vanwege vanwege het grote aantal bijzondere bomen op dit plein en vanwege de ontmoetingsfunctie.
Sommige binnentuinen zijn voor het groen belangrijk vanwege de grote aantallen grote en bijzondere bomen. Dit zijn de tuin van het Dominicanenklooster aan de Assendorperstraat en twee stadstuinen aan dezelfde straat, en het schoolplein van basisschool Het Veldboeket aan de Violierenstraat.
Bijzondere bomen
Vooral in enkele grotere particuliere tuinen (Terborchstraat, Stationsweg, Assendorperstraat), op het Assendorperplein en op het schoolplein van basisschool Het Veldboeket staan bijzondere bomen.
Almelose Kanaal, Koelwaterkanaal en Stadsgracht
In het plangebied van Assendorp is een waterkering aanwezig. Het betreft de zogenaamde secundaire waterkering langs het Almelose Kanaal, het Koelwaterkanaal en de Stadsgracht. De waterkering beschermd het achterliggende gebied tegen hoog water en heeft een zogenaamde kern- en beschermingszone. De waterkering is in het beheer bij het waterschap Groot Salland. Het water en de waterkering zijn in eigendom van de gemeente.
Waterstructuur
De waterafvoer in het gebied Assendorp wordt verzorgd door het Almelose Kanaal, het Koelwaterkanaal en de Stadsgracht. Verder zijn in het gebied watergangen opgenomen die met behulp van gemalen op peil worden gehouden. Het gebied Assendorp is tot circa 1,50 / 1,70 m NAP opgehoogd. De dijktracé´s liggen op circa 2,75 m NAP.
Riolering
De wijk Assendorp is voorzien van een gemengd rioleringsstelsel; het stelsel loost met een aantal overstorten op de Stadsgracht en het Koelwaterkanaal.
Het afvalwater wordt met behulp van een zinker afgevoerd naar het gemaal aan de Turfmarkt. De persleiding van de Marslanden ligt evenwijdig aan de Marsweg en sluit aan op het gemengde riool in de Hyacinthstraat.
Gebiedsbeschrijving
Assendorp is ontstaan vanaf het begin van de 19e eeuw. Assendorp en Pierik liggen ten zuidoosten van het centrum van Zwolle, ten zuiden van het park Wezenlanden en ten noorden van de spoorlijn Zwolle-Meppel. Het plangebied neemt in de stadsstructuur een vrij zelfstandige positie in, mede doordat het plangebied maar in geringe mate door bovenwijkse wegen wordt doorsneden.
Aan de noord- en zuidoostelijke rand van het plangebied komt een groot aantal bovenwijkse voorzieningen voor (zone Ten Oeverstraat/Assendorperdijk en Fuchsiastraat/Hyacinthstraat met sportterrein Marslanden). Aan de noordwestelijke rand sluit de bebouwing aan op die van de Stationswijk en het gebied met NS- en busstation. Ter hoogte van de Van Karnebeekstraat (bus-, treintaxi- en voetgangers-/fietsroute) en Hortensiastraat (voetgangers-/fietsroute) zijn door middel van tunnels directe verbindingen gerealiseerd met het woongebied Zwolle-zuid en het Hanzeland ten zuiden van het spoortracé.
afbeelding: Assendorperstraat
De hoofdvorm van het plangebied wordt in hoge mate bepaald door een aantal dwingend aanwezige oudere structuren, waartussen het gebied zich heeft ontwikkeld. Het gaat hier om:
Deze prestedelijke verkaveling is van invloed geweest op de stedenbouwkundige ontwikkeling van het gebied. Vooral aan de verkaveling langs de Van Karnebeekstraat is dit goed waarneembaar in de oriëntatie van de bebouwing.
Pierik is veel planmatiger aangelegd volgens de toen geldende stedenbouwkundige principes. In deze wijk, die in de jaren 1920 is ontstaan, is de invloed van Berlage waarneembaar door een duidelijke hiërarchie van straten, een afwisselend maar rationeel plan met min of meer gesloten bouwblokken, pleinen aan hoofdassen en enkele kleinere groenstroken. Opvallend is ook de menging van bebouwing naar sociale groepen: royale herenhuizen en tuindorpachtige buurten wisselen elkaar af.
Bijzonder is ook dat de oude prestedelijke structuren van oude veldwegen en -paden in het huidige stratenplan nog zo bepalend zijn.
Kenmerken
Stationsbuurt
De Stationsbuurt bestaat uit monumentale gebouwen, vrijstaand met vanouds grote tuinen. Naast de oorspronkelijke woonfunctie zijn vooral de panden langs de hoofdwegen in gebruik genomen voor gemengde functies, waarbij in toenemende mate de tuinen worden gebruikt als privé-parkeerterrein.
-
afbeeldingen: Stationsweg en Oosterlaan
Oud- en Nieuw-Assendorp
De bebouwing in Oud- en Nieuw-Assendorp dateert uit de periode 1890-1930. Een groot deel is individueel of als stedenbouwkundig ensemble van cultuurhistorische waarde. De structuur is compact en dicht bebouwd. Kenmerkend zijn de bijzondere hoekoplossingen en de individuele bebouwing die de rooilijn volgt. Van oorsprong bestaat het gebied uit veel kleine arbeiderswoningen, welke nu een gemengd (stedelijk) gebruik hebben.
-
afbeeldingen: Van Ittersumstraat en Assendorperstraat
De oude uitvalswegen Assendorperstraat, Molenweg en de Van Karnebeekstraat worden gevormd door een aaneenschakeling van individuele en kwalitatieve bebouwing met een grote diversiteit in perceellering, hoogte en functies. De Assendorperdijk is een historisch-landschappelijk element op de overgang van de dekzandrug naar de oorspronkelijke uiterwaarden. De straten die vanaf het zuidelijk deel op de dijk aansluiten gaan ruimtelijk omhoog en de straten vanaf de dijk bieden een doorzicht op het park de Wezenlanden.
afbeelding: Assendorperdijk
De Pierik
De Pierik vormt de beëindiging van Assendorp en heeft voornamelijk een woonfunctie. De planmatige en ruime groene opzet vormen een duidelijk contrast met Oud- en Nieuw- Assendorp. De straatprofielen verschillen in hiërarchie door verspringende rooilijnen en de toepassing van voortuinen. Kenmerkend is de hoofdas, de Hortensiastraat, die dwars op de richting van de oude ontginningslinten, de Assendorperstraat beëindigt.
-
In de Pierik is tevens de oude monumentale bebouwing van de Oude Ambachtsschool gelegen. Het gebouw dat dateert uit 1932-1934 is van stedenbouwkundig belang in de structuur van de wijk Assendorp. Het is door omvang en vormgeving een bepalend element op de hoek van de Hortensiastraat en de Mimosastraat. De voormalige Oude Ambachtsschool is herontwikkeld tot een onderkomen met ateliers en sociale huurwoningen (artlofts). De herontwikkelinng is tot stand gekomen door samenwerking tussen de gebruikers van het gebouw, SWZ, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de provincie Overijssel en de gemeente Zwolle.
afbeeldingen: de Oude Ambachtsschool
De Wezenlanden
De landschappelijk ondergrond is de basis voor het karakter van het gebied. Het park is gelegen in de voormalige uiterwaarden. Rond het park, op de overgangen naar de hogere gebieden, zijn diverse gebouwen in een groene omgeving gesitueerd. Het overgangsgebied naar de Assendorperdijk bestaat uit bijzondere bebouwingsvormen, zoals de Zaagtandwoningen, in een groene omgeving met doorzichten naar het park. De overgangszone naar de Wipstrik wordt gekenmerkt door de lineaire ruimtewerking van de Nieuwe Wetering en het Koelwaterkanaal. De overgang naar het historische centrum wordt gekenmerkt door grootschalige gebouwen met publieke functies zoals de rechtbank Zwolle-Lelystad en het ziekenhuis Isala Klinieken locatie Wezenlanden. De omgeving van het ziekenhuis is groen aangekleed maar kent ook veel verharding in de vorm van parkeerterrein. Het ziekenhuis is een gebouw uit één aaneengesloten volume. Het zusterhuis is gevestigd in een apart gebouw.
afbeelding: ziekenhuis Isala Klinieken locatie Wezenlanden
In deze paragraaf wordt de bestaande situatie van achtereenvolgens de functies wonen, sport- en recreatieve voorzieningen, overige maatschappelijke voorzieningen en commerciële voorzieningen omschreven.
Goed zichtbaar is dat de woningen in Assendorp in verschillende perioden zijn gebouwd. Tweederde van de Assendorpse woningvoorraad is vooroorlogs, alleen de woningen in de Wezenlanden zijn vrijwel allemaal (vroeg) naoorlogs. Ook de Pierik stamt in belangrijke mate van kort na de oorlog. In alle buurten, met uitzondering van de Wezenlanden, heeft na 1970 in beperkte mate (vervangende) nieuwbouw plaatsgehad.
Woningvoorraad
In het plangebied staan ongeveer 5.000 woningen met de voorzieningen die bij een woongebied horen, zoals bijvoorbeeld winkels en scholen. Verder bevinden zich binnen de plangrenzen van Assendorp 34 woonschepen en 14 standplaatsen voor woonwagens.
Driekwart van de woningen in Assendorp is een eengezinswoning. Vrijstaande woningen komen (vrijwel) niet voor in Assendorp. De gestapelde woningen komen vooral voor in de Wezenlanden (Ten Oeverstraat, Assendorperdijk), Pierik (Mimosastraat) en her en der in Oud- en Nieuw-Assendorp.
In de bestaande woningvoorraad in Assendorp is ruim de helft van het aantal woningen een koopwoning. In Oud-Assendorp is het eigenwoningbezit het hoogst, in de Wezenlanden het laagst.
Bevolkingsomvang
In het plangebied wonen ongeveer 10.000 mensen. De bevolkingsomvang is thans ongeveer even groot als twaalf jaar geleden, maar groter dan vijf jaar geleden. De afgelopen jaren is Assendorp gegroeid in inwonertal.
In vergelijking met heel Zwolle heeft Assendorp behoorlijk méér eenpersoonshuishoudens en drie-en-meer persoonshuishoudens dan gemiddeld. Het aantal gezinnen-met-kinderen in Assendorp is relatief laag. Het aandeel gezinnen-met-kinderen is in Nieuw-Assendorp het hoogst van heel Assendorp, maar nog altijd lager dan in heel Zwolle. Het aandeel drie-en-meer persoonshuishoudens in Oud-Assendorp en de Stationsbuurt is hoog. Het aandeel eenoudergezinnen ligt in de Pierik boven het stadsgemiddelde, terwijl dit in de Stationsbuurt weer erg laag ligt.
De leeftijdsverdeling van de Assendorpse bevolking verschilt van het beeld voor heel Zwolle. Het aandeel kinderen tot 17 jaar is verhoudingsgewijs klein. Jongvolwassenen (18-24 jaar) en de net iets oudere groep (25-39 jaar) zijn sterk vertegenwoordigd. Hier draagt een behoorlijke populatie studenten in Oud-Assendorp en het oostelijke deel van de Stationsbuurt aan bij. Zoals bekend is Assendorp een geliefde wijk bij studenten en andere jongeren. In de wijk zijn veel kamerverhuurpanden te vinden. Deze jonge bevolkingsgroep brengt veel levendigheid in de wijk. Toch is er ook zorg over de groei van de onzelfstandige bewoning van woonruimte.
In vergelijking met tien jaar geleden is het aantal jongvolwassenen en ouderen minder geworden, terwijl de groep 26 tot 64-jarigen is gegroeid. Ook het aandeel baby's (0-3 jaar) is gestegen.
Verhuisbewegingen
De gemiddelde woonduur in Assendorp is aan het dalen. Nog maar 27% van de Assendorpers woont langer dan tien jaar op hetzelfde adres; voor heel Zwolle gaat het om 38 procent. De verhuismobiliteit in Assendorp is gedurende het laatste decennium steeds hoger geweest dan in heel Zwolle. Vooral de Stationsbuurt en Oud-Assendorp springen er uit als het gaat om het af en aanrijden van verhuiswagens en boedelbakken.
Assendorp verliest vooral gezinnen met jonge kinderen die naar gemeenten buiten Zwolle verhuizen; dit verschijnsel is niet specifiek voor Assendorp, maar doet zich, zij het in mindere mate, voor in de hele stad. Mensen die van buiten Zwolle naar Assendorp verhuizen zijn voornamelijk jongvolwassenen, waarschijnlijk hoofdzakelijk studenten. Ook voor startende huishoudens is Assendorp van belang door de voorraad betaalbare eengezinswoningen.
afbeelding: Koninginnedag in Assendorp
Sport
Aan de oostkant van het plangebied van Assendorp ligt het sportpark Marslanden. Dit sportpark is openbaar toegankelijk en heeft een recreatieve functie voor de buurt. Het sportpark is de thuisbasis voor sportverenigingen op het gebied van voetbal, tennis, hockey, rugby en handboogschieten. Door het sportpark lopen wandelpaden en een fietspad. Aan de Weteringkade ligt ook een sportterrein als thuisbasis voor een voetbalvereniging. Daarnaast zijn in de wijk gymzalen gevestigd voor scholen en sportscholen.
Recreatie
Aan de noordkant van het plangebied van Assendorp ligt de grote recreatievoorziening, park de Wezenlanden. Dit park heeft behalve een functie voor Assendorp ook een belangrijke stedelijke functie. Door het park lopen wandelpaden. In het park ligt een groot manifestatieterrein dat ook als sport- speelveld gebruikt wordt. Ook liggen in het park diverse speel- en sportvoorzieningen zoals een skatebaan met een hoge moeilijkheidsgraad, een basketbalveld met alle officiële wedstrijdafmetingen en een verhard trapveld. Voor de kinderen vanaf 6 jaar is in het park een avonturenspeelplek aangelegd. In het oostelijke deel van het park ligt een dierenweide met diverse stallen. Naast de dierenweide ligt een speelplek voor jonge kinderen. De Dahliavereniging ´Onder de Peperbus´ heeft een groot terrein in gebruik ten noorden van de dierenweide.
In het parkgedeelte ten oosten van de Leo Majorlaan is Doepark Nooterhof gerealiseerd. In het doepark bevinden zich het Earthship (Theehuis Nooterhof), de Kruidwisch (kantoor Stichting Milieuraad Zwolle) en de Ateliers (Landstede). In het doepark kunnen mensen op een ontspannen manier kennis maken met natuur, milieu en duurzaamheid.
Op verschillende plekken in het plangebied liggen diverse openbare speelvoorzieningen voor kinderen van 0-12 jaar. Een paar van deze speelvoorzieningen zijn spelaanleidingen op de trottoirs. De spreiding van de speelvoorzieningen is redelijk. Waar witte vlekken zijn, ontbreekt echter de ruimte om een speelvoorziening te realiseren. Aan de Hortensiastraat ligt de speeltuin van speeltuinvereniging Assendorp. Deze speeltuin is onlangs opgeknapt en heeft een belangrijke functie voor de buurt. In het plangebied zijn trapvelden aanwezig aan het Azaleapark (gras) en aan de Fresiastraat (verhard).
Tussen het Koelwaterkanaal en het Almelose Kanaal loopt een fietspad dat een belangrijke functie heeft voor het recreatief fiets- en wandelverkeer. Aan de Mimosastraat ligt een hondenlosloopterrein en ook in het park zijn twee hondenlosloopterreinen.
Onderwijsvoorzieningen
Er zijn twee scholen voor bijzonder onderwijs in het plangebied: De Twijn (Hortensiastraat 57), De Boog (Sleedoornstraat 1).
Er zijn vier scholen voor basisonderwijs in het plangebied: De Jenapleinschool (Enkstraat 69, Assendorperplein), christelijke basisschool Het Mozaïek (Hortensiastraat 31), openbare basisschool het Veldboeket (Violierenstraat 42) en katholieke brede basisschool Het Atelier (Assendorperdijk 51).
Er is één school voor voortgezet onderwijs in het plangebied: Thomas à Kempis college (Schuurmanstraat 1).
Er zijn twee scholen voor beroepsonderwijs in het plangebied: Landstede (Fuchsiastraat 1) geeft op deze locatie onderwijs in de beroepsrichtingen gezondheidszorg, dienstverlening & welzijn, uiterlijke verzorging & mode, toerisme & recreatie. Ook vindt op deze locatie volwassenenonderwijs plaats. ROC Menso Alting (Assendorperdijk 55) is een gereformeerd MBO voor christelijk onderwijs in opleidingen voor economie, gezondheidszorg en onderwijs & welzijn.
Er zijn twee scholen voor hoger onderwijs in het plangebied: De Katholieke Pabo Zwolle (Ten Oeverstraat 68) is een zelfstandige hogeschool die studenten opleidt tot leraar basisonderwijs. De Gereformeerde Hogeschool (Grasdorpstraat 2) leidt studenten op tot leraar basisonderwijs, godsdienstleraar en enkele dienst- en hulpverlenende beroepen.
Overige maatschappelijke voorzieningen
Aan het Groot Wezenland 20 bevindt zich het ziekenhuis de Isala Klinieken locatie Wezenlanden. De locatie biedt plaats aan het ziekenhuis, het verpleeghuis, het transitorium en het zusterhuis van de Isala Klinieken locatie Wezenlanden.
Aan de Enkstraat 67 bevindt zich Wijkcentrum de Enk (Enkstraat 67). Het wijkcentrum biedt plaats aan onder andere peuterspeelzaal en buitenschoolse opvang, ouderenwelzijn en diverse (wijk)bijeenkomsten, activiteiten en bewonersinitiatieven.
Aan de Assendorperdijk 132 bevindt zich Woonzorgcentrum De Molenhof. De Molenhof maakt deel uit van de Zorgcombinatie Zwolle. Direct naast de Molenhof staat serviceflat ´Achter de Hoven´ waar zowel zelfstandig als met zorg kan worden gewoond.
Aan de Geraniumstraat bevindt zich het gebouw van speeltuinvereniging Assendorp waar ook een kinderdagverblijf gevestigd is. Daarnaast liggen verspreid over de wijk nog enkele peuterspeelzalen en kinderdagverblijven.
Aan de Luttenbergstraat 4 bevindt zich het Nel Banninkhuis, de nachtopvang voor dak- en thuislozenopvang die uitgaat van het Leger des Heils.
Aan de Grasdorpstraat 6 bevindt zich Dimence, een instelling voor geestelijke gezondheidszorg.
Aan de Hyacinthstraat 66a bevindt zich De Vogellanden, een centrum voor revalidatie.
Binnen het plangebied zijn er verschillende kerken:
Detailhandel
Assendorperstraat (noordwestelijk deel)
In het noordwestelijke deel van de Assendorperstraat bevindt zich de grootste dichtheid van detailhandelsvestigingen. Dit deel van de Assendorperstraat heeft de functie van wijkwinkelcentrum met een bovenwijks karakter. Het beleid is erop gericht deze verzorgingsfunctie te handhaven. In dit deel van de Assendorperstraat (ter plaatse van het terrein van de voormalige Mariaschool) is onder andere een supermarkt gevestigd.
afbeelding: Assendorperstraat (noordwestelijk deel)
Assendorperstraat (zuidoostelijk deel) en Van Karnebeekstraat
In het zuidoostelijke deel van de Assendorperstraat en aan de Van Karnebeekstraat is de concentratie aan detailhandelsvestigingen minder groot. Hier zijn een aantal winkels en vestigingen van dienstverlening aanwezig.
.
afbeeldingen: Assendorperstraat (zuidoosteljik deel) en Van Karnebeekstraat
Motorbrandstofverkooppunt
Binnen het plangebied bevindt zich geen motorbrandstofverkooppunt.
Horeca
In het plangebied komen twee hotels voor. Dit zijn Bilderberg Grand Hotel Wientjes (Stationsweg 7) en Sandton Hotel Pillows (Stationsweg 9).
In het plangebied zijn restaurants aanwezig aan de Hortensiastaat 94, de Van Karnebeekstraat 125 en een coffeeshop aan de Van Karnebeekstraat 41. Daarnaast zijn op enkele andere plaatsen in de wijk horecabedrijven gevestigd. Het betreft alleen kleinschalige bedrijven (automatiek, snackbar, café, petit restaurant, afhaal/bezorgrestaurant).
Beroep- en bedrijf aan huis, kleinschalig bedrijf
Assendorp is tamelijk monofunctioneel opgezet. In de wijk zijn geen bedrijfslocaties aanwezig en is de hoofdfunctie vooral wonen. Verspreid door de wijk worden verschillende beroepen en bedrijven aan huis uitgeoefend.
Er is een inventarisatie gedaan van gebruik binnen de woonbestemming, dat verder gaat dan de beroep- en bedrijf aan huis regeling. Op de plankaart staan de locaties aangegeven waar een kleinschalig bedrijf is toegestaan.