Luttenberg

2.1 Ontstaansgeschiedenis

Het dorp Luttenberg ligt ongeveer 8 kilometer ten noordoosten van de kern Raalte. Luttenberg ligt in de driehoek Raalte, Ommen en Nijverdal. Het dorp is gelegen aan de noordzijde van de gelijknamige stuwwal Luttenberg. Deze stuwwal heeft een top van circa 31 meter en is overwegend bedekt met bos en enkele heideveldjes. De stuwwal vormt een geïsoleerd deel van de Sallandse Heuvelrug.
Belangrijkste karakteristiek van Luttenberg is de ligging in een landschappelijk aantrekkelijke en waardevolle omgeving en de landschappelijke waarde van het dorp zelf. Het dorp wordt aan de (zuid)oostzijde omsloten door het Essenlandschap en ten zuidwesten is het karakteristieke Oude Hoevelandschap gelegen.

De geschiedenis van Luttenberg is waarschijnlijk zeer oud. Dit kan ondermeer afgeleid worden uit vondsten van archeologisch waarde uit de periode van ver voor onze jaartelling. Hoewel de vondsten van vuurstenen en een bronzen lanspunt niet direct het bewijs zijn van bewoning van het gebied geeft het wel aan dat het gebied in het verleden door mensen in gebruik was.

Uit de tijd voor de 14e eeuw is weinig bekend over Luttenberg. Een oorzaak hiervan kan zijn dat het oude boerschap Luttenberg geïsoleerd lag ten opzichte van belangrijke middeleeuwse wegen, zoals de Hessenweg van Zwolle naar Coevorden, de Twentseweg van Zwolle naar Twente en de weg van Deventer naar Hellendoorn. Luttenberg bleef hierdoor lang een afzijdige en besloten gemeenschap.

De wegen in en rond Luttenberg waren oorspronkelijk allemaal onverhard. Begin 1910 wordt de weg van Raalte tot de zogenaamde Kerkebuurt verhard. In de periode hierna tot aan 1968 werden nog enkele wegen verbeterd, waardoor Luttenberg ondermeer betere verbindingen kreeg met Hellendoorn en Lemele. In 1968 zijn door de ruilverkaveling in het buitengebied veel wegen geasfalteerd en aangelegd, maar ook zijn oude wegen verdwenen.