Dorpskernen

4.11 Cultuurhistorie

Nota Belvedère (1999)

De Alblasserwaard en Vijfheerenlanden zijn door het Rijk aangewezen als Belvedèregebied. In de Nota Belvedère pleit het Rijk ervoor cultuurhistorische kwaliteit te integreren met ruimtelijke ontwikkelingen.

In plaats van een op behoud en bescherming gericht beleid, wil het Rijk cultuurhistorische elementen een plaats geven in een op ontwikkeling gericht ruimtelijk beleid. Ruimtelijke ordening kan ertoe bijdragen dat de betekenis van cultuurhistorische elementen en structuren groter wordt, door ze in te passen of een nieuwe functie te geven. Een en ander is mede van belang om de recreatieve belevingswaarde van die elementen en gebieden te versterken.

Cultuurhistorische Hoofdstructuur Zuid-Holland (provincie Zuid-Holland, 2003)

De provincie Zuid-Holland heeft de Cultuurhistorische Hoofdstructuur Zuid-Holland (CHS) vastgesteld. De provincie betrekt hierdoor de cultuurhistorie bij ruimtelijke ontwikkelingen en richt zich hierbij vooral op het beschermen en versterken van het cultureel erfgoed voor zover dit is vastgelegd op de kaart van de CHS. Om deze reden is de CHS opgenomen in de streekplannen en in de Nota Regels voor Ruimte. De CHS vormt de basis voor toetsing van en advisering over bestemmings- en bouwplannen van gemeenten en erfgoedaspecten.

Het plangebied is gelegen in een 'Topgebied cultureel erfgoed' conform de Cultuurhistorische Hoofdstructuur Zuid-Holland.

Landschappelijke waarden

De locatie ligt in het Belvedèregebied 'Alblasserwaard en Vijfheerenlanden', tevens Topgebied volgens de Cultuurhistorische Hoofdstructuur (CHS) van Zuid-Holland. Het landschap van de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden heeft de typische kenmerken van de laagveenontginning met een open veenweidelandschap. De Alblasserwaard is doorsneden door zeer lange lintvormige ontginningsassen. In het gebied hebben deze veelal een bochtig verloop omdat ze zijn ontstaan langs oude veenstromen. Min of meer loodrecht op de ontginningsassen liggen lange smalle percelen aan de achterkant begrensd door een (achter)wetering en/of kade. Het gebied wordt aan de noord- en zuidzijde begrensd door de dijken en lintbebouwing langs de Lek en de Merwede. De Alblasserwaard is door Nederland op de voorlopige lijst van Werelderfgoed geplaatst (bron: Nota Belvedère).

Figuur 4.8 Landschappelijke waarden (bron: provincie Zuid-Holland)

Met name de randen van de dorpskernen liggen in een gebied met een redelijk hoge tot hoge landschappelijke waarde (zie figuur 4.8). Dat betekent dat de polder niet helemaal gaaf is, maar nog wel oorspronkelijke kenmerken bevat. Ook relaties tussen de linten en het achterliggende landschap zijn van redelijk hoge tot hoge waarde (zie figuur 4.9). Dit zijn gebieden waar de cultuurhistorische waarden uitgangspunt zijn voor ruimtelijke ontwikkelingen.

Figuur 4.9 Relatie nederzetting - landschap (bron: provincie Zuid-Holland)

Tiendweg

Dwars door de bebouwde kom loopt de historische Tiendweg. Tiendwegen zijn aangelegd na de middeleeuwen als waterstaatkundige elementen, vermoedelijk ter compartimentering van delen van polders. Een tiendweg bestaat uit twee parallel lopende weteringen met een lange rechte weg of kade ertussen.

Deze oude verbindingsweg op het achterland van de verschillende agrarische kavels aan de dijk en de Middenpolderweg is nu een belangrijke fiets- en wandelverbinding. Zij biedt de fietsers een directe verbinding tussen de kernen Groot-Ammers en Streefkerk en verder richting de gemeente Nieuw-Lekkerland.

Deze landschappelijke lijn neemt in het plangebied een belangrijke plaats in en brengt het landschap als het ware de kern Streefkerk in. Ter bescherming van het cultuurhistorisch waardevolle karakter van de Tiendweg, is de dubbelbestemming 'Waarde  - Cultuurhistorie' opgenomen.