Duurzame Glastuinbouwgebieden

3.6 Glastuinbouw en overige landbouw

3.6.1 Huidige situatie

Landbouw is het geheel van economische activiteiten waarbij het natuurlijke milieu wordt aangepast ten behoeve van de productie van planten en dieren voor menselijk gebruik. De glastuinbouw maakt onderdeel uit van de landbouw.

In de gemeente Pijnacker-Nootdorp wordt de landbouw voor het grootste gedeelte gevormd door de glastuinbouw. Naast glastuinbouw bevinden zich in de gemeente enkele andere landbouwbedrijven, namelijk enkele grondgebonden veehouderijen en paardenhouderijen.

Het belang van de glastuinbouw voor Pijnacker-Nootdorp is onmiskenbaar. Een kwart van de arbeidsplaatsen in de gemeente is op directe of indirecte wijze verbonden aan de sector. De werkgelegenheid in de totale cluster (primair glas, verwerking, handel en distributie) is in 2005 met circa 8% toegenomen. Niet alleen in economische zin heeft de glastuinbouw grote betekenis voor de gemeente, ook in ruimtelijke zin is de betekenis groot. Ruim 10% van het totale oppervlak en meer dan de helft van de bebouwde oppervlakte van de gemeente wordt door glas ingenomen. Een substantieel deel van de productie en werkgelegenheid in de glastuinbouwsector in Nederland vindt plaats in de Greenport Westland-Oostland, met daarin Pijnacker-Nootdorp centraal gelegen. De glastuinbouw in Nederland biedt werkgelegenheid aan 70.000 mensen en heeft een productiewaarde van ruim 4 miljard euro. De glastuinbouw in Pijnacker-Nootdorp, die in Greenport-verband niet alleen op internationaal niveau maar ook op regionaal en lokaal schaalniveau een belangrijke economische rol vervult, kent al sinds vele jaren een eigen dynamiek. Anders dan de andere gebieden in de Greenport is de oriëntatie op de (wereld)markt leidend. Onder meer de ligging, de aard van de producten en daaraan gerelateerde afzetmarkt en het in de loop der jaren door ondernemers zelfstandig ontwikkelde netwerk dragen hieraan bij.

De glastuinbouwsector in Pijnacker-Nootdorp bestaat uit gebieden waar de glastuinbouw
is geconcentreerd. Dit bestemmingsplan betreft de gebieden Pijnacker-West, Noukoop, Balijade, Dwarskade, Rijskade en Overgauw (zie afbeelding 1). In de Pit! structuurvisie zijn de drie laatste gebieden aangemerkt als mogelijk transformatiegebied, welke in ieder geval tot 2025 aangewezen zijn voor duurzaam glas. Te zijner tijd wordt bekeken of de gebieden worden getransformeerd naar een andere functie. Daarnaast is er verspreid liggend glas in een aantal linten en op losse locaties.

Aantal bedrijven en oppervlakte
De gemiddelde bedrijfsgrootte in de duurzame glastuinbouwgebieden is met 1,6 ha glas iets groter dan het gemiddelde van de gehele gemeente. Wel is de variatie behoorlijk groot. Het
merendeel van de bedrijven (44%) is tussen de 1 en 2 ha groot. Ruim 30% van de bedrijven is
kleiner dan 1 ha glas, terwijl bijna 10% van de bedrijven groter is dan 3 ha.

	Aantal bedrijven	Oppervlakte glas (ha)	Totale bedrijfsoppervlakte (ha)	Gemiddelde oppervlakte glas (ha)
Duurz. glastuinbouw	161	262	370	1,6
Tranformatiegebieden	48	62	88	1,3
Verspreid liggend glas	32	33	70	1,0
Overig	10	16	30	1,6
Totaal	251	373	558	1,5

Figuur 2: Aantal bedrijven en areaal in 2004 naar type glastuinbouwgebied (Bron: CBS-Landbouwtelling, bewerking LEIWageningen)

Bedrijfsverwante bebouwing
Verspreid in het buitengebied en kassengebied van de gemeente staan omvangrijke water- en warmte-opslagtanks en silo's voor opslag van voer, mest, water en warmte. De soort van opslag is gerelateerd aan de aard van het agrarisch bedrijf. Water- en warmte-opslagtanks zijn een onderdeel van warmtekrachtkoppelingsinstallaties die bij moderne glastuinbouw worden gebruikt. Ook watersilo’s worden bij de glastuinbouw gebruikt. De vrijstaande bouwwerken zijn functioneel van aard en komen alleen voor in combinatie met andere bedrijfsgebouwen.
Water- en warmte-opslagtanks en silo's zijn cilindrisch van vorm. Ze hebben een diameter tot circa 10 m en kunnen een hoogte hebben tot 15 m. Naar aanleiding van de Beleidsnotitie hoogte warmteopslagtanks in de duurzame glastuinbouwgebieden (zie paragraaf 2.4.12), is in duurzame glastuinbouwgebieden een hoogte van maximaal 12 m toegestaan. De ontwikkeling dient stedenbouwkundig inpasbaar te zijn.

3.6.2 Ontwikkelingen

Ruimte voor uitbreiding van de glastuinbouw buiten de reeds aangewezen gebieden is nauwelijks voorhanden in Pijnacker-Nootdorp. Versterking van het functioneren van de sector en het benutten van kansen voor gewenste duurzame ontwikkelingen zullen binnen het bestaande areaal moeten plaatsvinden. Herstructurering van de bestaande glastuinbouwgebieden is een middel bij uitstek om dit doel te bereiken.

Meervoudig ruimtegebruik
De ‘speelruimte’ voor de glastuinbouw in Pijnacker-Nootdorp is zeer beperkt. Meervoudig of
intensief ruimtegebruik is een oplossing om efficiënt en effectief gebruik te maken van de
schaarse, beschikbare ruimte. Meervoudig ruimtegebruik houdt slimme oplossingen in die zowel op bedrijfsniveau als gebiedsniveau kunnen worden toegepast. Voorbeelden van meervoudig ruimtegebruik op bedrijfsniveau zijn meerlagenteelt en water- en/of warmteopslag in de bodem.
Op gebiedsniveau kan meervoudig ruimtegebruik gepaard gaan met het zoeken naar passende
functiecombinaties, zoals voorzieningen voor waterberging met drijvende kassen of in kelders
onder glastuinbouwbedrijven.

Multifunctioneel ruimtegebruik
Door het gebruik van de openbare ruimte van glastuinbouwgebieden voor recreatief medegebruik, het ontwikkelen van de glastuinbouwgebieden met aandacht voor integratie van groen- en waterelementen, kunnen gebieden ontstaan met een meerwaarde voor de ruimtelijke kwaliteit en het imago van de glastuinbouw. Een dergelijke ontwikkeling van de glastuinbouwgebieden zal de maatschappelijke acceptatie ervan verder kunnen verhogen.

Kas- en transformatiegebieden
Concentratie van de glastuinbouw in de gebieden Noukoop, Balijade en Pijnacker-West. In ieder geval is hier de productiefunctie van de glastuinbouw de belangrijkste ontwikkeling. In de overige drie gebieden Dwarskade, Rijskade en Overgauw is op bepaalde locaties na 2025 transformatie mogelijk van het glas naar een andere functie. Voor dit of ander glas dat eventueel verdwijnt, moet sprake zijn van compensatie. Bij voorkeur wordt dit binnen de invloedssfeer van de Greenport opgelost.

Aanbevelingen voor visie en planopzet vanuit landbouw:
* * *	Concentratie van glastuinbouw als voornaamste productiefunctie in de gebieden Noukoop, Balijade en Pijnacker-West; Recreatief medegebruik toepassen in de kassengebieden door meer groen- en waterelementen; In het bestemmingsplan voor agrarische bedrijfsgebouwen en kassen een maximale goothoogte van 8 m opnemen. Voor warmteopslagtanks dient een maximale hoogte van 12 m te worden opgenomen.