Lemmer Centrum

4.7 Detailhandel

Relevante ontwikkelingen

Met het uitbreken van de kredietcrisis is het draagvlak voor ontwikkelingen sterk afgenomen. Aan de ene zijde is de vraag naar producten en woonruimte onder consumenten gedaald en aan de andere zijde hebben ondernemers steeds minder middelen om te kunnen investeren. Dit heeft een direct gevolg voor de vraag naar zowel woon-, winkel- en horecaruimte in het centrumgebied van Lemmer. In de Centrumvisie (zie hoofdstuk 2) is rekening gehouden met minder vraag naar uitbreidingsruimte voor langere tijd. Daarnaast is het onduidelijk of de eisen die gebruikers stellen aan vastgoed (zowel wonen als detailhandel) gelijk blijven.

Met het vaststellen van de Centrumvisie is een aantal uitgangspunten ten aanzien van detailhandel (waarover de raad op 27 februari 2006 had besloten) komen te vervallen. In deze raadsvergadering in 2006 was een beslissing genomen over een aantal punten als voorbereiding op het nieuwe bestemmingsplan. Omdat zowel de economische situatie als de consument is veranderd, is het niet verstandig om de ruime detailhandelszone die door het raadsbesluit van 2006 was ontstaan, te handhaven. Toevoegen van winkelvloeroppervlak zal in de huidige situatie leiden tot leegstand elders en ten koste gaan van bestaande woningen. Juist de aanwezigheid van wonen is een wezenlijke functie in relatie met de andere functies in het centrumgebied.

De Centrumvisie van 2012 gaat uit van de compactheid van het centrum met aaneengesloten winkelfronten. Dit maakt het centrum aantrekkelijk en sluit aan bij de wens van de consument naar een overzichtelijk en compact centrumgebied. Om die kwaliteit te waarborgen is het ongewenst om de winkelstraten verder naar buiten toe te laten uitgroeien, zoals dat in 2006 wel was besloten. Door de economische situatie bestaat dan het grote gevaar dat er gaten vallen in de nu nog aaneengesloten winkelfronten hetgeen de kwaliteit en aantrekkelijkheid van het centrum zal aantasten. De verwachting is dat in de toekomst eerder krimp dan groei zal plaatsvinden, om die reden gaat de visie er vanuit dat de uitwisselbaarheid van functies zich beperkt tot het compacte gebied zoals met de zwarte omlijnde gebieden op de visiekaart is aangegeven.

Centrumvisie/ visiekaart

Een aantal algemene uitgangspunten blijft onverkort van kracht.

• Gekozen is voor het behoud van de kleinschaligheid in het centrum met als consequentie dat binnen het grootste deel van het centrumgebied de winkels kleiner zijn dan 500 m2 bruto-vloeroppervlak.
• Gezien het bovenstaande is er in het centrum geen ruimte voor zogenaamde perifere detailhandel. Bij perifere detailhandel wordt over het algemeen gedacht aan vestigingen, die moeilijk inpasbaar zijn in bestaande winkelgebieden vanwege specifieke ruimtelijke eisen, bijvoorbeeld vanwege veiligheidsredenen (explosie- en brandgevaarlijke stoffen) of vanwege de omvang van de gevoerde artikelen (auto's, boten, caravans, tuincentra, bouwmarkten, woninginrichting, keukens, sanitair et cetera). Daarvoor heeft de gemeente ruimte gereserveerd op Lemsterpark.
• De vestiging van bedrijven op dit park zal zeker niet ten koste gaan van de verzorgingsfunctie van het bestaande kernwinkelgebied. Daar blijven de kleinere winkels en gezien het gegeven, dat het winkelgebied van Lemmer ook heel duidelijk een recreatief karakter heeft, wat zich uit in sfeer en entourage en een relatieve lange verblijfstijd, zal een vestiging van een grootschalige winkel of een autozaak een stuk buiten het centrum op die zaken geen invloed hebben, want aan de winkels met perifere detailhandel gaat men juist heel doelgericht een bezoek brengen.

Met betrekking tot het functioneren van het centrum van Lemmer kan het nodige worden afgeleid uit het Koopstromenonderzoek van de provincie Fryslân uit 2007. Uit dit onderzoek komt met betrekking tot de gemeente Lemsterland het volgende naar voren.

• het detailhandelsaanbod in de gemeente Lemsterland ligt relatief iets hoger dan in kernen van vergelijkbare omvang;
• dit wordt echter volledig door het food-aanbod veroorzaakt;
• naast de foodsector is vooral de modisch recreatieve branche sterk vertegenwoordigd;
• de koopkrachtbinding voor Lemmer ligt zowel in de dagelijkse als niet-dagelijkse sector op een hoger niveau dan bij kernen van vergelijkbare omvang;
• de hoogste binding heeft de doe-het-zelf-branche, gevolgd door de huishoudelijke artikelen en de bloemen/planten/tuin- en dierbenodigdheden;
• van de bestedingen in de dagelijkse sector komt 26% van buiten de eigen kern en in de niet-dagelijkse sector 30%; dit laatste is aan de lage kant;
• de verzorgingsfunctie van het kernwinkelgebied van Lemmer is bovenlokaal, waarbij de verzorgende functie voor de rest van de gemeente ook een belangrijke is;
• de waardering voor het winkelgebied van Lemmer is goed, waarbij vooral de gezelligheid en de kwaliteit van de winkels hoog scoren. Voor een plaats waar het toerisme een belangrijke rol vervult, is dit een belangrijk punt;
• een goede waardering voor het winkelgebied van de eigen inwoners blijkt ook uit de hoge koopkrachtbinding. Men blijft graag in Lemmer aankopen verrichten. Het aanbod lijkt aan te sluiten bij de wensen van de consument. Het aanbod is gevarieerd, met in de food en modische branche een sterke overcapaciteit;
• Lemmer weet veel klanten naar zich toe te trekken van buiten de gemeente. Dit geldt het sterkst voor de niet-dagelijkse sector, maar zeker ook voor de dagelijkse sector. De bezoekers komen vooral uit de aangrenzende gemeenten.

Het bovenstaande past bij het besluit van de raad van 27 februari 2006. In deze raadsvergadering is een beslissing genomen over een aantal punten als voorbereiding op het nieuwe bestemmingsplan voor het centrum van Lemmer. Onderstaand de belangrijkste punten:

• de op dat moment bestaande winkels gelegen binnen het bestemmingsplangebied “Lemmer-Kom” in het nieuwe bestemmingsplan voor het centrum van Lemmer positief bestemmen;
• alleen ruimte bieden voor de vestiging van nieuwe winkels in het centrum van Lemmer;
• alleen aan de Stationsweg en aan de Lijnbaan/Bantegastraat, voor zover gelegen binnen de begrenzing van het winkelgebied, ruimte bieden voor grotere winkels dan 500 m2 bruto-vloeroppervlakte. Lijnbaan/Bantegastraat ligt buiten dit plangebied. Voor de supermarkt aan de Stationsweg is een aanduiding "afwijkende maatvoering" opgenomen.

Gezien het bovenstaande is er in het centrum geen ruimte voor zogenaamde perifere detailhandel. Bij perifere detailhandel wordt over het algemeen gedacht aan vestigingen, die moeilijk inpasbaar zijn in bestaande winkelgebieden vanwege specifieke ruimtelijke eisen, bijvoorbeeld vanwege veiligheidsredenen (explosie- en brandgevaarlijke stoffen) of vanwege de omvang van de gevoerde artikelen (auto's, boten, caravans, tuincentra, bouwmarkten, woninginrichting, keukens, sanitair et cetera). Daarvoor heeft de gemeente ruimte gereserveerd op Lemsterpark.

De vestiging van bedrijven op dit park zal zeker niet ten koste gaan van de verzorgingsfunctie van het bestaande kernwinkelgebied. Daar blijven de kleinere winkels en gezien het gegeven, dat het winkelgebied van Lemmer ook heel duidelijk een recreatief karakter heeft, wat zich uit in sfeer en entourage en een relatieve lange verblijfstijd, zal een vestiging van een grootschalige winkel of een autozaak een stuk buiten het centrum op die zaken geen invloed hebben, want aan de winkels met perifere detailhandel gaat men juist heel doelgericht een bezoek brengen.