Lemmer Centrum

4.2 Cultuurhistorie: monumenten aangeduid op verbeelding

In het centrum van Lemmer zijn veel monumenten in de zin van de Monumentenwet aanwezig. De belangrijkste hiervan zijn de N.H.-kerk, het oude gemeentehuis en de sluiscomplexen met kademuren aan de noord- en zuidzijde van de binnenhaven. Het is mogelijk dat in de toekomst nog wijzigingen zullen optreden in het officieel beschermde monumentenbestand. Te denken valt aan panden die nu geen monument zijn, maar die wel een zekere monumentale waarde hebben. Deze kunnen worden aangewezen als gemeentelijk monument.

Er is geen sprake van een min of meer aaneengesloten gebied waarbinnen de monumenten zijn gelegen. Wel ligt het accent op de bebouwing langs de Zijlroede. In Lemmer komen nog enkele cultuurhistorisch interessante gevelwanden voor die van belang zijn voor de waardering van het centrumgebied in zijn totaliteit (onder andere Visserburen, Nieuwburen, Lijnbaan, Langestreek, Kortestreek, Schulpen, Emmakade, Burgemeester Krijgerplein en Schans). Het is van belang dat de schaal en de onderlinge samenhang van de verschillende panden, die samen de gevelwanden vormen, zoveel mogelijk worden gehandhaafd en waar mogelijk versterkt. Met name is dit van belang bij de aansluiting op de meest waardevolle historische panden, waaronder de monumenten. Een aantal van deze gevelwanden zijn aangeduid ("gevellijn") op de verbeelding.

Het centrum van Lemmer bezit een aantal structurele waarden. Geconcludeerd wordt dat niet voldoende historische samenhang en herkenbaarheid aanwezig is om een aanwijzing tot beschermd dorpsgezicht te rechtvaardigen. Voor de monumenten is daarom primair de bescherming van de Monumentenwet van toepassing. De waarde van een monument wordt niet uitsluitend bepaald door zijn eigen verschijningsvorm, maar in belangrijke mate door de omgeving ervan. Het is daarom gewenst dat, meer dan in het verleden is gebeurd, de aanliggende bebouwing en de structuur van het gebied worden afgestemd op de waarde van het monument. Aan de andere kant moeten eigenaren en gebruikers van woningen, winkels en bedrijven hun panden, als dat nodig is, kunnen aanpassen aan zich wijzigende omstandigheden. Eén en ander binnen het karakter van het centrumgebied. In concrete situaties zal daarbij gezocht moeten worden naar een zo goed mogelijke afweging van de betrokken belangen.

De cultuurhistorische kenmerken in Fryslân zijn door de provincie geïnventariseerd en op een digitaal raadpleegbare cultuurhistorische kaart (CHK) gezet. Op de CHK staan gebouwde monumenten, historische buitenplaatsen, beschermde stads- en dorpsgezichten, historisch geografische elementen, archeologische terreinen en monumenten en enige aardkundige elementen. Aan gemeenten en initiatiefnemers wordt verzocht om rekening te houden met de op de CHK aangegeven elementen en structuren. Er wordt voortdurend gewerkt aan de verbetering, aanvulling en verdieping van de gegevens over cultuurhistorie. Op dit moment geldt de CHK2. Voor het plangebied van Lemmer Centrum geldt dat er veel elementen zijn opgenomen op de CHK2.

De rijks- en gemeentelijke monumenten zijn aangeduid op de kaart. Hiervoor geldt een afzonderlijke regeling gericht op het behoud, de bescherming en/of het herstel van de cultuurhistorische en architectonische waarden van de panden.