Kern De Lier

3.1 Archeologie en cultuurhistorie

Als gevolg van het Verdrag van Valletta, dat in 1998 door het Nederlandse parlement is goedgekeurd en in 2007 zijn beslag heeft gekregen in de gewijzigde Monumentenwet 1988, stellen Rijk en Provincie zich op het standpunt dat in het ruimtelijk beleid zorgvuldig met het archeologische erfgoed moet worden omgegaan. Doelstelling van het Verdrag van Valletta is de bescherming en het behoud van archeologische waarden. Als gevolg van dit verdrag wordt in het kader van de ruimtelijke ordening het behoud van het archeologisch erfgoed meegewogen zoals alle andere belangen die bij de voorbereiding van het plan een rol spelen.

De provincie Zuid-Holland hanteert het uitgangspunt dat op terreinen die voorkomen op de Archeologische Monumentenkaart Zuid-Holland en in gebieden die op de kaart archeologische waarden van de Cultuurhistorische Hoofdstructuur (CHS-kaart) ten minste een redelijke tot grote kans op archeologische sporen hebben, archeologisch vooronderzoek in het kader van de planvoorbereiding dient plaats te vinden. Voor zover er onzekerheid bestaat over de precieze aanwezigheid van archeologische waarden, dient in het bestemmingsplan voor het bouwrijp maken een omgevingsvergunningplicht te worden gehanteerd. Het verlenen van een omgevingsvergunning wordt daarbij afhankelijk gesteld van de uitkomsten van nader archeologisch onderzoek en de belangenafweging op grond daarvan.

Op 26 juni 2012 heeft de gemeente Westland haar archeologische beleidskaart vastgesteld. Op deze kaart is weergegeven waar in de gemeente (en in welke mate) kans is op het aantreffen van archeologische resten. Aan deze verwachtingszones zijn ondergrenzen gekoppeld, die aangeven wanneer archeologisch onderzoek vanwege een voorgenomen ontwikkeling nodig is. De beleidskaart geeft een globaal inzicht in de te verwachten archeologie, in het bestemmingsplan wordt het beeld aangescherpt.

Het plangebied bestaat voornamelijk uit zeeafzettingen. Dit zijn in hoofdzaak kleiachtige gronden. Ze zijn door de zee afgezet in relatief rustig water, in de vorm van wadplaten of kwelders. Op veel plaatsen is, onder moerassige omstandigheden, veenvorming opgetreden. Dit veen is vanaf de middeleeuwen door ontginning en turfwinning grotendeels weer verdwenen. De oudste bewoningssporen op de zeeafzettingen dateren van de ijzertijd, circa 2500 jaar geleden. De gebieden met restveen raakten pas in de middeleeuwen bewoond.

Op enkele plaatsen in het zuidelijke deel van het plangebied worden geulafzettingen of stroomgordels van voormalige rivieren en geulen aangetroffen. Na verlegging van deze waterlopen bleven zandige stroomruggen en oevervallen over. De eerste bewoningssporen op de geul afzettingen/stroom gordels dateren van de ijzertijd, circa 2500 jaar geleden.

De archeologische waarde van het gebied bestaat uit de reeds aangetroffen of te verwachten aanwezigheid, boven of onder de grond, van bouwhistorische resten en archeologische sporen. Samen bevatten zij een hoeveelheid aan historische informatie over ouderdom en ruimtelijke ontwikkeling. Vanwege een grote kans op archeologische sporen, is in de regels de dubbelbestemming Waarde - Archeologie opgenomen. Binnen bepaalde voorwaarden dient voorafgaand aan de werkzaamheden een verkennend archeologisch onderzoek te worden uitgevoerd.

3.1.1 Onderzoek archeologie

Het gemeentelijk archeologiebeleid geeft een zonering aan waarmee de archeologische (verwachtings)waarden in beeld worden gebracht. Uit onderstaande figuur blijkt dat het plangebied drie verschillende waarden kent, te weten historische dorpskern en verwachtingszone II en III. De archeologische waarden van het gebied bestaan uit de reeds aangetroffen of te verwachten aanwezigheid, boven of onder de grond, van bouwhistorische resten en archeologische sporen.

Binnen bestemmingsplan kern De Lier heeft in het verleden op enkele locaties archeologisch onderzoek plaatsgevonden. Als ergens een archeologisch onderzoek wordt uitgevoerd, moet dit vermeld worden in ARCHIS (het landelijke archeologische registratie- en informatiesysteem). In ARCHIS staan in het bestemmingsplangebied de volgende onderzoeksmeldingsnummers weergegeven: 20.730, 20.731, 26.298, 30.913, 31.846, 38.315 en 45.424. Daarnaast is er een bureauonderzoek met enkele boringen uitgevoerd ten behoeve van het Centrumplan De Lier (Bult, E.J., 2003. Archeologisch Vooronderzoek Centrumplan (gemeente De Lier), DAR 25, Delft).

De onderzoeken betreffen vooral bureauonderzoeken gecombineerd met een booronderzoek op basis waarvan het terrein is vrijgegeven, dan wel verder is onderzocht door middel van gravend onderzoek. De resultaten van het al het uitgevoerde onderzoek zijn verwerkt in afbeelding 3. De terreinen waar voldoende archeologisch onderzoek heeft plaatsgevonden zijn vrijgegeven en krijgen dus geen archeologische dubbelbestemming. Daar waar nog nooit archeologisch onderzoek is uitgevoerd, geldt het vrijstellingsregime van de beleidskaart.

Figuur 3.1 Archeologische waarden gemeente Westland (uitsnede De Lier)

3.1.2 Onderzoek cultuurhistorie

Monumenten

In het plangebied zijn een aantal rijks- en gemeentelijke monumenten aanwezig. De rijksmonumenten zijn gelegen langs de Hoofdstraat en betreffen de Nederlands Hervormde Kerk (nr. 53) een woonhuis met trapgevel (nr. 54) en het Timmerwerfcomplex (nr. 63).

Nederlands Hervormde Kerk

De Timmerwerf

Karakteristieke waardevolle bebouwing

Binnen het plangebied bevinden zich cultuurhistorisch waardevolle panden welke niet als rijks- of gemeentelijk monument zijn aangewezen, maar wel op de MIP-lijst staan. Om deze panden te beschermen zijn in dit bestemmingsplan aanvullende regels opgenomen.

3.1.3 Conclusie

In het plan worden dubbelbestemmingen opgenomen ter bescherming van de aanwezige categorieën van archeologische waarden. In de planregels is een bouw- en gebruiksregeling opgenomen waardoor de archeologische waarden voldoende zijn geborgd.

De binnen het plangebied gelegen rijksmonumenten en gemeentelijke monumenten zijn met een bouwaanduiding op de verbeelding aangeduid. Aangezien de monumentenwetgeving voldoende bescherming biedt, zijn geen aanvullende regels in dit bestemmingsplan opgenomen. De MIP-panden zijn op de verbeelding aangeduid met een bouwaanduiding 'karakteristiek'. Om deze panden te beschermen zijn in dit bestemmingsplan aanvullende regels opgenomen.