Centrum 's-Gravenzande

2.2 Ruimtelijk-functionele structuur

In deze paragraaf worden de ruimtelijke en de functionele opbouw van het centrum van 's-Gravenzande beschreven.

2.2.1 Historisch ruimtelijke structuur

's-Gravenzande heeft als enige plaats in het Westland een historie als stad: het kreeg in 1246 stadsrechten van Graaf Willem II van Holland die er net als zijn vader Graaf Floris IV geregeld verbleef. Aan het grafelijk hof heeft 's-Gravenzande de helft van zijn naam te danken. De stad was een grafelijke stichting, bedoeld om kolonisten naar de zandplaat te trekken voor de ontwikkeling en ter bevordering van de handel. Het element zande verwijst naar de verzande Maasmonding, waarbij de kern ontstaan is.

Figuur 2.2 Kaart van Blaeu uit circa 1650 (bron: macdaniel)

Het oude centrum van 's-Gravenzande werd al spoedig door de graven van Holland voorzien van een begijnhof en een gasthuis. Het schenken van een parochiekerk, begijnhof en een gasthuis worden als onontbeerlijk beschouwd voor de ontwikkeling van een stad1.

De zandplaat van 's-Gravenzande was aanvankelijk van het 'vasteland' gescheiden door een geul, die later als restbedding de Poelwatering had. Deze geul stond in zuidoostelijke richting in open verbinding met de Maas en zo met de Noordzee. Deze geul werd aan de zijde van het vasteland begrensd door de Poelkade aan de zijde van de zandplaat van 's-Gravenzande door de Nieuwe Vaart-Masemundeweg. Tussen de beide kades in heeft vermoedelijk het grafelijk hof gelegen.

Op de kaart van Blaeu uit omstreeks 1650 (zie figuur 2.2) is de bebouwde kom van 's-Gravenzande te zien. De hoofdstructuur bestond uit drie parallel lopende straten die noord-zuid waren georiënteerd. De meest westelijke straat is de Sand Ambachtstraat, de middelste is de Langestraat en de oostelijke straat liep achter de Dorpskerk, een woonblok en het Marktplein. Deze straten begrensden twee rijen van woonblokken, die onderling door enkele dwarsstraten waren gescheiden.

Het huidige centrum van 's-Gravenzande heeft een vrij binnenstedelijke opzet met bebouwingsblokken, tussenstraatjes, doorgaande wegen en een flaneerstraat. Kenmerkend is de herkenbare verdeling van formele wegen in noord-zuidrichting en informele tussenstraatjes in de oost-westrichting. De formele doorgaande auto-ontsluitingswegen in noord-zuidrichting zijn de Zandeveltweg, de Sand Ambachtstraat/Naaldwijkseweg, de Pompe van Meerdervoortstraat/Vreeburglaan, Van Lennepstraat/Rederijkerslaan en de Koningin Julianalaan.

Binnen het centrum zijn de drie belangrijke gebieden te onderscheiden die hieronder worden beschreven.

Langestraat

De Langestraat is de centrale winkelstraat. De historische bebouwing heeft de overhand. Aan de noordzijde is de straat breder en voornamer, aan de zuidzijde heeft de kleinschaligheid de overhand. Het middengedeelte van de Langestraat is voetgangersgebied.

Dit gebied heeft dorpsachtige kenmerken en een grote diversiteit in maat, schaal en stijl. Het heeft afwisselende gevelwanden met brede en smalle panden en enkele vrijstaande grotere gebouwen. Het betreft het gebied Langestraat lopend tussen de Noordwind en de Zuidwind met onder andere het Marktplein en de Koningswerf. De noord-zuidgerichte Langestraat vormt de stedelijke hoofdstructuur in het historisch stadsgebied. Aan beide zijden van de straat staan afwisselende bebouwingswanden die aan de oostzijde ter plaatse van het Marktplein en de Gasthuislaan (bij de kerk) ombuigen zodat er aan de Langestraat twee open ruimten ontstaan.

Panden zijn in het algemeen aaneengebouwd en gericht op de belangrijkste openbare ruimte. De rooilijnen van de gevelwanden zijn aaneengesloten en hebben hier en daar kleine verspringingen.

Sand Ambachtstraat (lint Naaldwijk-Sand Ambachtstraat-Monsterseweg)

Het lint Naaldwijk-Sand Ambachtstraat-Monsterseweg in 's-Gravenzande heeft gevarieerde dorpsachtige bebouwing gecombineerd met korte rijtjes. Het lint gaat vanuit de Monsterseweg ter hoogte van het centrum van 's-Gravenzande over in de Sand Ambachtstraat en vervolgens weer over in de Naaldwijkseweg. Van oorsprong stond de bebouwing voornamelijk langs de Sand Ambachtstraat en dan met name aan de westzijde van de weg. De bebouwing heeft zich in de 20e eeuw uitgebreid naar de noordelijk gelegen Monsterseweg en de zuidelijk gelegen Naaldwijkseweg. De gebouwen zijn aan de Sand Ambachtstraat het dichtst opeen gebouwd. De dichtheid neemt in noordelijke en zuidelijke richting af.

Langs de Sand Ambachtstraat komen naast woningen ook bedrijven en winkels voor. De bebouwing is veelal gevarieerd en vrijstaand, met rooilijnen die de weg volgen en soms verspringen. Er staan ook enkele rijtjes.

Van de Kasteelestraat e.o.

In de buurt rondom de Van de Kasteelestraat in 's-Gravenzande, die is gebouwd rond de Tweede Wereldoorlog, staan een aantal woningbouwcomplexen. De bebouwing bestaat uit samenhangende rijwoningen en de Wilhelminaschool.

2.2.2 Functionele structuur

Detailhandel

De detailhandel in het centrum is vrij verdeeld en ligt uitgestrekt in de Langestraat. Daarnaast zijn er nog twee zijtakken: het Graaf Florisplein en de Van de Kasteelestraat. Daaromheen is een aantal verspreid liggende winkels gelegen. Aan het Van Zandeveltplein is het postkantoor verdwenen waardoor de bibliotheek vrij geïsoleerd is komen te liggen.

Sand Ambachtstraat

De Sand Ambachtstraat is meer dan alleen maar een oud woonlint. Het herbergt diverse kleinschalige bedrijven, maatschappelijke voorzieningen en bedrijven. Het is een belangrijke en veel gebruikte route vanuit het noorden naar het centrum. Een aantal uitzonderingen doorbreken de kleinschaligheid van de bebouwing van deze straat.

Dienstverlening en maatschappelijke voorzieningen

Rondom het kernwinkelgebied liggen diverse gebieden met dienstverlening en maatschappelijke voorzieningen. In het zuiden van het centrum zijn de Wilhelminaschool en Prins Willem Alexander school gelegen. Deze zullen op termijn vertrekken uit het centrum.

Horeca

Horeca bevindt zich aan het Marktplein en aan het Vaartplein. Ook in de Langestraat en in de Koningswerf zijn enkele horecagelegenheden te vinden.

Parkeren en pleinen

Er is één autovrij plein: het Marktplein. De andere grotere open ruimtes zijn parkeerterreinen (Vaartplein, Graaf Florisplein, Zandeveltplein en Pijperplein) of schoolpleinen (Wilhelminaschool en Prins Willem Alexander school).

2.2.3 Verkeer

Ontsluiting autoverkeer

Binnen het plangebied lopen vier noord-zuidverbindingen. Te weten de: Zandeveltweg, Monsterseweg/Sand Ambachtstraat (alleen in zuidelijke richting), Langestraat/Monsterseweg (alleen in noordelijke richting) en Vreeburghlaan/Rederijkerslaan/Van Lennepstraat. Vanaf deze wegen kan door het centrumgebied gereden worden. Aan de noordkant sluiten deze wegen aan op de N211 (Hoek van Holland-A4). Aan de zuidkant wordt aangesloten op de west-oostverbinding Vestdijklaan/Zuidwind/Oudelandstraat. In oostelijke richting wordt aangetakt op de Koningin Julianaweg, welke in noordelijke richting aantakt op de N211 en in zuidelijke richting via de Wouterseweg op de N220 Hoek van Holland-A20).

De Zandeveltweg en de Vestdijklaan/Zuidwind/Oudelandstraat zijn gecategoriseerd als gebiedsontsluitingswegen binnen de bebouwde kom met een maximumsnelheid van 50 km/h. Deze wegen maken onderdeel uit van het hoofdwegennet. De Sand Ambachtstraat, Noordwind/ Gasthuislaan, Rederijkerslaan/ Van Lennepstraat en de P. van Meerdervoortstraat/ Graaf Florisplein zijn de belangrijkste erftoegangswegen binnen de bebouwde kom met een maximumsnelheid van 30 km/h. De ontsluiting van het autoverkeer is goed.

Ontsluiting langzaam verkeer

Per fiets is het plangebied goed bereikbaar. Langs de Vestdijklaan en de Oudelandstraat zijn conform de inrichting van gebiedsontsluitingswegen fietssuggestiestroken aanwezig. Langs de gebiedsontsluitingswegen Zandeveltweg en Zuidwind ontbreken echter fietsvoorzieningen. Op de 30 km/h-wegen wordt het fietsverkeer gemengd met het autoverkeer afgewikkeld.

In de nabijheid van het plangebied zijn vrijliggende fietspaden aanwezig langs de N211 en de Koningin Julianaweg (afgewisseld met fietssuggestiestroken).

Door het plangebied lopen geen regionale fietsroutes.

Ontsluiting openbaar vervoer

De locatie is goed bereikbaar per openbaar vervoer. In het plangebied zijn bushaltes gelegen langs de Zandeveltweg ter hoogte van het Zandeveltplein, langs de Vestdijklaan ter hoogte van de Naaldwijkseweg en langs de Oudelandstraat ter hoogte van de Langestraat. De afstand van de woningen tot de bushaltes bedraagt minder dan 500 m.

Bij deze haltes halteren de openbaarvervoersdiensten in de richtingen Den Haag en Naaldwijk en in de richtingen Den Haag en Hoek van Holland. De dienst Den Haag-Naaldwijk heeft een frequentie van vier keer per uur per richting. Deze dienst rijdt via 's-Gravenzande en Monster. De dienst Hoek van Holland - Den Haag rijdt met een frequentie van twee keer per uur per via 's-Gravenzande, Monster en Poeldijk. In Den Haag kan worden overgestapt op de Randstadrail en andere openbaarvervoerlijnen.

Verkeersveiligheid

Het plangebied is deels ingericht conform de uitgangspunten van het concept 'Duurzaam Veilig'. Op de Vestdijklaan en de Oudelandstraat wordt het verkeer, conform de inrichting van gebiedsontsluitingswegen, afgewikkeld via fietssuggestiestroken. Op de erftoegangswegen wordt het verkeer gemengd afgewikkeld. Een aandachtspunt vormt de Zandeveltweg en de Zuidwind waar het verkeer gemengd wordt afgewikkeld. De verkeersveiligheid in het plangebied is voldoende gewaarborgd.

Parkeren

Er is een parkeeronderzoek uitgevoerd om inzicht te krijgen in de huidige parkeersituatie binnen het plangebied (DTV Consultans, kenmerk TBO 110090, d.d. 12-05-2011, zie Bijlage 24 ). In dit rapport wordt geconcludeerd dat er in de huidige situatie geen sprake is van parkeerproblematiek.

Bij de ontwikkeling van het kernwinkelgebied worden de parkeerplaatsen die verdwijnen volledig gecompenseerd in de te realiseren openbare parkeergarage. Daarnaast komen er voldoende extra parkeerplaatsen om de toename van de parkeervraag te kunnen opvangen. Dit betekent dat de parkeerdruk in het centrum niet zal toenemen. Het aantal extra te realiseren parkeerplaatsen is berekend aan de hand van de normen uit het WVVP. De parkeerbalans in Bijlage 7 is een voorbeeld van hoe zou kunnen worden voldaan aan de parkeerbehoefte bij een representatieve invulling van het bestemmingsplan. In Bijlage 8 is een toelichting op deze parkeerbalans opgenomen.

Er zullen representatieve privéparkeerplaatsen voor de bewoners gerealiseerd worden. In het openbare deel van de garage zijn dan nog het resterende aantal parkeerplaatsen benodigd. In dit deel zullen de overige parkeerplaatsen gerealiseerd worden. Hiermee wordt aangetoond dat bij maximale invulling voldoende parkeerplaatsen gerealiseerd kunnen worden.

Ook voor het tijdelijke winkelcentrum is een parkeerbalans opgesteld waaruit blijkt dat wordt voldaan aan de eisen uit het WVVP. Deze is eveneens te vinden inBijlage 7 .

• 1. Ontwikkeling van de historische stadskern van 's-Gravenzande, gemeente Westland. Een bureauonderzoek naar archeologische waarden en verwachtingen. RHC, Vakteam Archeologie, Delft: 10 oktober 2006.