Ter Borch, Rietwijk Noord

4.3 Cultuurhistorie

Op grond van artikel 3.6.1. Bro dient per 1 januari 2012 in de toelichting van het bestemmingsplan een beschrijving te worden opgenomen van de wijze waarop met de in het gebied aanwezige cultuurhistorische waarden en in de grond aanwezige of te verwachten monumenten rekening is gehouden. In deze paragraaf wordt ingegaan op de cultuurhistorische waarden.

De ruimtelijke en programmatische hoofdstructuur van Ter Borch is in 2002 in het Masterplan van Ter Borch vastgelegd. Het mooie landschap van Ter Borch is niet alleen een waardevol aanknopingspunt voor de planvorming, maar schept ook verplichtingen. Hoe kan de gemeente een nieuw woongebied maken dat niet slechts het landschap consumeert, maar er ook iets aan terug geeft? Een eerste mogelijke meerwaarde ligt in een goede landschappelijke verankering van het woongebied in de omgeving. Dat geldt zowel voor de horizontale relaties: de verbanden met de omgeving (waaronder het natuurgebied Peizer- en Eeldermaden), als voor de relaties in verticale zin: een goede afstemming van het plan op de variaties in de ondergrond.

In het concept voor Ter Borch zorgt een breed groen lint van oude en nieuwe laanbeplantingen, kavelplantingen en boomweides voor een zekere distantie tot de bestaande bebouwing aan de oostzijde. De westelijke rand bestaat uit het Omgelegde Eelderdiep met aan weerszijde dijkjes. In ruimtelijke zin kan deze rand worden getypeerd als een autonome loper: een element dat noch tot het natuurgebied, noch tot het woongebied behoort. Tussen de loper en het lint liggen drie woonmilieus die afhankelijk van de ondergrond in uiterlijk en sfeer verschillen: Rietwijk Tuinwijk en Waterwijk. De landschappelijke uitgangssituatie geeft de woonmilieus een extra dimensie.

Het ruimtelijk concept van Ter Borch bestaat uit twee randen en drie dimensies. De randen van Ter Borch bestaan uit een breed groen lint aan de oostzijde en de zogenaamde autonome loper aan de westzijde. Daartussen liggen drie woonmilieus die samenhangen met de natuurlijke ondergrond: Rietwijk, Tuinwijk en Waterwijk. Belangrijke historische lijnen in landschap blijven met het ruimtelijke concept van Ter Borch bewaard en herkenbaar.

Figuur 7: gebiedtypering Ter Borch.

Ten westen van het plangebied van Rietwijk Noord liggen twee watergangen. Het meest westelijk het Eelderdiep, op de grens met de Peizermaden. In het kader van de ruilverkaveling werd tegen de wateroverlast ten oosten hiervan in 1928 het Omgelegde Eelderdiep gegraven, dat afstroomt in het Aduarderdiep. Tussen de diepen liggen De Maden. Aan de oostzijde sluit het plan aan bij de ontwikkeling van het zogenaamde Groene lint dat langs de Ter Borchlaan is gerealiseerd. Aan de noordzijde wordt het plangebied begrensd door de Woldsloot, een historische watergang. Aan de zuidkant van het plangebied wordt aangesloten bij de reeds aangelegde eilanden van Rietwijk (zuid) die aansluiten op het historische verkavelingpatroon. Binnen het plangebied wordt als gevolg van de ter plaatse aanwezige gasleiding en de bodemgesteldheid de aanwezige verkavelingstructuur los gelaten. De randen blijven echter herkenbaar.

Binnen het plangebied bevindt zich de Bruilweering. Een historische laanstructuur met beuken die prominent aanwezig is. Het vormt een verbinding tussen het Stadspark van Groningen en Peizermade. Het bestaat uit een zandpand met daarnaast een schelpenpaadje dat in zijn huidige vorm gehandhaafd blijf. In 2010 heeft het Drents Plateau in opdracht van de gemeente Tynaarlo een Erfgoedatlas “Tynaarlo – een gemeente in kaart & beeld” samengesteld. Deze atlas bevat een beschrijving van de geschiedenis van Eelderwolde. In 2013 zal een structuurvisie met een cultuurhistorische waardenkaart van de gehele gemeente in procedure worden gebracht. Bij het opstellen van deze paragraaf zijn de al beschikbare inventarisatiegegevens betrokken.