Ballemanseweg

4.1 Situering en gebiedsbeschrijving

Situering

Galder ligt net boven de Belgische grens in een aantrekkelijk landelijk gebied. In het oosten ligt het beekdal van de Bovenmark en er zijn veel mooie bosgebieden in de omgeving te vinden, zoals de Rucphense bossen en de Strijbeekse Heide. Ten noordoosten ligt recreatieplas Galderse Meren op slechts een paar minuten fietsen van Galder.

Ten noorden en ten westen van het dorp liggen de A58 en de A16. Door de gunstige ligging nabij deze snelwegen is Galder vanuit de richtingen Tilburg, Rotterdam en Antwerpen goed te bereiken. De stad Breda ligt op enkele kilometers afstand en is middels een fraaie route door het Mastbos, langs kasteel Bouvigne, te bereiken.

Door haar landelijke ligging en de goede bereikbaarheid is Galder een aantrekkelijk dorp om te wonen. Het plangebied ligt aan de Ballemanseweg, aangegeven op kaart middels een ellips.

Figuur 4.1: Ligging plangebied

Gebiedsbeschrijving

Galder is een oude nederzetting op de overgang van het dekzand naar het beekdal van de Bovenmark. De Bovenmark ontspringt in België en stroomt noordwaarts richting Breda.

Op weg naar het noorden komen vele kleine waterlopen, waaronder de Galdersche en Kerzelse beek, uit in de Bovenmark. Ook deze kleine waterlopen hebben beekdalen gevormd in het dekzandgebied.

De overgang van dekzandrug naar beekdal is op de historische kaart te herleiden aan het verschil in grondgebruik. Op de dekzandrug liggen grote akkers en richting de beek een kleinschalig patroon van graslanden. De Galderseweg markeert deze grens tussen akkerland en beekdal.

Aan de Galderseweg is, ten noorden van het tegenwoordige dorp, het oudste deel van Galder gelegen. Hier stond een aantal grote boerderijen en een grote kapel. Meer naar het zuiden is aan de Galderseweg een tweede cluster van boerderijen ontstaan en ook aan de Ballemanseweg en bij Kersel kwamen boerenerven, alle op de hogere delen van het landschap. Tegen het eind van de 19e eeuw werd er op de kruising van de Galderseweg met de Sint Jacobsstraat een school gebouwd. Aan deze twee straten werden steeds meer boerderijen en later ook woningen bijgebouwd. De ruimte er tussenin is recent gevuld met woningen in een planmatige opzet en sportvoorzieningen. De Sint Jacobsstraat is de belangrijke doorgaande weg geworden van het dorp. Hierdoor heeft de Galderseweg zijn oorspronkelijke karakter behouden met enkele oude boerenerven en zichten op het beekdal.

De opbouw van Galder is in vergelijking met andere Brabantse dorpen bijzonder. Het dorp is niet ontstaan vanuit een enkel punt waar later ontwikkelingen aan zijn vastgeplakt, maar door de ontstaansgeschiedenis is het dorp compact en naar binnen toe opgebouwd.

De oude akkers ten westen van de Sint Jacobsstraat gingen over in het bosgebied op de dekzandgronden. Het gebied laat zich nu karakteriseren als een kleinschalig landschap met een afwisseling van akkers, graslanden, boomkwekerijen en bossen. Opvallend zijn de hoogteverschillen en de veelheid aan paden.

Langs de doorgaande wegen als Galderseweg en Ballemanseweg komt lintbebouwing uit diverse periodes voor.

Figuur 4.2: Historische kaart, circa 1840