Kom Breskens

2.1 Kenschets plangebied

2.1.1 Hoofdstructuur

Kenmerkend voor Breskens is de T-vormige hoofdstructuur bestaande uit het langgerekte lint van de Dorpsstraat en haaks hierop de harde rand van de waterkering bestaande uit de Boulevard, Grote Kade en Scheldekade. Het Spuiplein op het knooppunt van beide assen vormt het hart van de kern en van het centrumgebied. Breskens is overwegend een woonkern. Ook buiten het centrumgebied zijn verspreid over de kern diverse maatschappelijke en commerciële voorzieningen, enige bedrijvigheid en (overige) niet-woonfuncties aanwezig. Ruimtelijke bebouwingsaccenten zijn met name in de noordelijke helft van Breskens (in en buiten het plangebied).

De noordelijke kernrandzone tussen het water en de oude dorpskern is divers met een promenade over de “duinen”, een oud vissersbuurtje (Oesterput) en de havens (oude veerhaven, handelshaven en jachthaven). Met uitzondering van het Oesterputgebied valt het merendeel van deze zone buiten het plangebied. Voor de kern Breskens is deze randzone beeldbepalend. Diverse gebouwen van forse omvang in deze randzone en op het havenplateau bepalen het silhouet van het dorp vanaf het water.

Vanuit de T-vormige hoofdassen is de kern geleidelijk gegroeid. De oudste gevarieerde bebouwing ligt langs en evenwijdig aan de structuurassen. De diepe tuinen zijn kenmerkend. Aan weerszijden van de Dorpsstraat liggen de eerste planmatige woongebieden. Het gebied aan de oostzijde is het oudst. Aan de westzijde is de bebouwing grotendeels naoorlogs. De N676 aan de westkant en het Molenwater aan de zuidoostzijde vormen de globale begrenzing van deze groeiperiode. Aan de oostkant schermt een parkstrook het woongebied af van het bedrijventerrein Deltahoek. Aan de westzijde ligt tussen het woongebied en de N676 een langgerekte groenstrook met park en moestuinen.

Een recentere groeifase is vooral zuidwaarts gericht. Hier zijn ruime en groen opgezette woonbuurten (Ghistelkerke), de sportvelden en een nieuwe begraafplaats gerealiseerd. De Roode Polder tussen de Oude Rijksweg en de N676 is momenteel in ontwikkeling als woongebied.

Figuur 2.1. Hoofdstructuur Breskens

2.1.2 Ruimtelijke kenmerken en aandachtspunten

In de ruimtelijke opbouw van Breskens zijn ruimtelijk functioneel de volgende gebieden met specifieke kenmerken en aandachtspunten van belang.

Centrumgebied e.o.

Het centrum van Breskens wordt globaal gevormd door het Spuiplein, de Grote Kade, de Haven Westzijde, het Oranjeplein, de Mercuriusstraat en het noordelijk daarvan gelegen deel van de Dorpsstraat. Voor dit gebied wordt sinds enige tijd beleidsmatig ingezet op revitalisering, kwaliteitsverbetering en profilering van het dorpshart van Breskens en met name wordt concentratie van centrumvoorzieningen in een (vernieuwd) centrumgebied van groot belang geacht (bestaande voorzieningen buiten dit gebied worden gerespecteerd). In dit verband is de centrumfunctie van dit gebied recent versterkt door onder andere de herinrichting van het Spuiplein en de vestiging van een supermarkt aan de oostzijde van dit plein. De horecafuncties en andere centrumvoorzieningen hebben planologisch een beter toekomstperspectief gekregen. Dit geldt ook voor het gewenste behoud en versterking van de woonfunctie in en rond het centrumgebied alsook in de rest van Breskens. Het proces van ruimtelijke en functionele verbeteringen in dit gebied en de directe omgeving zal zich naar verwachting verder doorzetten. In het bestemmingsplan Centrum Breskens (2008) is het centrumbeleid en deze ontwikkeling vastgelegd.

Oesterputgebied

Het Oesterputgebied omvat het oude dorpsgebied tussen het centrum en de noordelijke kernrandzone (Boulevard, Westerschelde). Dit gebied is zeer gevarieerd/gemengd in zijn ruimtelijke vorm en gebruik. Woningen voor permanent en recreatief gebruik, bijgebouwen en garages en horeca en overige niet-woonfuncties (waaronder met name bedrijfspanden) wisselen elkaar af. De kwaliteit van bebouwing en inrichting van het gebied vertoont een duidelijke slijtage en is grotendeels als slecht te kwalificeren. Het gebied heeft als gevolg daarvan een rommelig karakter. Kwalitatieve opwaardering van dit gebied is gewenst. Verbeterings- en herstructureringsplannen hebben echter (onder andere vanwege het vele particuliere eigendom en het ontbreken van voldoende financiële middelen) tot op heden niet tot tastbare resultaten geleid en lijken ook in de nabije toekomst moeilijk realiseerbaar.

Visserijbuurt

Deze oudere buurt aan de oostkant van de kern is overwegend een woongebied en heeft een strakke planmatige kleinschalige opzet, kent een homogene bebouwingstructuur en een duidelijk eigen gezicht. De kwaliteit van de woningen (klein, bouwtechnisch matig tot slecht) en de buitenruimte laten echter te wensen over. Ook het ter plaatse geldende planologisch regime is sterk verouderd en biedt onvoldoende mogelijkheden voor noodzakelijke kwaliteitsverbeteringen en afstemming op de hedendaagse woonwensen. Verspreid komen enkele bedrijfjes voor. Momenteel is er een project gaande om een kwaliteitsslag te realiseren.

Westelijke woonbuurt

De buurt betreft een naoorlogs woongebied met enkele maatschappelijke voorzieningen (waaronder scholen) en kleinschalige voorzieningen. In de westrand (nabij de N676) zijn enkele commerciële functies waaronder een supermarkt en kleinschalige kantoorbebouwing. In deze woonbuurt komen eveneens enige kleinschalige gebieden in aanmerking voor herstructurering vanwege de slechte woonkwaliteit of functieverandering. De herstructurering van het terrein het woonzorgcomplex Ter Schelde is thans het meest actueel. Dit complex is beschikbaar gekomen na realisering van het complex De Hooge Plaaten en wordt momenteel gebruikt voor tijdelijke huisvesting van bewoners van De Burght uit Oostburg. Na realisering van de nieuwbouw van de Burght in het centrum van Oostburg kan de locatie van Ter Schelde worden herontwikkeld voor woningbouw. Volgens planning is dit in 2012 voorzien. Op dit moment is nog geen concreet bouwplan beschikbaar. Gezien de ligging en omvang van de locatie liggen grondgebonden woningen hier het meest voor de hand.

Molenwater / Ghistelkerke

Deze woonbuurt heeft een ruime stedenbouwkundige opzet. Zo is daarbij onder andere sprake van de aanwezigheid van hofjes, erfinrichtingen, duidelijk aanwezige groenvoorzieningen en een ruime bebouwings- en verkavelingspatroon. In dit gebied is een bibliotheek.

Het terrein van de Ree aan het Molenwater ligt al geruime tijd braak en is daarmee beschikbaar voor herontwikkeling. Het voormalige garagebedrijf van de Ree is verplaatst en de gebouwen zijn gesloopt. Herontwikkeling van deze locatie ten behoeve van wonen ligt het meest voor de hand. Tot realisering hiervan is het nog niet gekomen en wordt ook op korte termijn niet verwacht.

Randzone N676

De strook tussen de N676 en de kern herbergt diverse groene functies. Het vroegere zeer brede profiel, dat nog toegesneden was op de veerverbinding naar Vlissingen is versmald. De oostelijke weghelft van de N676 is verwijderd ten gunste van de groene kernrand. Dit bevordert tevens de woon- en leefkwaliteit in deze randzone (zoals bijvoorbeeld ter plaatse van het hiervoor aangegeven terrein van Ter Schelde.

Uitvoeringsprogramma Woningbouw Breskens 2005-2015

In het Uitvoeringsprogramma Woningbouw Breskens 2005-2015 zijn verspreid over de kern diverse locaties aangegeven die in de toekomst mogelijk in aanmerking komen voor (her)ontwikkeling of herstructurering in de kern waarbij nieuwe en/of vervangende woningbouw aan de orde is of kan zijn. Daarbij is onderscheidt gemaakt naar ontwikkelingen op korte, middellange en lange termijn. Woningbouw op betreffende locaties levert een kwalitatieve bijdrage aan de gewenste verbetering van de ruimtelijk-functionele situatie, versterking van de stedenbouwkundige samenhang en/of opheffing van een milieuknelpunt. Woningbouw kan in dergelijke gevallen ook een economische drager zijn voor het realiseren van de gewenste ontwikkeling. Enkele in het uitvoeringsprogramma opgenomen locaties zijn het Oesterputgebied, de locatie Ter Schelde, Terrein van de Ree, De Millianostraat, het terrein van bedrijf Vermeulen en Goedertijt. Inmiddels is gebleken dat niet voor alle locaties binnen de planperiode herstructurering is te verwezenlijken.

Cultuurhistorische waarden

Breskens heeft veel oorlogsschade door bombardementen opgelopen. In het gebied zijn mede hierdoor nog slechts enkele cultuurhistorisch waardevolle beschermenswaardige objecten aanwezig. Dit zijn de volgende.

Molen van Risseeuw

Het restant van de molen van Risseeuw aan de Oude Rijksweg 64-66 is aangemerkt als rijksmonument. Bescherming hiervan vindt plaats via het monumentenbeleid en de Monumentenwet 1988. Dit betekent dat (aanvullende planologische) bescherming in het bestemmingsplan niet nodig is.
Aanvullend hierop is nog van belang dat hiervoor ook geen beschermingszone (molenbiotoop) aan de orde is. Het betreft het restant van een oorspronkelijke stellingmolen uit 1858 die voorheen een functie had als korenmolen. Deze oorspronkelijke stellingmolen is sinds de onttakeling in 1938 niet meer maalvaardig. De molenromp is vrijwel geheel met klimop begroeid. Gebruik als molen is vooralsnog redelijkerwijs niet te verwachten.

Bunker

In het plangebied nabij de Hoofdplaatseweg-Molenwater bevindt zich nog een bunker uit de Tweede Wereldoorlog (onderdeel Atlantikwal). Erkenning en bescherming van deze bunker als cultureel erfgoed (onderdeel Zeeuws Vlaamse geschiedenis) is cultuurhistorisch gewenst.